بزرگترین تخلف مالی ایران زیر ذره بین بورس نیوز

بازار سرمایه، شفاف‌ترین بازار برای سرمایه گذاری است... منطقی‌ترین و بهترین روش سرمایه گذاری در این بازار انتخاب سهم‌های بنیادی از جمله فولاد مبارکه اصفهان است. و...
توصیه‌هایی از این جنس را حتما بار‌ها شنیده اید. اما دو روز قبل خبری منتشر شد که نه فقط گوش هایمان را داغ کرد، بلکه شفافیت بازار سرمایه را هم زیر سوال برد. گزارش تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از شرکت فولاد مبارکه اصفهان نشان داد تخلف مالی تقریبا ۹۲ هزار میلیارد تومانی در این شرکت صورت گرفته است. با انتشار این گزارش، رکورد اختلاس در ایران، شکست!

متن کامل گزارش تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه اصفهان 

اما ماجرای این تحقیق و تفحص چه بود؟
اواسط آذرماه ۱۳۹۹ بود که یکی از نمایندگان مجلس ادعا کرد "حضور برخی افراد سفارش شده سیاسی موجب شده ۴۰ هزار میلیارد تومان از جیب سهامداران فولاد مبارکه به جیب رانت‌خواران برود. "

اگرچه همزمان با این ادعا برخی رسانه‌ها شروع به سمپاشی کردند، ولی فولاد مبارکه اصفهان زیر ذره بین اهالی بهارستان رفت و در نهایت ۲۴ دی ماه همان سال تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه با ۱۹۸ رای موافق تصویب شد. ناصر موسوی لارگانی عضو هیات رئیسه مجلس و طراح تخصص و تفحص از فولاد مبارکه، آن روز‌ها در پیج اینستاگرام و توییتر شخصی خود خبر داده بود که مدیران فولاد مبارکه، برای پوشش تخلفات شان، برخی مسوولان را نمک گیر کرده اند!

_______________________________________________
و اما نگاهی گذرا به برخی تخلفات صورت گرفته در فولاد مبارکه طبق گزارش تحقیق و تفحص مجلس

۱_ تخلف ۵٧ هزار میلیارد تومانی فولادمبارکه اصفهان در تولید و فروش/ رانت به سایپا و ایران‌خودرو از طریق فروش مازاد نیاز و زیر قیمت محصولات به این شرکت‌ها و فروش آن‌ها در بازار آزاد توسط این دو خودروساز

برای درک بهتر این عدد بد نیست بدانید طبق اطلاعات کدال، درآمد فروش شرکت فولاد مبارکه اصفهان در ۱۲ ماهه ۱۴۰۰ بالغ بر ۱۴۳ هزار میلیارد تومان بوده است.


البته عده‌ای معتقدند مداخله در قیمت گذاری محصولات فولادی در بورس کالا زمینه ساز چنین تخلفی در شرکت فولاد مبارکه اصفهان بوده است.

نظر عضو انجمن فولاد در مورد تخلف گسترده‌ای که در فولاد مبارکه صورت گرفته چیست؟
سید رضا شهرستانی عضو هیات مدیره انجمن فولاد در گفتگو با بورس نیوز در این خصوص بیان کرد: در چند سال گذشته بار‌ها در مصاحبه با رسانه‌ها به این موضوع اشاره کرده ام که به جای آنکه بورس کالا محلی برای قیمت گذاری بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضای شفاف باشد، با مداخله در قیمت گذاری‌ها و عرضه‌های دستکاری شده، قیمت‌ها را مهندسی کرده اند. این مهندسی هم شاهکار "ایمیدرو" بعنوان نهاد بالادستی شرکت‌های بزرگ تولیدی کشور بوده و قیمت محصولات مختلف (فولاد و سنگ آهن و...) بسته به خواست مدیران ایمیدرو، در مقاطع مختلف کمتر یا بیشتر از ارزش واقعی تعیین شده است.
وی اضافه کرد: مقصر اصلی مشکلاتی که در شرکت فولاد مبارکه یا سایر شرکت‌های بزرگ مشاهده می‌کنیم خصولتی بودن این شرکت‌ها است. نه فقط در نحوه عرضه و تقاضا و قیمت گذاری محصولات مداخله می‌شود، بلکه این مدیران، عمدتاً کاری را انجام می‌دهند که به آن‌ها دیکته شده است. الزام تولیدکنندگان به عرضه کل محصولشان در بورس کالا و صادرات مازاد محصول عرضه شده، نتیجه‌ای جز رانت در بر نخواهد داشت. انجمن فولاد ایران هم قبول دارد که عرضه و تقاضای محصولاتی همچون فولاد باید از طریق بورس کالا انجام شود که عرضه و تقاضا و قیمت گذاری‌ها شفاف باشد، ولی معتقدم مکانیزم عرضه و تقاضا باید به گونه‌ای باشد که نه در حق دولت و نه در حق تولیدکنندگان و نه در حق مصرف کنندگان نهایی اجحافی صورت نگیرد. اگر به تولیدکنندگان گفته شود می‌توانند محصول خود را در بورس کالا عرضه کرده و یا صادر کنند، اما حق فروش محصول در بازاری غیر از بورس کالا را ندارند، با توجه به هزینه‌های صادرات، خودبه‌خود قیمت محصولات در بورس کالا ۵ الی ۱۰ درصد کمتر از قیمت‌های جهانی تعیین خواهد شد. امیدواریم مجلس شورای اسلامی هر چه زودتر به این موضوع ورود کرده و زمینه رانت و فساد در زنجیره فولاد برچیده شود. در غیر اینصورت، رسیدگی به تخلفات فولاد مبارکه فایده‌ای نداشته و زمینه برای رانت و فساد کماکان برقرار است.
___________________________________________________
۲_ اختلال در بازار سرمایه از طریق پروژه‌کردن و خرید و فروش سهام شرکت‌های کروی، فسرب، توکا ریل، آسیا سیر ارس، توکارنگ و...، به‌منظور کسب سود‌های غیرمتعارف
‏در بند ۲۵ گزارش تحقیق و تفحص از ‎فولاد مبارکه اعلام شده که فاطمه هاشمی فشارکی، مدیر عامل هلدینگ توکا، بعنوان بازارگردان وقت توکاریل و... اقدام به پروژه کردن سهم کرده است. صندوق بازارگردانی سهام شرکت‌های گروه فولاد مبارکه در ۳ ماهه پایانی ۱۳۹۹، بالغ بر ۱۰۰ میلیارد تومان سود شناسایی کرده و البته که شاهکار بزرگی است که در ریزش بازار، سود شناسایی کنید!

۳_ پرداخت ۱۴۷ میلیارد تومان به یک شخص جهت تاسیس شرکت هواپیمایی "فراز جی". البته سرمایه ثبتی این شرکت هواپیمایی ۴۲۰ میلیارد تومان بوده و مابقی سرمایه، در تعهد سهامداران بوده است!

۴_ تخلف ۲۶ هزار میلیارد تومانی در قرارداد‌ها
از سال ۱۳۹۷ تا مهرماه ۱۴۰۰، جمعا ۱۵۵۵۰ فقره سفارش خرید در فولاد مبارکه صورت گرفته که ۷۳ درصد از لحاظ قیمت، ترک تشریفات انجام شده است.

۵_ استخدام سفارشی ٢٠٠ بازنشسته در فولاد مبارکه و انتصاب به عنوان هیات‌مدیره شرکت‌های تابعه افراد معرفی‌شده از طرف مسئولان دولتی و برخی نمایندگان مجلس

۶_ عقد قرارداد با اشخاص یا مجموعه‌های وابسته به ذی‌نفوذان سیاسی و اجتماعی از جمله همسر واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور وقت، عباس آخوندی وزیر اسبق راه‌وشهرسازی، قدرت‌الله نوروزی شهردار سابق اصفهان و...

۷_ پرداخت‌های غیر متعارف و برخی خاصه خرجی‌های فولاد مبارکه

• ۵۳ نفر برای مسابقات کارگری به یونان اعزام شدند، که اکثر افراد اصلا هیچ ارتباطی با باشگاه و تیم نداشتند.
  * قرارداد امیر قلعه‌نویی مربی سابق باشگاه ۲ میلیارد تومان بوده که پس از فسخ قرارداد قبلی به یک قراداد ۶ میلیاردی تبدیل میشود.
  * هزینه برای مدیران وقت و خرید‌های بی سابقه از قبیل ساعت‌های هوشمند، بن‌های کت و شلوار‌های هاکوپیان، لباس‌های ورزشی آدیداس، دوچرخه برقی، سفر‌های خارجی و.. در کنار تمام این موارد تنخواه ۱۰۰ میلیارد تومانی مدیران شرکت
  * ۱ میلیارد و ۴۴۰ میلیون تومان در وجه دفاتر ائمه جمعه و همچنین ستاد اقامه نماز جمعه پرداخت شده است. همچنین ۹۵۰ میلیون تومان در وجه حوزه علمیه، بنیاد غدیر و ساخت مسجد پرداخت شده است.
  * خرید برای مقامات کشوری نظیر خرید دو دستگاه لندکروز برای ۲ مسوول دولت سابق
  * ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان در وجه یکی از دستگاه‌های نظامی
  * ۱ میلیارد تومان در وجه بسیج مجلس برای کمک به سیل زدگان گلستان
  * ۴۱۷ میلیون تومان بابت جریان سازی رسانه‌ای و ممانعت از تحقیق و تفحص
  * ۹۵۰ میلیون تومان در وجه حوزه علمیه، بنیاد غدیر و ساخت مسجد
  
  ترجیح اولویت‌های سیاسی بر فنی و تخصصی 
  
  
  واکنش شرکت فولاد اصفهان به گزارش تحقیق و تفحص هم جالب بود.
  "اظهارنظر قطعی درباره کلیه ادعا‌های مطروحه در گزارش منوط به رسیدگی و صدور رای قطعی از مرجع قضائی است.
  عملکرد فولاد مبارکه طبق صورت‌های مالی سالانه توسط حسابرس و بازرس قانونی شرکت و طبق قوانین جاری و آئین نامه‌های مصوب سازمان بورس مورد رسیدگی و حسابرسی قرار گرفته و در مجامع عمومی شرکت به تصویب سهامداران رسیده و موارد مطروحه تغییری در عملکرد تولید و سود آوری شرکت ایجاد نخواهد کرد. رکورد‌های اخیر تولید در فولاد مبارکه و روند پرشتاب توسعه در این شرکت به عنوان سنگر اقتصادی- صنعتی ایران، ثمره تلاش هزاران نفر از نیرو‌ها و مدیران این مجموعه است که این روند بدون وقفه در جریان است و تداوم خواهد یافت.
  طبق گزارش تحقیق و تفحص مجلس از فولادمبارکه، ۹۰ تخلف، انحراف و تحمیل خسارت و توزیع رانت بالغ بر ۹۱ هزار میلیارد تومان، ضعف‌های ساختاری و نواقص قانونی مورد شناسایی قرار گرفته است. "
  _________________________________________________
  مثل همیشه، مدیران تخلف کردند و سهامداران تنبیه شدند. نماد معاملاتی "فولاد" تا شفافیت بیشتر متوقف می‌شود و احتمالا در نهایت، چند نفری برکنار می‌شوند و...
  
  گزارش تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه، موجی از انتقادات سهامداران در فضای مجازی را هم در پی داشت. تا جایی که #فولادمبارکه در توییتر ترند شد. آیا اگر سایر شرکت‌های بورسی هم زیر ذره بین قرار بگیرند، از چنین تخلفاتی رونمایی خواهد شد؟
  _______________________________________________
  نظر کارشناس بازار سرمایه در این مورد چیست؟
  عطا محمدیان کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با بورس نیوز در این رابطه اظهار کرد: بعید نیست اگر سایر شرکت‌های فعال در بازار سرمایه هم زیر ذره بین تحقیق و تفحص قرار بگیرند، از تخلفاتی مشابه آنچه در فولاد مبارکه اصفهان شاهد آن بودیم، پرده برداری شود. شرکت‌های بزرگ بورسی شرکت‌های خصولتی هستند که مدیران آن‌ها توسط دولت تعیین شده و دولت روی تصمیمات و اقدامات این مدیران اعمال نفوذ دارد. اگرچه شرکت‌های بورسی از منظر قانون تجارت شرکت‌های خصوصی محسوب می‌شوند، اما در واقعیت این شرکت‌ها چندان هم خصوصی نیستند و سایه مداخله‌های دولت در امور این شرکت‌ها کاملا محسوس است. البته گزارش تحقیق و تفحص مجلس از فولاد مبارکه احتمالاً ایراداتی هم دارد و نمی‌توان گفت تمام اعداد و ارقامی که در این گزارش ذکر شده، کاملاً صحیح است؛ اما حتی اگر بخشی از تخلفات ذکرشده هم واقعی باشد، نمی‌توان به راحتی از کنار این حجم از تخلف مالی به سادگی عبور کرد!
  وی افزود: افشای چنین تخلفاتی نشان دهنده خصولتی بودن شرکت‌های بورسی بوده و کاملاً مشخص است که اولویت در این شرکت‌ها حفظ منافع سهامداران نبوده و برای مدیران این شرکت ها، منافع اشخاص و نهاد‌های دیگری در الویت قرار داشته است. قطعاً وقتی در شرکت بزرگی همچون فولاد مبارکه اصفهان با این درجه از حساسیت، این حجم از فساد و تخلف مالی رخ داده است، حتما در شرکت‌های کوچکتری که چندان هم زیر ذره بین نهاد‌های ناظر قرار ندارند تخلفات سنگین تری رخ می‌دهد! انتشار چند صفحه یادداشت و صورت مالی به معنای شفافیت در بازار سرمایه نیست و تخلف فولاد مبارکه اصفهان نشان داد این بازار از شفافیت کافی برخوردار نیست. انتقاد سهامداران به عملکرد حسابرسانی که صورت‌های مالی این شرکت را تایید کرده بودند نیز منطقی است و به نظر می‌رسد حتی اگر  بخشی از تخلفات شرکت فولاد مبارکه که در گزارش تحقیق و تفحص مجلس به آن اشاره شده، تایید شود، صلاحیت حسابرسان زیر سوال خواهد رفت. اعداد ذکر شده در گزارش تحقیق و تفحص مجلس اعداد وحشتناکی هستند و اینکه شرایط کشور طوری شده که به شنیدن تخلفات مالی و اختلاس‌های بزرگ عادت کرده‌ایم، تاسف بار است. معتقدم این تحقیق و تفحص‌ها و افشای هر فسادی، به نفع بازار سرمایه بوده و اگر شخصی ادعا کند شفاف سازی و افشای تخلفات به اعتماد بازار سرمایه لطمه می‌زند، احتمالا ذینفع در تخلفات بوده است!
  _________________________________________________
  
  نکته تاسف بار دیگر این است که صورت‌های مالی فولاد مبارکه اصفهان، توسط حسابرسان معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار، تایید شده بودند! با این وضعیت، آیا می‌توان به گزارش‌های منتشر شده توسط شرکت‌ها در سامانه کدال اعتماد کرد؟ مقصر این شرایط کیست؟
  
  نظر حقوقدان بازار سرمایه را نیز با هم بخوانیم
  محمد جعفر علیخانی وکیل بورس در این زمینه به خبرنگار بورس نیوز گفت: مطابق ماده ۱۴۸ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، بازرس یا بازرسان مکلفند، درباره صحت و درستی صورت دارایی و صورت حساب دوره عملکرد مدیران و حساب سود و زیان و ترازنامه‌ای که مدیران برای تسلیم به مجمع عمومی تهیه می‌کنند و همچنین درباره صحت مطالب و اطلاعاتی که مدیران در اختیار مجامع عمومی گذاشته اند اظهارنظر کنند. در این ماده قانونی تاکید شده است که بازرسان باید اطمینان حاصل نمایند که حقوق صاحبان سهام در حدودی که قانون و اساسنامه شرکت تعیین کرده است به طور یکسان رعایت شده باشد و در صورتی که مدیران اطلاعاتی برخلاف حقیقت در اختیار صاحبان سهام قرار دهند بازرسان مکلفند که مجمع عمومی را از آن آگاه سازند.
  با توجه به اهمیت تکالیف و وظایف بازرسان در شرکت ها، ماده ۲۶۷ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت در مقام بیان مسئولیت کیفری بازرس، بیان می‌دارد " هر کس در سمت بازرسی شرکت سهامی، عالماً راجع به اوضاع شرکت به مجمع عمومی در گزارش‌های خود اطلاعات خلاف واقع بدهد و یا این گونه اطلاعات را تصدیق کند به حبس تادیبی از سه ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
  همچنین وفق ماده ۱۵۱ لایحه قانونی مزبور، بازرس یا بازرسان باید هرگونه تخلف یا تقصیری در امور شرکت از ناحیه مدیران و مدیرعامل مشاهده کنند به اولین مجمع عمومی اطلاع دهند و در صورتی که ضمن انجام ماموریت خود از وقوع جرمی مطلع شوند باید به مراجع قضایی صلاحیت دار اعلام نموده و نیز جریان را به اولین مجمع عمومی گزارش دهند؛ و ماده ۱۵۴ لایحه قانونی، وفق قواعد عمومی مربوط به مسئولیت مدنی، بازرس را در مقابل شرکت و اشخاص ثالث نسبت به تخلفاتی که در انجام وظایف خود مرتکب می‌شود، مسئول جبران خسارات وارده می‌داند؛ بنابراین با توجه به اهمیت جایگاه و نقش بازرس در گزارشگری مالی، در صورت اثبات تقصیر بازرس قانونی در انجام وظایف قانونی خود در گزارشگری مالی، مسئولیت جبران خسارات وارده به شرکت و اشخاص ثالث بر عهده بازرس یا بازرسان خواهد بود.
  شایان ذکر است؛ شورای عالی بورس و اوراق بهادار نیز در سال ۱۳۸۵ دستورالعملی تحت عنوان دستورالعمل موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اورق بهادار مصوب نموده است که براساس دستورالعمل مزبور و دستورالعمل اجرایی موضوع ماده ۳ آن که متعاقباً در سال ۱۳۸۶ به تصویب هیات مدیره سازمان بورس رسیده است، وظایف و تکالیفی بر عهده حسابرس و بازرس قانونی قرار داده شده است که در صورت عدم رعایت مفاد دستورالعمل، با ضمانت اجرای انضباطی روبرو خواهند شد.
  بنا به مراتب یاد شده و نظر به اینکه در گزارش منتشره هیات تحقیق و تفحص از وضعیت شرکت فولاد مبارکه اصفهان، به مواردی از ابهام در برخی تایید و تصدیق‌های صورت گرفته در گزارشگری مالی حسابرس اشاره شده است، سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان ناظر بازار و در راستای دستورالعمل‌های یاد شده، باید به موضوع رسیدگی نموده و در صورت کشف تخلف از قوانین و مقررات حاکم بر موضوع، ضمن رسیدگی انضباطی به موضوع، چنانچه مواردی، چون ارائه یا تصدیق اطلاعات خلاف واقع از سوی حسابرس و بازرس قانونی در این خصوص محرز باشد وفق ماده ۵۲ قانون بازار اوراق بهادار به عنوان شاکی در مراجع کیفری اقدام به طرح شکایت کند.

___________________________________________________

به هر حال نتیجه گزارش تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه شوک سنگینی برای بازار سرمایه بود. فارغ از اینکه چه مقدار از این تخلف تایید خواهد شد، امیدواریم این تحقیق و تفحص آغازی باشد بر نظارت دقیق تر روی عملکرد سایر شرکت‌های بزرگ‌ این بازار...
راستی، شما سهامداران عزیز موافق تحقیق و تفحص از شرکت های بزرگ‌ پتروشیمی، خودروساز، بانک ها و... هستید؟