برنامه‌های توسعه‌ای بورس انرژی برای سال ۱۴۰۱

علی نقوی مدیرعامل شرکت بورس انرژی ایران در گفتگو با بورس نیوز ضمن تبریک سال ۱۴۰۱ بیان کرد: امیدوارم در سال جدید در بورس انرژی بتوانیم ظرفیت‌های جدیدی برای توسعه بازار سرمایه فراهم کنیم و ضمنا شاهد رشد و توسعه رسانه های فعال در حوزه بازار سرمایه به خصوص مجموعه رسانه های بورس نیوز که از رسانه‌های باسابقه بازار سرمایه محسوب می‌شود نیز، باشیم و فعالیت رسانه ها خصوصا در بخش انرژی بیش از گذشته مشهود باشد.

مدیرعامل شرکت بورس انرژی ایران در معرفی این بازار گفت: بورس انرژی ایران، بورسی تخصصی است که در آن معاملات حامل های انرژی و برق انجام می شود. دلیل ناشناخته ماندن بورس انرژی، مخاطبان این بازار هستند. نوع کالاهایی که در بورس انرژی ایران معامله می شود، عرضه کنندگان و همینطور خریداران این بورس، متفاوت با سایر بورس‌ها هستند. اصولاً در بورس انرژی، سهمی معامله نمی‌شود و اوراق مبتنی بر دارایی چندانی هم در این بازار وجود ندارد‌.

برنامه‌هایی برای عرضه‌های جدید

وی اضافه کرد: ابزارهای مالی بورس انرژی فعلا شامل اوراق سلف، واحدهای صندوق پروژه و گواهی ظرفیت هستند که البته برنامه‌هایی برای عرضه ابزارهای جدید نیز داریم. در بخش عرضه های فیزیکی هم عرضه‌کنندگان عمدتاً وزارت نفت و شرکتهای تابعه این وزارتخانه و همینطور شرکت‌های پالایشی و بخشی از پتروشیمی ها هستند. عرضه کنندگان برق نیز عمدتاً نیروگاه‌ها و بخش دولتی صورت می گیرد. خریداران این بازار معمولاً صادرکنندگان اعم از مشتریان حقیقی و حقوقی (داخلی و خارجی که کد معاملاتی دارند) هستند که معمولاً بعد از خرید از بورس انرژی، اقدام به صادرات آن می‌کنند.

بورس انرژی و "صادرات"

نقوی تصریح کرد: رویکرد بورس انرژی هم عمدتاً رویکرد صادراتی است؛ چرا که بخش قابل توجهی از حامل های انرژی از جمله بنزین، گازوییل، نفت سفید و..‌. که در بورس انرژی مورد معامله قرار می‌گیرند، با قیمت‌های یارانه‌ای در بازار داخل توزیع می گردد و مازاد نیاز بازار داخل، در بورس انرژی عرضه می‌شود. بنابراین بورس انرژی برای مخاطبان آن کمتر شناخته شده و مخاطبان خاص خود را دارد. اساساً در بورس‌های کالایی عرضه‌کنندگان از امتیاز ۱۰ درصد معافیت مالیاتی برخوردارند. عمده عرضه ها نیز صادراتی است و در عرضه های صادراتی هر چه قیمت‌ها افزایش یابد، منافع آن نصیب صادرکننده خواهد شد.

مدیرعامل شرکت بورس انرژی ایران اظهارکرد: به طور کلی نمی توان بورس انرژی را با بورس کالا مقایسه کرد؛ زیرا بخش قابل توجهی از خریداران بورس کالا را صنایع پایین دستی تشکیل می دهند که کالایی را که در بورس کالا خریداری می‌کنند به عنوان مواد اولیه مورد استفاده قرار می دهند؛ اما در بورس انرژی خریداران معمولاً به قصد صادرات، اقدام به خرید می کنند. نکته حائز اهمیت این است که در بورس انرژی همچون بورس کالا، از شفافیت و رقابت پذیری که اولین و مهمترین اصل و کارکرد هر بورسی است، دفاع شده و تلاش می‌کنیم که این اصل مهم تقویت گردد.

وی افزود: به طور کلی عرضه محصولات از طریق بورس موجب شفافیت شده و رقابت پذیری را افزایش می دهد و معتقدم سیاست‌گذاری‌ها باید به سمتی حرکت کند که کل کالاهایی که همگن بوده و قابلیت عرضه از طریق بورس را دارند، از طریق بورس های کالایی عرضه شوند تا از مزایای شفافیت بورس ها بهره مند شوند.

بورس‌های کالایی و خریداران

نقوی تاکید کرد: اگرچه جنس کالاهایی که از طریق بورس انرژی عرضه می شوند با کالاهایی که در بورس کالا مورد مبادله قرار می گیرند متفاوت است، اما خریداران از شرایط عرضه، تسویه، تحویل و استانداردها مطلع هستند. خریداران جهت دریافت کد معاملاتی از طریق کارگزاری ها اقدام کرده و بعد از ارائه مدارک و مستنداتی در صورتی که شرایط لازم را داشته باشند، کد سهامداری دریافت خواهند کرد. سامانه های معاملاتی بورس انرژی به سامانه های ستاد مبارزه با قاچاق کالا (سامانه ثامن) و نیز سامانه های گمرک وصل بوده و مسیر معاملات کاملاً شفاف است.

ورود به بورس انرژی

مدیرعامل شرکت بورس انرژی ایران در رابطه با نحوه پذیرش محصولات در این بورس اظهار کرد: هر شرکتی که متقاضی عرضه محصولات خود از طریق بورس انرژی باشد، باید ابتدا درخواست پذیرش را از طریق کارگزاری ها ارسال کند. طبق مقررات بورس انرژی، از عرضه کنندگان تعهد عرضه اخذ شده و مدارک و مستندات مورد بررسی قرار می‌گیرد. در هیئت پذیرش یا کمیته عرضه بورس حسب مورد، آن کالا پذیرش شده و عرضه، نهایی خواهد شد و بعد از طی مراحل پذیرش و امیدنامه، از طریق بورس انرژی انجام می گیرد.

وی تصریح کرد: اگرچه بورس انرژی همواره با عرضه کنندگان تعاملات و جلساتی دارد، اما به طور کلی عرضه کنندگان، خودشان باید در مورد عرضه محصولات خود از طریق بورس انرژی تصمیم‌گیری کنند و این طور نیست که بورس انرژی عرضه کننده را ملزم به عرضه محصولات از طریق این بازار کند. ضمن اینکه اکثر محصولاتی که از طریق بورس انرژی عرضه می شود، مازاد بر نیاز بازار داخلی بوده و در واقع شرط پذیرش و عرضه در واقع شرط عرضه محصولات از طریق بورس انرژی عدم نیاز بازار داخلی است. مقررات بیشتر در راستای ترغیب و تشویق عرضه کنندگان به عرضه مازاد محصولاتشان از طریق بورس انرژی بوده و هیچ قانونی وجود ندارد که عرضه کنندگان را ملزم به عرضه محصولات در بورس انرژی نماید.

آیا معامله کنندگان بازار ثانویه هم امکان فعالیت در این بازار را دارند

نقوی در پاسخ به این سوال که "آیا معاملات بورس انرژی فقط برای عرضه کنندگان و خریداران حامل های انرژی جذابیت دارد یا معامله کنندگان بازار ثانویه هم امکان فعالیت در این بازار را دارند" عنوان کرد: توسعه ابزارهای مالی مبتنی بر کالاهای دارایی پایه، جزو برنامه‌های توسعه ای بورس انرژی است. یکی از ابزارهایی که در حال حاضر بورس انرژی مورد استفاده قرار می گیرد، گواهی سپرده کالایی است که این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می کند که در احجام پایین کالایی را خریداری کنند و از تغییرات قیمت آن کالا بهره‌مند شود.

مدیرعامل شرکت بورس انرژی ایران اضافه کرد: البته محدودیت های مالیاتی وجود داشت که با پیگیری های بورس انرژی و بورس کالا، در بودجه ۱۴۰۱ این محدودیت های مالیاتی مرتفع شده و امیدواریم با ابلاغ آن در سال ۱۴۰۱ بتوانیم امکان معامله گواهی سپرده کالایی را فراهم کنیم. از جمله ابزارهای مشتقه دیگری که در سایر بورس‌های دنیا هم در مورد کالاهای دارایی پایه مورد استفاده قرار می گیرد، قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله است که خوشبختانه بورس انرژی موفق شد در روزهای پایانی اسفند ماه از این ابزار هم رونمایی کند و توسعه این ابزار هم در دستور کار بورس انرژی است.

وی افزود: با ارائه ابزار، گروهی جدید از مخاطبان یا در واقع سرمایه‌گذاران حرفه ای و ریسک‌پذیر، جذب این بازار خواهند شد که می توانند از تغییرات قیمت دارایی پایه استفاده کرده و ابزارهای قراردادهای آتی یا گواهی سپرده کالایی را معامله کنند.

نقوی در پایان خاطرنشان کرد: قبل از این هم ابزار استاندارد سلف موازی در بورس انرژی وجود داشت؛ اما با توجه به شرایط این ابزار، حقیقی ها کمتر از این ابزار استفاده می کردند و اوراق سلف موازی بیشتر توسط نهادهای مالی مورد معامله قرار می گرفت. اما به هر حال بورس انرژی در راستای توسعه ابزارهای مالی به منظور گسترش جامعه مخاطبان، تلاش هایی انجام داده و برای سال ۱۴۰۱ هم برنامه‌هایی خواهیم داشت.

پایان بخش نخست