خوب و بد‌های عرضه اولیه با روش جدید!

به گزارش بورس نیوز، عرضه اولیه متفاوت "حآفرین" حواشی زیادی به دنبال داشته است. عده‌ای معتقدند با توجه به اینکه در هر عرضه اولیه به مشارکت‌کنندگان میزان ناچیزی سهام تعلق می‌گیرد، بهتر است روش عرضه اولیه تغییر کند و چه‌بهتر آنکه با روش جدید، مردم را به سمت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم ترغیب کنیم. در مقابل عده دیگری روش جدید عرضه اولیه را رانت تلقی می‌کنند و اعتراض دارند که چرا حقیقی‌ها باید از همین سود ناچیز عرضه‌های اولیه هم محروم شوند.

هادی موسوی مدیر سرمایه‌گذاری شرکت تحلیلگر امید در گفت‌وگو با بورس نیوزدر این خصوص بیان کرد: انتقاد بزرگی به روش عرضه اولیه بوک بیلدینگ وجود داشت. هر سهمی که با این روش عرضه اولیه می‌شود، اعم از اینکه سهم ارزنده‌ای باشد یا پر ریسک، خیل عظیمی از سهامداران حقیقی به‌سادگی با فعال کردن تیک خرید خودکار عرضه‌های اولیه، اقدام به خرید این سهم می‌کردند و سهم رشد می‌کرد؛ بی‌آنکه شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری در فرآیند تعیین قیمت این سهم‌ها نقشی داشته باشند. این فرآیند حرفه‌ای نبود و موجب سختگیری شدید هیات پذیرش بورس و فرابورس در پذیرش شرکت‌ها شده بود؛ چراکه هر سهمی که وارد بازار می‌شد، رشد می‌کرد و اگر ضرر و زیانی متوجه سهامداران می‌شد، سازمان بورس باید پاسخگو بود.

عرضه‌های اولیه همیشه بدون اشکال نبودند

وی افزود: روش‌های قبلی عرضه اولیه هم با اشکالاتی مواجه بود. برای مثال تا قبل از عرضه اولیه با روش بوک بیلدینگ، کارگزاری‌های کوچک امکان تخصیص سهمیه بیشتری به مشتریان ویژه خود داشتند که از نظر بعضی فعالان بازار سرمایه عادلانه نبود و ضمناً جذابیتی هم برای کارگزاری‌های کوچک ایجاد کرده بود. با روش بوک بیلدینگ و ثبت سفارش و تخصیص سهام بین مشارکت‌کنندگان به میزان مساوی، بخشی از این ایرادات و اعتراضات برطرف شد. روش جدید عرضه اولیه هم تا حدودی مشابه روش بوک بیلدینگ است و برای حرفه‌ای‌تر شدن فرآیند عرضه اولیه، امکان خرید خودکار حذف‌شده است. با این اقدام، خرید هر سهمی برای یک سهامدار جذاب باشد، اقدام به خرید خواهد کرد.

جزئیات روش جدید عرضه اولیه

موسوی اظهار کرد: مهم‌ترین تفاوت این روش با روش قبلی(بوک بیلدینگ) این است که درروش ترکیبی ۷۰ الی ۱۰۰ درصد سهام قابل‌عرضه توسط صندوق‌ها خریداری خواهد شد. بنابراین می‌توان گفت بعدازاین، ۳ روش برای عرضه اولیه خواهیم داشت؛ روش عرضه به عموم یا همان بوک بیلدینگ، روش واگذاری ۱۰۰ درصد سهام عرضه اولیه به صندوق‌ها و روش سوم، روش ترکیبی که ۷۰ درصد از سهام عرضه اولیه به صندوق‌ها واگذار شود و قیمتی که توسط صندوق‌ها کشف‌شده، مبنای واگذاری ۳۰ درصد باقیمانده سهام عرضه اولیه به کدهای حقیقی قرار بگیرد. علاوه بر این، در جزئیات روش جدید (ترکیبی) عرضه اولیه آمده که عرضه‌ها به‌صورت دارک انجام خواهد شد‌.

مدیر سرمایه‌گذاری شرکت تحلیلگر امید اضافه کرد: یعنی در فرآیند ثبت سفارش و تا قبل از مچینگ، هیچ شخصی سفارش دیگران را نخواهد دید و عملاً بعد از انجام معامله قیمت افشا خواهد شد. نکته دیگر آنکه اگر عرضه اولیه با شکست مواجه شود، به ۳ ماه بعد موکول خواهد شد و تمامی مراحل مربوط به پذیرش شرکت و عرضه اولیه باید از ابتدا دوباره انجام شود. این موضوع باعث می‌شود عرضه‌کنندگان انگیزه کافی برای ایجاد شرایط منصفانه فراهم کنند تا عرضه اولیه با موفقیت صورت بگیرد.

آیا عرضه‌های ترکیبی به نفع بورسی‌ها است 

وی در همین راستا اشاره‌ای داشت و خاطرنشان کرد: عرضه موفق در روش ترکیبی، عرضه‌ای است که حداقل ۸۰ درصد از سهام عرضه‌شده در مرحله اول، توسط سرمایه‌گذاران واجد شرایط(صندوق‌ها) خریداری شود. اما درروش بوک بیلدینگ، عرضه موفق یعنی باید حداقل ۵۰ درصد از سهام عرضه‌شده در روز عرضه اولیه، توسط سرمایه‌گذاران خریداری شود.

تغییرات دامنه نوسان به کدام سو ختم می‌شود

مدیر سرمایه‌گذاری شرکت تحلیلگر امید ادامه داد: نکته اینجاست که تاکنون قیمت پایه سهم در عرضه‌های اولیه مشخص می‌شده و سقف دامنه حداکثر ۱۰ درصد بالاتر از قیمت پایه تعیین می‌شده است اما؛ الآن قرار است دامنه نوسان ۱۰ درصد بالاتر یا پایین‌تر از قیمت پایه باشد. نکته حائز اهمیت، تعیین قیمت سهام در روز اولیه خواهد بود. تعیین قیمت توسط متعهد خرید انجام خواهد شد و متعهد خرید همان شخصی است که اگر عرضه اولیه با شکست مواجه شود، باید ۵۰ درصد از سهام عرضه‌شده را خریداری کند. ازآنجاکه متعهد خرید در اینجا ذینفع است، قیمت منصفانه‌ای تعیین خواهد کرد که سرمایه‌گذاران تشویق به خرید شوند و خودش ناچار به خرید نشود.

موسوی در پایان خاطرنشان کرد: بنابراین متعهد خرید در فرآیندی حرفه‌ای و مطابق با استانداردهای سازمان بورس، قیمت‌گذاری را انجام خواهد داد‌. مهم‌ترین مزیت این روش، تسهیل فرآیند پذیرش شرکت‌ها و کاهش سختگیری‌های بورس و فرابورس برای پذیرش شرکت‌ها خواهد بود. می‌توان شرکت‌های پر ریسک تر را هم با روش ترکیبی به‌صورت کامل به صندوق‌ها واگذار کرد تا با بررسی و تحلیل دقیق، اقدام به سرمایه‌گذاری روی این شرکت‌ها کنند. بدین ترتیب، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم هم جذاب‌تر خواهد شد. ضمن اینکه می‌توان با سلب حق تقدم، یک شرکت را عرضه اولیه کرد، و نیازی نیست تا سهامداران سهام خود را به فروش برسانند. بلکه می‌توان سهامی را که در قالب افزایش سرمایه، اضافه خواهد شد با صرف بیشتر از قیمت اسمی، در عرضه اولیه به سرمایه‌گذاران واگذار کرد. به نظرمی رسد روی این دستورالعمل به صورت حرفه ای کار شده است. این شیوه عرضه اولیه، هم مشوقی برای سرمایه گذاری غیر مستقیم است و هم بازدهی صندوق های سرمایه گذاری را افزایش خواهد داد.