گزارش بازدید از معادن شرکت ملی مس/ از دره زار، مجتمع مس سرچشمه تا مجتمع مس شهر بابک
به گزارش بورس نیوز، جعفری، مهندس معدن در بازدید از معدن دره زار در جمع خبرنگاران در خصوص اظهار کرد: ذخیره استخراجی معدن دره زار ۲۱۰ میلیون تن و ۱۵۰ میلیون تن باطله در معدن برای مدت ۲۰ سال در نظر گرفته شده است. تناژ استخراج سالانه از ۷.۶ تا ۱۰.۹ میلیون تن متغیر است. معدن ۱۰۰ در صد آماده و بهره برداری از آن آغاز شده است. اینجا سنگی است که عیار ۴ دهم درصد مس دارد. معدن در دو یارد شرق و غرب است. ارتفاع کف معدن ۲۵۰۰ متر است. باطله را در دره‌های اطراف دپو می‌کنیم. جمعا ۳۱۰ میلیون تن استخراج می‌شود. ۲۵۰ میلیون تن برای فرآوری می‌رود که از آن مس استخراج شود. از سال ۷۲ تاکنون بیش از ۸۰ میلیون تن باطله برداری انجام شده است.
وی افزود: خاک مس را استخراج می‌کنیم، خرد و پودر، تغلیظ و سپس ذوب می‌شود و به پالایشگاه می‌رود. بیش از نیمی از هزینه معدن داری هزینه حمل است. در معادن روباز وقتی فاصله حمل بیش از ۵ کیلومتر می‌شود صرفه اقتصادی ندارد. بازیابی مس در این کارخانه نورم بین المللی ۸۵ تا ۹۰ درصد است. در حال حاضر از استاندارد جهانی عقب نیستیم.
تغلیط دره زار
خردایش جایی است که ماده معدنی بعد از اینکه در سنگ شکن خرد شد، با اندازه ۲۵۰ میلیمتر وارد کارخانه با ظرفیت ۱۳۶۳ تن در ساعت شده و با ابعاد زیر ۳ سانتیمتر خردایش می‌شود. ذرات درشت به آسیاب بر می‌گردد. در سه آسیاب این کار صورت می‌گیرد. به وسیله لوله این مسیر از معدن طی می‌شود. از شهریورماه حدود ۶ هزار تن کنسانتره با عیار ۲۰ درصد تولید داشتیم. حدود ۳۲۰ هزار تن خاک از معدن دریافت کردیم. به دلیل کار‌های تنظیماتی معدن فعالیت به مدت ۲ هفته متوقف شد که در هفته آینده کار را آغاز می‌کنیم.
ما در حال حاضر در استاندارد جهانی تا ۹۰ درصد بازیابی داریم. ۱۰ تا ۱۵ درصد به باطله می‌رود. ما تا حدود ۷۵ درصد در آن بازه زمانی توانستیم بازیابی را انجام دهیم. متوسط ورودی ۴ دهم درصد، ۲۶ درصد مس و باطله ۴.۳ درصد خواهد بود. ۱۲۰ هزار تن خاک خشک از معدن از ششم شهریورماه تا اواخر شهریور به دست آوردیم. ۶ هزار تن کنسانتره تولید کردیم. در ۴۸ کارخانه دنیا فقط دو کارخانه توانسته بودند که در مدت زمان یکسال به ظرفیت تعریف شده برسند. پیش بینی ما این است که بین یک تا دو سال به ظرفیت تعریف شده برسیم.
مس سرچشمه بازآفرینی یک تمدن ۷ هزارساله
ناحیه مس خیز سرچشمه در ۱۶۱ جنوب کرمان و ۵۰ کیلومتری جنوب رفسنجان قرار دارد. کانسار‌های سرچشمه در قسمت مرکزی سلسله جبال زاگرس قرار گرفته است. کانسار معدن مس سرچشمه یکی از ذخایر مس پروفیلی بزرگ و در زمره یکی از بزرگترین معادن مس جهان به شمار می‌رود.
این معدن براساس آخرین اطلاعات اکتشافی حدود ۱.۶ میلیارد تن و با متوسطه عیار ۴۸ صدم تخمین ذخیره شده که با وجود این ذخیره طرح بلندمدت ۳۰ ساله معدن سرچشمه با توان تولید سالیانه ۳۰ میلیون تن سنگ سولفور با متوسط عیار ۶۲ صدم درصد مس و در حدود ۵۰ میلیون سنگ باطله برای ۳۰ سال آینده برنامه ریزی و طراحی شده است.
روزانه به طور متوسط بیش از ۹۰ هزار تن ماده معدنی با عیار متوسط ۶۲ صدم درصد و ۱۵۰ هزار تن سنگ باطله با شاول‌های الکترونیکی بارگیری و توسط کامیون‌های معدنی به سنگ شکن اولیه جهت خردایش و انتقال به کارخانجات تغلیظ حمل می‌گردد.
فرایند تغلیظ مجتمع در دو بخش است: بخش اول شامل کارخانه تغلیط شماره یک و دو و بخش دوم آن کارخانه مولیبدن است. این کارخانه شامل سنگ شکن‌های ثانویه و ثالثیه، پرعیارکنی، مولیبدن، فیلتر، خشک کن و کارخانه شیرآهک سازی است.
در کارخانه پالایشگاه مس سرچشمه آنود ارسالی از ذوب تحت عملیات پالایش الکترولیتی کاتد مسی با خلوط ۹۹.۹۹ درصد مطابق با استاندارد ASTMB۱۱۵ تولید می‌گردد. بخشی از کاتد تولیدی د ر بازار‌های داخلی و جهانی به فروش می‌رسد و بخش دیگر در واحد ریخته گری مصرف می‌شود.
ظرفیت سالن الکترولیز طبق طرح اولیه ۱۸۵ هزار تن کاتد در سال است که در فاز اول اصلاحات ضمن بهینه سازی فرایند‌ها این ظرفیت به بیش از ۲۰۰ هزار تن در سال افزایش یافت.
اجرای فاز دوم اصلاحات که استقرار روش کامل تولید پرمننت کاتد در دست اجراست که با اجرای کامل این اصلاحات ظرفیت پالایشگاه را تا مرز ۲۴۰ هزار تن در سال افزایش خواهد داد.
کارخانه ریخته گری پیوسته، بزرگترین تولیدکننده مفتول ۸ میلیمتری کشور و تنها تولیدکننده به روش کانتیراد با ظرفیت اسمی ۳۲ تن در ساعت است. این محصول مطابق استاندارد ASTMB۴۹ به بازار عرضه می‌شود.
خوراک واحد کارخانجات اسید شماره یک و دو گاز‌های خروجی از کوره‌های کنورتور و فلش ذوب است که در فرایند‌های خنک سازی، تصفیه و جذب محصول ارزشمند اسید سولفوریک با خلوص ۹۸.۹۶ درصد تولید و به مخازن ذخیره جهت عرضه به بازار مصرف ارسال می‌گردد.
براساس این گزارش، آب مصرفی معدن سرچشمه بخشی از آب برگشتی است و بخشی دیگر به صورت تازه از خلیج فارس وارد پروسه می‌شود. طبق برنامه ریزی انجام شده در تامین آب مشکلی نداریم. خاک مصرفی در سال ۱۱ میلیون تن و کنسانتره حدود ۱۵۰ هزار تن خواهد بود. برنامه تجمیعی سالانه ۳۵ میلیون تن بوده که قرار است به ۶۰ میلیون تن افزایش یابد. گمانه‌ها از کف معدن تا ۱۲۰۰ متر نیز عیار گرفتند.
ذوب
بعد از اینکه تغلیط به عیار ۱۹ تا ۲۴ می‌رسد، به واحد بلندینگ ذوب ارسال می‌شود. براساس تناژ ارسالی و تغییرات تکنولوژیک عیار خارج شده حدود ۵۰ تا ۴۸ است. این عیار قابل تغییر است. عیار باری که از سمت بلندینگ می‌آید ۱۹ تا ۲۴ است. در بلندینگ وارد حوزه درایر می‌شود. رطوبت بین ۸ تا ۱۰ درصد تناژ است. از آنجایی که کنسانتره خیس را نمی‌توانیم وارد فلش کنیم، براساس نوع درایر بخاری که از سمت بویلر از اپدیگ می‌گیریم مقداری از آن به سمت نیروگاه می‌رود. حداکثر فشار ورودی به درایر بین ۱۴ تا ۲۰ است. به وسیله لوله‌ها و سیستم کنترلی فشار تغییر و وارد یکسری تیوپ‌های حرارتی می‌شود.
هوای توزیعی به صورت پودری وارد فلش شده، همان لحظه ذوب صورت می‌گیرد و به صورت قطره‌ای وارد محل نگهدارنده مذاب می‌شود. آنجا جدایش صورت می‌گیرد. غیر از اینکه گوگرد سوخته می‌شود، از عیار ۱۹ به ۲۴ به ۴۸ تا ۵۰ می‌رسد. براساس میزان وزن، مت در پایین و سرباره در بالا است.
در مرحله کنورتور دو مرحله داریم. یک مرحله، گرفتن سرباره است. عیار ۵۰ که به سمت کنورتور می‌آید با سیلیس سرباره گیری ایجاد می‌شود. مقداری از آهن و فلزات دیگر گرفته می‌شود. مت به مس بیلیستر تبدیل و خروجی کنورتور به سمت کوره‌های آنودی می‌آید.
در مرحله فلش و کنورتر صد در صد عناصر ناخواسته را نمی‌توان حذف کرد. سیلیس باعث سرباره گیری می‌شود. در هر دو مرحله فلش و کنورتور گوگرد وجود دارد. بخشی از گوگرد در مرحله فلش دفع می‌شود. آهن در مرحله گرفتن سرباره جدا می‌شود. ظرفیت اصلی فلش ۲۲۰ هزار تن است. فلش با ظرفیت ۶۰ درصد در حال فعالیت است.
کارخانه اسید با ۶۰ درصد توان فلش طراحی شده است. این میزان معادن حدود ۱۶۷ هزار تن است. عیار سرباره حدود ۱.۱ درصد است. سال گذشته ۲۴۰ هزار تن تولید آنود ۲ صورت گرفت. خاتون آباد جداگانه تولید می‌کند. آنودی که با ۳۲۵ درحوزه‌های الکترود قرار می‌گیرد، حدود ۱۸.۵ درصد به صورت ورق نازک فلز می‌ماند. آن‌ها نیز به ذوب برگشت داده می‌شود.
پالایش کاربرد صنعت مس
کاربرد مس در صنعت هواپیما، ماشین‌های برقی، خودروسازی، صنایع پزشکی است. مفتول به رشته‌های نازک تبدیل می‌شود. در فرایند دیگر در آلمان به تجهیزات پزشکی که قابلیت انعطاف پذیری داشته باشند. ظرفیت تولید از آن چه که پیش بینی کرده بودیم، بیشتر بود.
وضعیت معدن براساس اکتشافاتی که از سال ۹۰ اتفاق افتاده، روند رو به رشدی بوده است. این رشد هر ۴ سال یک بار جهش دو برابری داشته است. سال ۹۳ ذخیره زمین شناسی حدود ۴۰۰ میلیون، در سال ۹۵، ۷۰۰ میلیون و سال ۱۴۰۲، یک میلیارد ۲۰۰ بوده است. بخشی از حفاری‌ها به مدل زمین شناسی اضافه نشده است.
پیش بینی می‌شود با توجه به روند اکتشاف و آمار حفاری اکتشافی طی امسال به عدد بالای یک میلیارد برسیم. دو آنومالی از غرب معدن داریم. اگر معدن ۲ به مجموعه ذخیره معدن یک اضافه شود، عدد پیش بینی به ۲ هزار میلیارد تن می‌رسد.
از نظر ذخیره قابل استخراج، با بررسی‌های فنی طرح فعلی معدن یک، مجموعا با ذخایری که اطراف معدن است، ۷۰۰ میلیون تن و معدن دو ۴۰ میلیون تن بوده که امکان افزایش آن وجود دارد. همچنین، فاز ۴ میدوک که ساخت داخل است، در دست احداث است.
عیار ذخیره زمین شناسی متوسط ۷ دهم است. نکته‌ای که مدنظر قرار می‌گیرد، این است که قبلا امکان حفاری عمیق میسر نبوده، اما از سال گذشته با خرید دستگاه‌هایی که توسط شرکت ملی مس انجام شد، عمیق‌ترین گمانه در سال گذشته با عمق ۲۰۳۵ متر اطلاعات معدنی آن شناسایی شده است. حفاری دیگر در یک ماه گذشته با عمق ۲۰۷۰ متر رقم خورد.
معدن تیپیک طرح رباط و طرح زیرزمینی دارد. از عمق ۸۰۰ متری به پایین در استخراج زیرزمینی قرار می‌گیرد. قاعدتا ما ۴ فاز را خواهیم داشت. عدد فرآوری استخراج کارخانجات کمتر از ۳۰ میلیون تن در سال نخواهد بود.
متوسط باطله برداری عدد ۳ است. در باطله برداری اولیه روی ۵ فعالیت انجام شد. در حال حاضر معدن آماده و توانمندی ارسال خوراک فاز ۲ و ۳ را دارد تا فاز‌های ۲ و ۳ افتتاح شود، حجم زیادی از خوراک آماده شدند. فاز ۴، در مسیر ذخیره بین ۵ تا ۷ میلیون تن خوراک پیش می‌رود.
قیمت مس در چشم انداز بر اساس ۸ هزار دلار پیش بینی شده است.
تغلیط یک
درمرحله فلوتاسیون دو ماده شیمیایی استفاده می‌شود. کنسانتره در مرحله بعدی خشک می‌شود. به طور کلی تمام فرایند، فرایند‌تر است. ورودی آب به جز بازیافت روزی ۱۳ هزار متر مکعب بوده که ۷۰ درصد آب به صورت بازیافت می‌شود. اما در پلن کار ۲۳۰۰ متر مکعب در ساعت مصرف آب است.
تغلیط ۲ و ۳
مجموعه‌هایی که در شهرستان در حال انجام هستند، سه پروژه پیشران ریاست جمهوری است. تغلیط شماره ۳ با ظرفیت ۳۰۰ هزار تن کنسانتره در سال که در حال انجام است. پروژه‌های زیرساختی مثل اتصال شبکه ریلی کشور به خاتون آباد و سه پروژه نیروگاهی عظیم که دو نیروگاه افتتاح شده است. یکی نیروگاه ۵ مگاواتی و دیگری ۲۵ مگاواتی در خاتون آباد. همچنین، نیروگاه ۱۰۰ مگاواتی و ۵۰ مگاواتی که اقدامات آن در حال انجام است. نیروگاه ۱۸۰ مگاواتی گازی نیز در حال رسیدن به شهرستان است.
مسئولیت‌های اجتماعی:
پروژه‌های مسئولیت اجتماعی شامل ساخت بیمارستان ۱۵۰ تختخوابی و ورزشگاه ۱۰ هزار نفری است که از عمده پروژه‌های این حوزه است. همچنین، هتل ۵ ستاره نیز به زودی صورت می‌گیرد.
محمودی، مدیر مجتمع مس میدوک: افق تولید یک میلیون تنی در طرح عظیم کیمیا
در طرح عظیم کیمیا بنا داریم در افق ۱۴۰۷ به تولید یک میلیون تن برسیم. ذخیره معدنی معدن میدوک تا سال گذشته ۳۸۰ میلیون تن است. آن چه که زمین شناسی به ما اعلام کرده ۸۹۵ میلیون تن ماده معدنی قابل برداشت است. توسعه معدن میدوک در دو فاز تعریف شده است. یک فاز برداشت ماده معدنی و دیگری باطله. به صورت روباز برای ۲۸ سال می‌توان سالانه ۳۰ میلیون تن ماده معدنی و سپس به صورت ۳۵ سال به میزان ۳۰ میلیون تن ماده معدنی برداشت کرد. همچنین، عمیق‌ترین گمانه معدنی کشور را در ۱۴۰۳ ثبت کردیم.
دو فاز توسعه تولید کنسانتره ۷ و ۱۴ میلیون است که قرار است از این دو فاز ۳۵۰ هزار تن کنسانتره تولید شود و قرار است یک میلیون تن کاتد تعهدی مس در طرح کیمیا از این محل تامین می‌شود. در معدن شماره ۲ برنامه داریم که در سال ۱۴۰۴ افتتاح شود. با توجه به اکتشافات اولیه ۷۰ میلیون تن ماده معدنی تخمینی خواهد بود.
مجتمع مس میدوک، تیپیک‌ترین معادن روباز ایران و دنیاست. استخراج زیرزمینی و روباز را توامان دارد. تحول قابل توجهی در برنامه تولید و طرح و توسعه معدن رقم خورده است. این معدن پتانسیل حداقل ۳۰ میلیون تن استخراج کانسنگ را دارد.
تغلیط ۲ و ۳ میدوک
آسیاب سرمیل و بارمیل تا دی ماه از نظر مکانیکی به پایان خواهد رسید. فاز ۲ پیشرفت فیزیکی ۵۳ درصدی دارد و تا پایان سال ۱۴۰۴ و ابتدای ۱۴۰۵ به بهره برداری خواهد رسید. فاز ۳ در مجاورت فاز ۲ قرار گرفته و به زودی بتن ریزی آن آغاز می‌شود. حدود ۱۷ درصد قطعات خارجی و سایر قطعات داخلی سازی شده است. این مجتمع در تولیدات ساخت داخل پیشران است.
مجتمع مس شهر بابک
شهر بابک با غنای معادن و اکتشافاات اخیر، پروژه‌های توسعه‌ای در دست اقدام دارد که اخبار خوبی از اکتشافات جدید شنیده می‌شود.
الزامات حوزه معدن:
رفع محدودیت ثبت پهنه‌های اکتشافی جدید لزوم ارائه مجوز گسترش محدوده پروانه‌های بهره برداری معادن
لزوم ساده سازی و تسهیل اعطای مجوز‌ها
ساده سازی تامین تجهیزات و ماشین آلات.
لزوم مساعدت نهاد‌های مرتبط در رفع معارضین
لزوم کاهش حقوق و عوارض دولتی معادن مس در دوره اجرای طرح
الزامات حوزه مالی و بازرگانی، تسهیل تامین منابع مالی، رفع موانع سیستم‌های مالی و تجاری، وضع عوارض صادراتی برای کنسانتره و قراضه مس، فراهم شدن امکان صادرات تهاتری، عدم همکاری شرکت‌های اصلی صاحب تکنولوژی، برگرداندن قدرت کاتد مس به شرکت، تعریف مشوق‌های صادراتی بر روی کاتد مس، فراهم شدن امکان استفاده از روش‌های متنوع در تبادلات تجاری و بین الملل.
الزامات ساختاری:
حذب سرمایه گذاری بخش خصوصی، معدنکاری فراسرزمینی، تامین مالی از محل سود انباشته، جذب سرمایه گذار خارجی، بومی سازی و ساخت داخل، انتقال تکنولوژی و حمایت از بخش خصوصی برای توسعه محصولات هایتک محصولات پایین دست مس، حمایت از طرح کیمیا در رده‌های مختلف تصمیم گیری کشور.
