چالش‌های تصمیمات ناگهانی دولت در نرخ خوراک پتروشیمی‌ها
الناز افشار مدیر عامل شرکت سرمایه گذاری کارکنان صنعت برق در گفتوگو با رسانه بورس نیوز، در پاسخ به اینکه ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود چه رویکرد اقتصادی داشت و حضور دوباره او چه پیامد‌هایی می‌تواند داشته باشد، عنوان کرد: ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری رویکردی بر مبنای منطق تاجرانه خود داشته است که منعکس‌کننده حمایت از اقتصاد داخلی آمریکا و تمرکز بر تولید داخل و کاهش وابستگی به واردات بود. حضور دوباره او در کاخ سفید، به معنای بازگشت سیاست‌های حمایتی، جنگ‌های تعرفه‌ای و تمرکز بر تولید داخلی است.
نخستین سخنرانی‌های او پس از آغاز دوره جدید ریاست‌جمهوری، به‌وضوح بر تغییر اولویت‌های اقتصادی و تجاری ایالات‌متحده تأکید داشته و تهدید به وضع تعرفه‌های سنگین بر واردات از چین و اروپا، زنجیره‌های تأمین جهانی را دچار اختلال کرده است. این موضوع چشم‌انداز تجارت بین‌المللی را مبهم‌تر از همیشه کرده و باعث می‌شود عدم ثبات و پیش‌بینی‌پذیری بر بازار‌های مالی جهانی سایه افکند و سرمایه‌گذاران را در فضایی پر ابهام قرار دهد.
وی در مورد تأثیر چالش‌های بزرگ دو قطب اقتصادی بر اقتصاد ایران بیان کرد: این تأثیر بستگی به تیم اقتصادی دولت فعلی ایران خواهد داشت. به‌عنوان‌مثال، عربستان سعودی با تعاملات اقتصادی با آمریکا به دنبال کسب بیشترین منافع اقتصادی داخلی خود بوده و این فضا را به‌عنوان فرصتی برای خود تلقی کرده است. از سوی دیگر، اگر تعاملات اقتصادی و سیاسی درستی وجود نداشته باشد، چالش این دو قطب بزرگ اقتصادی می‌تواند برای هر کشوری تهدید باشد و ایران نیز از آن مستثنی نخواهد بود.
الناز افشار در ادامه، به اثرات سیاست‌های اقتصادی ترامپ بر چین و جهان اشاره کرد و گفت: با توجه به دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، اینکه ایالات‌متحده با افزایش احتمالی تعرفه‌ها بر کالا‌های چینی به دنبال تقویت تولید داخلی خود باشد، امری دور از ذهن نیست. همین امر باعث کاهش صادرات چین، تولید ناخالص داخلی، فشار بر زنجیره‌های تأمین، کاهش سرمایه‌گذاری خارجی در چین و تأثیر بر نرخ ارز و بازار مالی آن خواهد شد. از طرفی، سیاست‌های اقتصادی ترامپ باعث کاهش قیمت نفت خواهد شد. در نتیجه، چالش‌های اقتصادی این دو قطب بزرگ اقتصادی دنیا یقیناً در شرکت‌های بورسی که قیمت‌های جهانی فلزات گران‌بها، نفت و فرآورده‌های نفتی در سود و زیان آنها دخیل است، تأثیرگذار خواهد بود.
بیشتر بخوانید: چالش‌های صنعت انرژی و تأثیر آن بر صنایع بزرگ
وی در خصوص سناریوهای پیش روی ایران و آمریکا اظهار داشت: سه سناریو در رابطه با سیاست ایران و آمریکا وجود دارد که باعث شده ریسک سیاسی بر فضای بازار سرمایه سایه افکند و سرمایه‌گذاران با احتیاط بیشتری تصمیم‌گیری کنند.
در توضیح سناریوی اول، افشار افزود:
فشار حداکثری ترامپ بر ایران خواهد بود که با ایجاد فشار و وضع تحریم‌های شدیدتر علیه ایران، باعث کاهش بیشتر صادرات نفت ایران و فشار بیشتری بر اقتصاد نفت‌محور ایران وارد خواهد شد. علاوه بر این، درآمد‌های ارزی ایران نیز به دلیل کاهش توان صادراتی و محدودیت در دسترسی به بازار‌های بین‌المللی کاهش خواهد یافت. حتی در این سناریو، احتمال حمله نظامی و تنش در منطقه نیز وجود دارد. کاهش صادرات نفت و درآمد‌های ارزی از یک سو و تنش‌ها و ناآرامی در منطقه از سوی دیگر باعث افزایش نرخ ارز در ایران می‌شود.
این امر در کوتاه‌مدت به سود صنایع صادرات‌محور مانند پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و معدنی‌هاست؛ زیرا درآمد آنها به ارز است. اما در بلندمدت، به دلیل ناتوانی شرکت‌های صادراتی در فروش محصولاتشان، عملکرد آنها نیز تحت تأثیر منفی قرار می‌گیرد و سایر صنایع تولیدی به دلیل افزایش هزینه‌های تولید، افزایش تورم و کاهش تقاضای داخلی دچار افت جدی می‌شوند. افزایش ریسک‌های سیستماتیک، نااطمینانی و احتمال درگیری نظامی می‌تواند سرمایه‌گذاران را به خروج از بازار سرمایه وادار کند و بازار را با ریسک عدم نقدشوندگی و رکود بلندمدت مواجه سازد. با توجه به علاقه‌مند بودن دو طرف به مذاکره، احتمال کمتری برای این سناریو قائل هستیم.
سناریوی دوم، یعنی توافق میان ایران و آمریکا
اگر دولت ایران و آمریکا به سمت مذاکره و توافق با یکدیگر حرکت کنند، شاهد تحولات گسترده سیاسی و اقتصادی در کشور خواهیم بود و اثرات بسیار مثبتی بر بازار سرمایه خواهد داشت. با برداشته شدن تحریم‌ها و بهبود روابط بین‌المللی، افزایش درآمد‌های ارزی، کاهش نرخ ارز و تورم، و ورود سرمایه و سرمایه‌گذار خارجی به کشور را شاهد خواهیم بود. این تغییرات موجب افزایش اعتماد به بازار سرمایه و ورود نقدینگی به بازار خواهد شد. صنایع وابسته به واردات نظیر خودرو، دارو و غذا از کاهش نرخ ارز منتفع خواهند شد. همچنین با ورود سرمایه‌گذار خارجی به صنایع مختلف و افزایش صادرات شرکت‌های صادرات‌محور، سودآوری شرکت‌های مرتبط بهبود می‌یابد و رشد ارزش شرکت‌ها را در پی خواهد داشت.
سناریوی سوم، یعنی فرسایشی شدن مذاکرات
طولانی و فرسایشی شدن مذاکرات باعث عدم پیش‌بینی‌پذیری و نااطمینانی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران می‌شود. آنها در این شرایط ترجیح می‌دهند نظاره‌گر باشند و از ورود به بازار سرمایه خودداری کنند؛ زیرا فضای ابهام بر سر بازار سرمایه سایه می‌افکند و بازار سرمایه در بهترین حالت در شرایط نوسانی باقی می‌ماند.
چالش تصمیمات ناگهانی دولت در نرخ خوراک پتروشیمی‌ها
الناز افشار در مورد تصمیمات ناگهانی دولت در مورد نرخ خوراک پتروشیمی‌ها اظهار داشت: تصمیمات ناگهانی دولت نظیر تغییرات نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، امکان تحلیل بنیادی را برای فعالان بازار سرمایه در این دسته از شرکت‌ها با ابهام روبه‌رو می‌سازد. دولت باید بپذیرد که هر تصمیم خلق‌الساعه یا قیمت‌گذاری دستوری باعث فرار سرمایه‌گذاری خواهد شد. نمی‌توان هر زمان که دولت بی‌پول شد، نرخ خوراک را تغییر دهد و کسب درآمد کند و انتظار داشت سرمایه‌گذاری در این حوزه فعال باشد.
چالش‌های صنعت پتروشیمی تأثیر زیادی در شرکت‌های وابسته همچون صنایع نساجی، خودرو و قطعات و لوازم‌خانگی خواهد داشت. درصورتی‌که نتوانیم مدیریت صحیحی در تعیین نرخ خوراک و آتی پتروشیمی‌ها داشته باشیم، شاهد بحران شدیدی در این بنگاه‌ها و شرکت‌های وابسته خواهیم بود.
پتروشیمی‌ها از دو نوع خوراک مایع و گاز استفاده می‌کنند؛ اما قیمت‌گذاری‌های دستوری خوراک از زمان هدفمندسازی یارانه‌ها تأثیر زیادی بر نماد‌های پتروشیمی و کل شاخص بورس داشته است.
افزایش قیمت خوراک، درآمد شرکت‌های پتروشیمی را کاهش و تمایل آنها به خام‌فروشی را افزایش می‌دهد. در شرایط کنونی، اگر دولت نرخ خوراک پتروشیمی‌ها را ارزان در نظر نگیرد، قادر به تولید نخواهند بود و از طرف دیگر، نرخ خوراک ارزان باعث کاهش درآمد‌های دولت خواهد شد. نکته مهم این صنعت، ثبات تصمیم‌گیری در نرخ خوراک و قیمت منصفانه آن است.
پیوستن ایران به FATF و فرصت‌های پیش رو
وی در خصوص پیوستن ایران به FATF و پیامدهای آن گفت: پیوستن به FATF می‌تواند فرصت‌های زیادی برای کشورمان به همراه داشته باشد. از جمله مزایای آن می‌توان به بهبود دسترسی به سیستم‌های مالی بین‌المللی، بهبود روابط تجاری با سایر کشورها و افزایش جذب سرمایه‌گذاران خارجی اشاره کرد. عدم پیوستن به FATF و قرار گرفتن در فهرست سیاه آن، موجب می‌شود بسیاری از کشورها، شرکت‌ها و بانک‌ها از هرگونه ارتباط با ایران ممانعت به عمل آورند. این موضوع منجر به عدم تمایل به تجارت با ایران، خودداری بانک‌ها و شرکت‌های خارجی از همکاری، و تداوم تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی می‌شود. در نتیجه، هزینه مبادلات اقتصادی و تراکنش‌های مالی ایران افزایش یافته و فشار آن بر اقتصاد کشور و مردم تحمیل می‌شود. این وضعیت باعث کاهش درآمد ارزی و افزایش نرخ ارز خواهد شد.
وی افزود: اصلی‌ترین صنعتی که در بازار سرمایه تحت تأثیر FATF قرار می‌گیرد، صنعت بانکداری است؛ زیرا کشور‌های عضو FATF با بانک‌های ایران همکاری نمی‌کنند. از سوی دیگر، پذیرش FATF می‌تواند بانک‌های ایرانی را به سوییفت متصل و تراکنش‌های بانکی را تسهیل کند. پذیرش FATF همچنین بر شرکت‌های صادرات‌محور مؤثر است و انتقال ارز حاصل از صادرات را برای آنها آسان‌تر می‌کند. این امر موجب افزایش سرمایه در گردش و سودآوری بیشتر شرکت‌های پتروشیمی، فلزی و دیگر صنایع صادرات‌محور می‌شود.
الناز افشار همچنین اشاره کرد: طبق داده‌های بانک جهانی، کشور‌های عضو FATF که اقتصاد‌های بزرگی مانند ایالات‌متحده، چین، اتحادیه اروپا و ژاپن را شامل می‌شوند، حدود ۸۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌دهند. این آمار نشان‌دهنده تأثیر عظیم این کشورها بر اقتصاد جهانی است. ایران به‌عنوان یکی از کشور‌های مهم در منطقه، با چالش‌هایی در زمینه مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم مواجه است. این وضعیت روابط بانکی و مالی ایران را با سایر کشورها محدود و جذب سرمایه‌گذاری خارجی را دشوار کرده است.
عملکرد صنایع مختلف در پاییز
وی در پایان به گزارش عملکرد صنایع مختلف در پاییز اشاره کرد و گفت: گزارش‌های منتشرشده نشان‌دهنده عملکرد خوب بسیاری از صنایع از جمله پتروشیمی، زراعت، دارویی و غذایی است. درآمد‌ها به‌اندازه تورم رشد کرده و سود خالص شرکت‌ها نسبت به تابستان افزایش یافته است. نکته مهم این است که در گزارش‌های پاییز، تأثیر نرخ ارز منعکس نشده و فروش شرکت‌ها در زمستان با نرخ دلار ۶۵ هزارتومانی بیشتر خواهد شد. بهبود سودآوری متانول‌سازان و افت شدید سودآوری در اوره‌سازان، از جمله نکات مهم صنعت پتروشیمی است. همچنین زیان ایران‌خودرو نصف شده و این شرکت در آستانه سوددهی قرار دارد. انتظار می‌رود با تغییرات قیمتی و عرضه خودرو در بورس کالا، عملکرد این گروه در سال آینده متفاوت باشد. با توجه به شرایط فعلی، بازار احتمال رشد مناسبی تا خردادماه دارد؛ اما همچنان سرمایه‌گذاران تمایل به شرکت‌های بنیادی با رشد درآمد و حاشیه سود پایدار دارند.
پایان مطلب
