بازار سرمایه در انتظار اصلاح سیاست‌های ارزی، نرخ‌های سود و کاهش ریسک‌های سیاسی
سیاوش غفاری کارشناس بازار سرمایه، در گفتگو با بورس نیوز به بررسی عوامل تأثیرگذار بر وضعیت کنونی بازار سرمایه پرداخت و عنوان کرد که ریسک‌های سیستماتیک، به‌ویژه ریسک‌های سیاسی و تحریم‌ها، از مهم‌ترین موانع رونق بازار سهام محسوب می‌شوند. وی تأکید کرد که نوسانات موجود در روابط بین‌الملل و عدم چشم‌انداز روشن برای رفع تحریم‌ها، همراه با بازگشت برخی تحریم‌های جدید، باعث افزایش نا اطمینانی در بازار شده است. این نا اطمینانی به مذاق سرمایه‌گذاران خوش نمی‌آید و آنها ترجیح می‌دهند سرمایه خود را به سمت بازارهای امن‌تر مانند ارز و طلا منتقل کنند.
فرار سرمایه از بورس به سمت بازارهای امن‌تر
غفاری در ادامه اظهار داشت: نا اطمینانی برای سرمایه‌گذاران بازار سهام جذاب نیست و موجب می‌شود آنها سرمایه خود را به سمت بازارهای ایمن‌تر مانند ارز و طلا سوق دهند. وی همچنین به سیاست‌های ضدونقیض دولت در حوزه‌های اقتصادی اشاره کرد و افزود که اقداماتی نظیر انتشار گواهی سکه توسط بانک مرکزی، موجب ایجاد حس ناهماهنگی در بدنه دولت شده است. این ناهماهنگی‌ها، پیام عدم قطعیت و بلاتکلیفی را به بازار مخابره کرده و باعث خروج سرمایه از بورس شده است. همچنین، سیاست‌های بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و سازمان بورس بعضاً در تضاد با یکدیگر عمل کرده‌اند، که این موضوع سرمایه‌گذاران را دچار سردرگمی کرده و بازار را در وضعیت بی‌ثباتی نگه‌داشته است.
تحلیل‌پذیری بازار سرمایه ایران، چالش‌ها و واقعیت‌ها
این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که آیا بازار ایران تحلیل‌پذیر است یا خیر، بیان کرد: نبود شفافیت اطلاعاتی و تغییرات مداوم قوانین از جمله دلایلی است که تحلیل‌پذیری بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بااین‌حال، شرایط فعلی بیشتر تحت تأثیر مکانیزم‌های بازار و عوامل خارجی است تا صرفاً ضعف در تحلیل‌پذیری. عدم قطعیت در سیاست‌گذاری اقتصادی و دخالت‌های مکرر در تعیین نرخ ارز و سودآوری شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران را در تصمیم‌گیری‌های خود دچار تردید کرده است.
چرا بورس از تورم جامانده است؟
غفاری با اشاره به اینکه در شرایط تورمی معمولاً انتظار می‌رود بازار سهام نیز رشد کند، تصریح کرد: در سال ۱۴۰۳، همچنان شاهد ورود جدی نقدینگی به بازار سهام نیستیم. دلیل اصلی این مسئله، علاوه بر ریسک‌های سیاسی بین‌المللی، سرکوب سود شرکت‌ها و قیمت‌گذاری دستوری است. این روند طی سال‌های اخیر ادامه داشته و هرچند دولت فعلی در برخی حوزه‌ها اصلاحاتی انجام داده، اما این اصلاحات هنوز به اندازه‌ای نبوده که بتواند باعث جهش سریع بازار شود.
وی همچنین تأکید کرد که شاخص بورس، دماسنج بخش تولید اقتصاد کشور است، درحالی‌که شاخص تورم به کالا‌های مصرفی خانوار مربوط می‌شود. مشکلاتی مانند کمبود انرژی در تابستان و زمستان امسال نیز فشار مضاعفی بر صنایع وارد کرده و باعث کاهش رونق بازار سرمایه شده است. کمبود انرژی و قطع برق واحد‌های صنعتی از عوامل دیگری است که سبب کاهش تولید و در نتیجه عدم همراهی بازار سهام با تورم شده است.
سرمایه‌گذاری در دارایی‌های امن در شرایط بحران
غفاری در ادامه با اشاره به افزایش ریسک‌های سیاسی، گفت: طبیعی است که سرمایه‌گذاران در شرایط پر ریسک، ترجیح می‌دهند دارایی‌هایی را نگه دارند که نقد شوندگی بالاتری داشته باشند و در شرایط بحرانی، کمتر آسیب ببینند. در همین راستا، به‌عنوان‌مثال، هم‌زمان با عملیات 'وعده صادق دو'، شاهد خروج گسترده نقدینگی از بازار سهام و افزایش قیمت دلار بودیم. این یک واکنش طبیعی بازار به افزایش نا اطمینانی است.
وی خاطرنشان کرد که تجربه سال‌های اخیر نشان داده کشور می‌تواند بحران‌ها را مدیریت کند و در نهایت به ثبات نسبی بازگردد. اما تا زمانی که این ریسک‌ها بر بازار سایه افکنده‌اند، همچنان شاهد خروج سرمایه از بورس خواهیم بود. زمانی که نرخ ارز تثبیت شود و سرمایه‌گذاران اعتماد بیشتری به آینده اقتصادی کشور پیدا کنند، می‌توان انتظار داشت که نقدینگی به بورس بازگردد.
آیا رشد بازار سرمایه در گرو کاهش تنش‌های سیاسی است؟
این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که آیا کاهش تنش‌های سیاسی می‌تواند به رشد بورس منجر شود، گفت: درصورتی‌که نرخ ارز در محدوده‌ای تثبیت شود و ریسک‌های سیاسی کاهش یابد، بورس می‌تواند مجدداً موردتوجه سرمایه‌گذاران قرار بگیرد.
وی افزود: در حال حاضر، بسیاری از شرکت‌های بورسی در محدوده‌های ارزنده‌ای قرار دارند. اگر دو ماه پیش در آذر و دی، برخی سهم‌ها به قیمت‌های بالا نزدیک شده بودند، اکنون شاهد اصلاح قیمتی هستیم و فرصت‌های ارزنده‌تری در بازار وجود دارد. اما شرط اصلی بازگشت نقدینگی، رفع تنش‌های سیاسی و ثبات در سیاست‌های ارزی کشور است.
سامانه نیما و سیاست‌های ارزی دولت، چالشی برای بازار سرمایه
غفاری به سیاست‌های ارزی دولت اشاره کرد و گفت: در دی‌ماه، بانک مرکزی بازار ارز تجاری را معرفی کرد، اما این بازار عملاً به سامانه نیما شباهت پیداکرده و وعده‌های مربوط به تعیین قیمت بر اساس عرضه و تقاضا محقق نشده است. این موضوع فشار‌های مضاعفی را بر بانک مرکزی و وزارت اقتصاد وارد کرده و تأثیر مستقیم بر وضعیت بورس دارد.
وی تأکید کرد که اگر سیاست‌های ارزی به‌گونه‌ای اصلاح شود که نرخ ارز به‌صورت واقعی و بر اساس مکانیزم بازار تعیین شود، مجدداً شاهد بازگشت نقدینگی به بازار سرمایه خواهیم بود. همچنین، درصورتی‌که تنش‌های سیاسی کاهش یابد، چشم‌انداز سودآوری شرکت‌های بورسی بهبود خواهد یافت و سرمایه‌گذاران مجدداً به این بازار روی خواهند آورد. همچنین، کاهش فشار‌های خارجی و ایجاد ثبات در سیاست‌گذاری‌های داخلی می‌تواند به رشد بازار سرمایه کمک کند.
چالش‌های دولت در کاهش نرخ بهره
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به افزایش نرخ سود بدون ریسک به حدود ۳۴ درصد، عنوان کرد: این نرخ در اوراق اسناد خزانه اسلامی (اخزا) نیز به همین سطح رسیده است. این در حالی است که پیش‌تر وعده‌هایی برای کاهش نرخ سود داده شده بود، اما نه تنها این وعده‌ها محقق نشده، بلکه نرخ سود در گواهی‌های سپرده و سایر ابزار‌های مالی نیز کاهش نیافته است.
کاهش نرخ بهره در شرایط فعلی که انتظارات تورمی همچنان بالا است، برای دولت دشوار به نظر می‌رسد. این موضوع به وضوح در وضعیت کنونی بازار سهام نیز خود را نشان می‌دهد. بازار سهام در حال حاضر در محدوده‌های مشخصی نوسان می‌کند و به نظر نمی‌رسد که ریزش قابل توجهی در پیش داشته باشد.
بازار سهام ممکن است در همین محدوده‌ها نوسان کند و رفت‌و‌برگشت‌های دو تا سه درصدی را تجربه نماید، اما به احتمال زیاد به پایین‌تر از این سطح سقوط نخواهد کرد. به عبارت دیگر، اگر شرایط فعلی اصلاح نشود، بازار در محدوده‌های کنونی تثبیت خواهد شد و ترس چندانی از ریزش شدید وجود ندارد.
پایان مطلب
