رشد چشمگیر سپرده‌های ارزان قیمت "وتجارت"

بانک تجارت در ۹‌ماهه اول ۹۸ زیان ۱۲۷۰ میلیارد تومانی محقق کرده بود؛ اما در ۹‌ماهه امسال سود ۶۲۲۲ میلیارد تومانی شناسایی شده است. کمی در مورد عملکرد بانک تجارت در ۹‌ماهه ابتدای سال توضیح دهید. چطور از زیان به سود رسیده است؟

تقی زادگان: با بررسی صورت‌های مالی بانک تجارت، به نظر می‌رسد این بانک توانسته از موج حاکم بر جریان اقتصادی کشور به نحو مطلوب بهره ببرد و با تمرکز بر بازار‌های هدف، دستاورد‌های بزرگی را کسب کند.

معمولاً در شرایط تورمی حاد، نرخ سود سپرده‌های بانکی، انتظارات سپرده گذاران را برآورده نکرده و حجم سپرده‌های ماندگار در بانک‌ها کاهش یافته و نقدینگی به سمت داد و ستد و مبادلات کوتاه‌مدت حرکت می‌کند. در چنین شرایطی منطقی است که بانک‌ها به دنبال مشتریانی باشند که نوع فعالیت آن‌ها ایجاب می‌نماید تا حجم پول بیشتری را در حساب‌های جاری و یا کوتاه مدت خود نگاه دارند. در این خصوص با نگاهی به صورت‌های مالی بانک تجارت در می‌یابیم که این بانک توانسته حجم سپرده‌های ارزان قیمت خود را به نحو بسیار چشمگیری افزایش دهد و سود بسیار مناسبی را از این محل بدست آورد.

سپرده‌های ارزان قیمت ریالی بانک تجارت (سپرده‌های جاری و بدون هزینه) در سال ۹۷ در مجموع ۲۹۲ هزار میلیارد ریال بوده که ۲۲.۸ درصد از کل سپرده‌های ریالی بانک را شامل می‌شده است. در پایان سال ۹۸ حجم سپرده‌های ارزان قیمت ریالی به ۵۹۷ هزار میلیارد ریال معادل ۳۳ درصد از کل سپرده‌ها رسید و در ۹‌ماهه اول امسال، حجم سپرده‌های ارزان قیمت ریالی به ۸۹۴ هزار میلیارد ریال و ۳۵.۵ درصد از کل سپرده‌ها رسیده است.

این در حالی است که در همین مدت، سپرده‌های مدت دار بانک تجارت هم رشد خوبی داشته و مجموع سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت دار این بانک از ۹۸۹ هزار میلیارد ریال در پایان ۹۷، به ۱۲۳۰ هزار میلیارد ریال در پایان ۹۸ و در پایان ۹‌ماهه ۹۹ هم به ۱۶۲۵ هزار میلیارد ریال رسیده است.

به عبارتی سپرده‌های مدت‌دار بانک در ۹‌ماهه ۹۹ نسبت به پایان ۹۸ رشد ۳۲ درصدی و سپرده‌های بدون هزینه رشد تقریبا ۵۰ درصدی را نشان می‌دهند.

به مدد افزایش حجم و سهم سپرده‌های بدون هزینه و البته کاهش نرخ سود سپرده‌های مدت دار، هزینه پول در بانک تجارت طی سالیان اخیر شیب نزولی داشته و از ۱۴.۲ درصد در سال ۹۷، به ۱۲.۲ درصد در سال ۹۸ و ۹.۵ درصد در نه ماهه ۹۹ رسید که تک رقمی شدن آن بعد از چندین سال، دستاورد بزرگی برای این بانک محسوب می‌شود. علاوه بر کاهش هزینه پول که بعنوان کاهش هزینه خرید مواد اولیه بانک تلقی می‌گردد، بانک تجارت نرخ بازدهی تسهیلات مناسبی داشته و روند کاهشی را در رشد مطالبات علی رغم سخت‌تر شدن شرایط اقتصادی کشور، داشته است.

با مشاهده صورت‌های مالی بانک، نرخ بازدهی تسهیلات بانک تجارت در ۹‌ماهه ۱۳۹۹ حدود ۱۵.۵ درصد می‌باشد که البته در اسفند ماه، کمافی السابق نرخ بازدهی تسهیلات بانک افزایش خواهد داشت؛ اما اگر نرخ بازدهی ۱۵.۵ درصدی را کنار هزینه پول ۹.۵ درصدی قرار دهیم، می‌توان گفت بانک تجارت در ۹‌ماهه، حاشیه سود (ناخالص) تقریبا ۶ درصدی داشته که با کسر هزینه‌های عمومی و اداری، تقریباً خالص حاشیه سود عملیاتی به حدود ۲ درصد می‌رسد که حاشیه سود امنی محسوب می‌گردد.

همچنین در این میان، طبق آنچه که در کدال افشا گردیده، بازگشت سهام "ونیکی" به پرتفوی سرمایه گذاری بانک تجارت به علت عدم ایفای تعهدات خریدار نیز اتفاق خوشایندی برای سهامداران بانک تجارت بوده که منجر به شناسایی سود ۶۰ هزار میلیارد ریالی برای بانک تجارت گردیده است.

در نهایت همه این عوامل منجر به تحقق آن چیزی شدکه در صورت‌های مالی ۹ ماهه بانک تبلور یافته است.

اخیرا این بانک یک آگهی مزایده برای واگذاری بخشی از سهام خود در شرکت‌های تابعه منتشر کرده است. تحقق این واگذاری چقدر در سودآوری بانک تجارت موثر خواهد بود؟

تقی زادگان: بنا بر آنچه که در کدال منتشر شد این مزایده در راستای واگذاری دارایی‌های غیربانکی و اجرای مواد ۱۶ و ۱۷ قانون رفع موانع تولید برگزار می‌شود و در صورت تحقق فروش، سود مناسبی از این محل می‌تواند برای بانک شناسایی شود. به تازگی اعلام شد در ازای بدهی دولت به ۳ بانک تجارت، ملت و صادرات، سهام دولت در چند شرکت بزرگ به این بانک‌ها واگذار خواهد شد.

این واگذاری چه تاثیری بر سودآوری این بانک‌ها خواهد داشت؟

تقی زادگان: این واگذاری گویا از دی‌ماه قطعی تلقی می‌شود؛ ولی از آنجا که دریافت سهام در ازای طلب بانک‌ها از دولت جزو استثنا‌ها می‌تواند باشد، احتمالا مشمول قانون رفع موانع تولید نشده و بانک‌ها ملزم به واگذاری نباشد و یا حداقل مهلتی برای واگذاری این دارایی‌ها به این بانک‌ها اعطا خواهد شد.

همچنین در مرحله واگذاری سهام‌های مذکور، ثبت این واگذاری قاعدتاً در سرمایه گذاری‌های بلند مدت بوده و در صورت‌های مالی این بانک‌ها تاثیر سود و زیانی نداشته؛ ولی در آینده با توجه به سود تقسیمی سهام یا تغییر در ارزش سهام و واگذاری‌های احتمالی، سودآوری این بانک‌ها تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.

با توجه به گزارش‌های منتشر شده، پیش بینی شما برای بانک تجارت و سهامداران این بانک چیست؟

تقی زادگان: به نظر می‌رسد در پایان سال جاری، با ادامه روند ۹ ماهه، بانک تجارت بتواند در پایان سال مالی جاری (۲۹ اسفندماه ۹۹) زیان انباشته خود را به صفر یا در نگاهی خوش بینانه حتی مثبت (سود انباشته) برساند. تداوم حاشیه سود عملیاتی مثبت و قابل تکرار برای سال‌های آتی و نیز پوشش زیان انباشته در ماه‌های آینده، اتفاق مبارکی برای سهامداران "وتجارت" خواهد بود.

همچنین از چشم انداز‌های بسیار مثبت پیش روی بانک‌ها بالاخص بانک تجارت، کاهش احتمالی تحریم‌ها و گشایش در شرایط اقتصادی و سیاسی کشور است و آنچه که پس از رفع تحریم‌ها این بانک را از دیگر رقبا متمایز می‌کند آن است که بانک تجارت تا قبل از تحریم ها، سردمدار گشایش LC‌های خارجی و روابط بانکی با بانک‌ها و کارگزاران بین المللی بوده و چنانچه این پتانسیل در کنار بهره مندی از نیرو‌های متخصص در این حوزه همچنان وجود داشته باشد با احیای روابط بین المللی، می‌توان انتظار گشایش عظیمی در بخش اعتبارات اسنادی را برای بانک داشت.

با این تفاسیر، رفع احتمالی تحریم‌ها و گشایش‌های سیاسی و اقتصادی برای بانک تجارت، فرصتی طلایی بوده و این بانک بیش از سایر بانک‌ها امکان توسعه فعالیت‌های خود و البته شناسایی درآمد از این محل را خواهد داشت.

کاهش احتمالی نرخ مصوب سود بانکی چه تاثیری بر سودآوری بانک‌ها خواهد داشت؟

تقی زادگان: اصلاح قوانین بانکی از جمله ماه شمار شدن سود سپرده‌های بانکی به جای روز شمار و کاهش نرخ سود سپرده‌ها در سنوات گذشته قطعاً در بهبود وضعیت عملیاتی بانک‌ها موثر بوده است.

می‌توان گفت با کاهش نرخ سود بانکی، سیالیت پول افزایش خواهد داشت و تقاضای مردم از سپرده گذاری‌های مدت دار به سمت دادوستد و فعالیت‌های اقتصادی سوق خواهد یافت.

چنین شرایطی به نفع بانک‌ها خواهد بود و حجم سپرده‌های ارزان قیمت بانک‌ها را افزایش داده و به تبع آن هزینه پول بانک‌ها را کاهش می‌دهد اگرچه در این شرایط می‌باید مدیریت بهتری را برای کنترل ریسک نقدینگی داشت.