ممانعت از اشتباهات و تخلفات تکراری "بورس"

به گزارش بورس نیوز، با توجه سیاست‌گذاران به بازار سرمایه، در چند روز گذشته خبرهای مثبتی به بورس تهران مخابره شده که در صورت اجرایی شدن، می‌تواند امید دوباره به دل این بازار بتاباند.

اما نکته اینجاست که در فرازوفرود سنگین بازار سرمایه، ایرادات و نواقص و تخلفاتی وجود داشت که اگر قصد بهبودی این بیمار ناخوش‌احوال راداریم، باید از تکرار دوباره آن‌ها جلوگیری کنیم.

نگاهی داشته باشیم به بزرگ‌ترین مشکلات و تخلفات بازار سرمایه :

۱_ اختلال سامانه معاملات

اگرچه تا قبل از سال ۹۹ هم گهگاه اختلال در سامانه معاملات، مشکلاتی برای سهامداران ایجاد می‌کرد؛ ولی با ورود سیل سهامداران به بورس در سال ۹۹ و رونق معاملات بازار، اختلال سامانه معاملات و هنگی هسته و سیستم کارگزاری‌ها به معضل هرروزه بازار تبدیل شد. روزی نبود که بازار صف خرید شود و سامانه معاملات به لحاظ نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری اختلال پیدا نکند یا سامانه معاملاتی چند کارگزاری از دسترس خارج نشود.

روزهای عرضه اولیه هم مشکلات سهامداران چند برابر می‌شد. قیمت سهم‌ها با تأخیر در سامانه معاملاتی کارگزاری‌ها نمایش داده می‌شد و چه بسیار نمادهایی که رخت سبزشان را به خاطر همین اختلال با جامه سرخ عوض کردند.

اگر قصد ترغیب سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه راداریم، باید زیرساخت‌های بازار برای فعالیت سهامداران خرد فراهم باشد و ارتقای سامانه معاملات، جزو اولویت‌هاست.

۲_ دست‌کاری در قیمت سهم‌ها

در یک سال گذشته، همواره شاهد انتقاد و اعتراض سهامداران به سرخطی‌ها و ثبت سفارش‌های مشکوک بودیم. در بازاری که معمولاً یا صف خرید است و یا صف فروش، سرخطی زدن یک امتیاز محسوب می‌شود و طبق برخی شواهد و قراین، برخی کدها به دلایلی، برای ثبت سفارش سرخطی از رانت برخوردار بودند.

گاهی هم صف خرید یک سهم با یک عرضه بدون منطق به‌صف فروش کشیده می‌شد و مشخص نبود آیا قصد و غرضی در کار بوده یا نه. نظارت بر ثبت سفارش‌ها و جلوگیری از ثبت سفارش‌هایی که می‌تواند روند عادی سهم را دستخوش تغییر کند و موجب تحمیل ضرر و زیان به سهامداران خرد گردد، ضرورت دارد.

۳_رفتارهای سلیقه‌ای در اجرای مقررات بازار

یکی دیگر از مشکلات بازار سرمایه، اجرای سلیقه‌ای قوانین و مقررات بازار است. اگرچه مقررات مربوط به توقف و بازگشایی نمادها و گزارش‌های مالی شرکت‌ها کاملاً شفاف است، ولی در اجرای این مقررات گاهی بسیار سلیقه‌ای رفتار می‌شود.

۴_ تنبیه سهامدار به‌جای مدیر خاطی!

از همه بدتر تنبیه سهامداران به‌جای مدیران متخلف است. در این چند سال بارها مشاهده کرده‌ایم که مدیران شرکت‌ها در افشای اطلاعات، قصور کرده یا با دست‌کاری در صورت‌های مالی و ارائه اطلاعات گمراه‌کننده به بازار، موجبات ضرر و زیان سهامداران را فراهم کرده‌اند؛ ولی واکنش ناظران بازار به چنین تخلفاتی، توقف طولانی‌مدت نمادها یا انتقال به بازار پایین‌تر بوده که قطعاً چنین تنبیهی بیشتر به ضرر سهامداران خواهد بود!

۵_پذیرش‌های شائبه‌دار شرکت‌ها در بورس و فرابورس

شرکت‌های متعددی در صف ورود به بازار سرمایه هستند و تاکید تحلیلگران هم همواره بر افزایش عمق این بازار با اقداماتی همچون ورود شرکت‌های جدید به بازار بوده اما؛ گاهی فرآیند پذیرش شرکت‌ها، حاشیه‌ساز می‌شود و عرضه‌های اولیه در قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی انجام می‌شود و سهامداران عمده هم مسئولیتی در قبال روند قیمت سهم بعد از عرضه اولیه ندارند.

حداقل انتظار فعالان بازار سرمایه این است که سهامداران عمده متعهد شوند مثلاً در یک سال ابتدای عرضه سهم، سهم را در قیمت عرضه اولیه حمایت کنند و سهم‌ها به قیمت کمتر از عرضه اولیه نرسند تا به‌این‌ترتیب اگر سهمی گران عرضه اولیه شد، سهامداران خرد متحمل ضرر و زیان نشوند.

۶_ نظارت دقیق‌تر بر عملکرد نهادهای مالی

بخشی از مشکلات بازار سرمایه، به عملکرد نهادهای مالی بازمی‌گردد.‌ اصلاح مقررات نهادهای مالی و نظارت دقیق بر عملکرد آن‌ها ضرورت دارد. ضمن اینکه تخلفاتی که به هیات های رسیدگی گزارش می‌شود، با تأخیر بسیار موردبررسی قرار می‌گیرد.

۷_ مشکلات و تخلفات کارگزاری‌ها

الف) مهم‌ترین مشکل کارگزاری‌ها، تبلیغات برای جذب مشتری بدون فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای فعالیت آنلاین مشتریان بود. کارگزاری‌ها هیچ محدودیتی در صدور کد معاملاتی(از نظر تعداد) ندارند و در روزهای رونق بازار سرمایه، کدهای معاملاتی یکی پس از دیگری صادر می‌شد، حال‌آنکه سامانه معاملاتی برخی کارگزاری‌ها توان پاسخگویی به این تعداد مشتری را نداشت!

ب) به‌رغم آنکه قرار بود محدودیت‌هایی برای سهامدارانی که تازه کد بورسی خود را دریافت کرده بودند در نظر گرفته شود، ولی تازه‌واردها بدون هیچ آموزشی راهی این بازار شدند و اتفاقاً در ریزش سنگین بورس، این گروه از سهامداران بیش از سایرین متحمل ضرر و زیان شدند. انتظار می‌رود حداقل چندساعتی صرف آموزش و مشاوره به سهامداران تازه‌وارد شود.

ج) برخی کارگزاری‌ها، عمدا یا سهوا مبالغی به‌حساب مشتریان خود شارژ کرده و مشکلاتی برای سهامداران ایجاد کردند. برای مثال، برخی کدهای معاملاتی به علت شارژ اشتباه حسابشان، چند ساعت و حتی بیشتر مسدود بوده و سهامداران گله‌دارند که با این اتفاق، امکان معامله در لحظه از را ازدست‌داده‌اند و زیان کرده‌اند! علاوه بر این، مدارک و مستنداتی وجود دارد که نشان می‌دهد سامانه معاملاتی بعضی کارگزاری‌ها، قیمت اوراق تبعی را اشتباه نشان داده و موجب گمراهی سهامداران شده و ضرر و زیانی به آن‌ها تحمیل کرده است.

ازآنجاکه پرتفوی اکثر سهامداران خردی که دچار مشکلات این‌چنینی شده‌اند، چندان بزرگ نیست و ضمناً آشنایی کافی با مقررات بازار سرمایه هم ندارند، این قبیل مشکلات، فقط به طرح شکایت‌های تلفنی در رسانه‌های بورسی و درج در فضای مجازی ختم می‌شود و کمتر کسی پیگیر شکایت از کارگزاری‌ها در مراجع ذیصلاح می‌شود.

د) اطلاع‌رسانی کافی در مورد مسئولیت‌های حقوقی استفاده از کد بورسی اشخاص غیر یا در اختیار قرار دادن کد بورسی به سایر اشخاص انجام‌نشده و بعضی سهامداران نمی‌دانند درصورتی‌که کد بورسی خود را در اختیار سایرین قرار دهند، مسئولیت قانونی و حقوقی هر تخلفی که با کد مذکور صورت گرفته، با صاحب کد بورسی است. کد بورسی همچون کارت‌بانکی می‌تواند زمینه‌ساز سوءاستفاده و تخلف و فساد شود و اجاره کد بورسی به هر روش ممکن، ممنوع است.

ر) کارگزاری‌های بورسی، مجاز به سبد گردانی نیستند و ارائه هرگونه خدمات سبد گردانی منوط به اخذ مجوز رسمی از سازمان بورس و اوراق بهادار و با شرایط خاص است‌. به‌هیچ‌عنوان کد بورسی خود را در اختیار کارگزاران قرار ندهید.

ز) سامانه معاملاتی کارگزاری‌ها به سامانه ثبت‌احوال متصل نیست و گاهی بعد از فوت یک سهامدار، یکی از ورثه یا یک شخص غیر، با کد بورسی متوفی اقدام به معامله کرده که شکایت سایر ورثه را (هم از معامله‌کننده و هم از کارگزاری) به دنبال داشته است. سامانه معاملاتی کارگزاری‌ها هم باید همچون بانک‌ها به ثبت‌احوال متصل باشد و به‌محض ثبت فوت یک شخص در سامانه ثبت‌احوال، کد بورسی متوفی مسدود شود.

س) سرمایه‌گذاران، قبل از مراجعه به دفاتر یا شعب کارگزاری‌ها در هر نقطه از کشور بالاخص در مناطق دورافتاده، حتما با مراجعه به سایت CFI.CODAL.IR یا سایت رسمی کارگزاری‌های دارای مجوز فعالیت رسمی از سازمان بورس و اوراق بهادار، شعبه موردنظر خود را انتخاب کنند. تأسیس دفاتر غیرمجاز تحت عنوان کارگزاری بورسی در بعضی مناطق موجب سوءاستفاده‌هایی از سهامداران شده است. ضمن اینکه سرمایه‌گذاران باید بعد از دریافت کد بورسی به‌صورت آنلاین و از درگاه کارگزاری‌ها اقدام به خریدوفروش کنند و از پرداخت پول به کارگزاری‌ها بابت خرید برگه سهام کاغذی خودداری کنند.

• بیشتر بخوانید :

بوی پول می آید؛ خرس ها را بیدار کنید