راهبرد تغییر سیاست‌ها در بازار سهام : «سعید الصحاف» بورس نشوید
هادی مومنی- «وضعیت بورس طبیعی است!» در زمان آغاز جنگ بین آمریکا و عراق در مارس 2003 محمد سعید الصحاف، وزیر اطلاع‌رسانی صدام نقشی را در کارزار جنگ بازی می‌کرد که بعدها برای آن سوژه‌های زیادی ساخته شد. وی در حالی که آمریکا و هم‌پیمانان غربی حاضر در جنگ در حال پیشروی و در کمتر از 100 کیلومتری بغداد بودند با اعتماد به نفس مثال زدنی اعلام می‌کرد جنگ تحت کنترل نیروهای عراقی قرار دارد و به زودی همه چیز خاتمه می‌یابد. اشاره به این موضوع از این جهت در وضعیت فعلی بورس کشور اهمیت پیدا می‌کند که در بخشی از فضای فعلی بازار سرمایه در سطح رسانه‌ای و تشکیلاتی بیشتر از آنکه بیان حقیقت و واقعیت وجود داشته باشد پنهان کردن بخشی از واقعیت و نشان ندادن حقیقت آن هم به خاطر سیاست‌های پنهانی رواج پیدا کرده است. قصد بزرگ‌نمایی کردن شرایط بورس و ریزش‌های ادامه‌دار شدید آن و رسیدن قیمت بخشی از سهم‌ها به پایین‌ترین ارزش خود را نداریم اما نمی‌توانیم چشم‌های خود به روی حقیقت را نیز ببندیم و منتظر شویم تا معجزه‌ای رخ دهد یا مسوولان به راهکارهای عملیاتی دست پیدا کنند. با این وجود ادعای پیش‌بینی کردن آینده را نیز نداریم. بلکه تنها براساس حقیقت و واقعیت بورس، آمارهای موجود، تحلیل‌های کارشناسان بی‌طرف و حتی حمایت‌کننده محض که در این گزارش از این گونه ارزیابی‌ها نیز داریم همیشه به تحلیل وضعیت بازار سهام و چرایی آن و راهکارهای آن از نگاه‌های متفاوت مسوولان، کارشناسان و فعالان بازا سرمایه می‌پردازیم. وضعیت حال حاضر بورس محصول مشترک تصمیم‌های دولت و سیاست مدیران اداره‌کننده این نهاد مالی است که همیشه به آن اشاره کرده و خواهیم کرد و هر یک از طرفین باید به اندازه مسوولیت خود پاسخگوی افت بازار سهام باشد. واضح است که کشور در شرایط مناسبی از جهت سیاسی برای حل‌وفصل بحران هسته‌ای با غرب قرار دارد که می‌تواند گشایش بزرگی را در همه ابعاد کلان اقتصادی و البته در بازار سرمایه به وجود آورد. اما آیا در وضعیت امروز بازار سرمایه، فقط نسخه انتظار می‌تواند راهگشا باشد؟ سهامداران تا چه زمانی باید صبر کنند تا حداقل تعادل در دادوستد سهم‌ها در تالار شیشه‌ای به وجود آید ؟ آیا بهتر نیست اداره‌کنندگان از سطح سازمان بورس تا شرکت بورس و سایر ارکان مرتبط با بازار سرمایه به فکر چاره‌اندیشی مناسب برای به کنترل در آوردن این‌گونه ریزش‌ها باشند تا اینکه فقط منتظر حل‌وفصل مشکلات از سوی دولت باشند. به میدان آوردن حقوقی‌های بورس خیلی نمی‌تواند برای تصمیم‌گیرندگان سخت باشد و نگرانی از اینکه این گروه باز هم دست به هدایت‌های معنی‌دار بزند، نمی‌تواند به بهای قربانی کردن سایر بازارها منتهی شود. کنترل این گروه که سهم عمده‌ای در بازار سهام دارند به مراتب هزینه‌های کمتری نسبت به سایر تصمیم‌ها همانند صندوق توسعه بازار، صندوق بازارگردانی تخصصی، تشکیل بازار بلوک و... دارد و البته بازدهی بیشتری برای فعالان به همراه خواهد آورد. در گزارش دیگری که در صفحه دیگر بورس «جهان صنعت» آن را می‌خوانید به روشنی صدای اعتراض‌های سهامدارانی را خواهید شنید که از کاهش سرمایه‌های خود نگران هستند و چرایی آن را از نگاه خود بیان کرده‌اند و ادامه آن می‌تواند تبعاتی را به همراه داشته باشد. آیا بهتر نیست به جای بازی کردن نقش وزیر اطلاع‌رسانی عراق چشم‌هایمان را به روی واقعیت‌ها باز کنیم تا بهتر بتوانیم به راه‌حل‌های اجرایی برسیم.
اهمیت پاسخ به ابهام‌ها
در این زمینه و با چارچوب سیاست حمایتی که در بالا به آن اشاره کردیم یک کارگزار بورس اوراق بهادار وضعیت فعلی بورس را طبیعی و عادی می‌داند و می‌گوید: همبستگی، یکپارچگی و اتحاد فکری فعالان بازار سرمایه بهترین راهکار برای رفع مشکلات بازار سرمایه است. فردین آقابزرگی، مدیرعامل کارگزاری بانک آینده اوضاع فعلی بورس را موردتوجه قرار داد و به سنا گفت: در حال حاضر وضعیت بورس طبیعی است و ابهامات سیاسی و اقتصادی به ویژه برخی ابهامات در نرخ صنایع پالایشگاهی، پتروشیمی و خودروسازی در بازار سرمایه وجود دارد. وی افزود: روشن شدن این ابهامات می‌تواند به رونق دوباره بازار سهام کمک کند، همان‌طور که اعلام رسمی افزایش نرخ سیمان، این صنعت را از ابهام بیرون آورد و سرمایه‌گذاران با اطلاعات شفاف اقدام به خرید و فروش کردند. این کارگزار بورس با تاکید بر اینکه چشم‌انداز آینده بازار سرمایه موکول به مشخص شدن سوالات برخی فعالان بازار سرمایه است، تصریح کرد: در حال حاضر محوریت برنامه دولتمردان و سیاست‌گذاران اقتصادی، کنترل تورم و جلوگیری از افزایش نرخ است، در حالی که نرخ فروش محصولات تا پیش از این بخش عمده‌ای از فضای افزایش سودآوری شرکت‌ها بوده است بنابراین به نظر می‌رسد با کنترل قیمت و نرخ فروش محصولات، شیب رشد سودآوری شرکت‌ها و طبیعتا افزایش قیمت تمام شده با تغییر همراه شود. مدیرعامل کارگزاری بانک آینده ادامه داد: بنابراین نباید در شرایط فعلی انتظاری برای افزایش قیمت سهام مشابه روند سال 92 داشته باشیم، این در حالی است که مسوولان همواره از اهمیت بازار سرمایه در اقتصاد صحبت می‌کنند و همین مساله نشان از توجه ویژه به این بازار دارد. آقابزرگی روند فعلی بورس را طبیعی دانست و عنوان کرد: در حال حاضر روند فعلی بورس عادی است زیرا بعد از افزایش‌های قابل‌توجه قیمت سهام در سال 92 می‌توان در سال 93 انتظار استراحت قیمت‌ها را داشت. وی با اشاره به اینکه بازار خوب بازاری نیست که همواره رو به بالا باشد، به روند بورس در فصل مجامع شرکت‌ها اشاره کرد و گفت: کارایی بورس بیش از هر موضوع دیگری اهمیت دارد. این در حالی است که طبق روال گذشته فصل مجامع فصل پربار و پر رونقی در بازار سرمایه است ولی مصادف شدن آن با موضوعات سیاسی روند بازار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. وی با تاکید بر اینکه مسوولان و شرکت‌های سرمایه‌گذاری در تلاشند که سطح نقدشوندگی بازار را افزایش دهند، خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی همبستگی و یکپارچگی و اتحاد فکری فعالان بازار سرمایه بهترین راهکار برای رفع مشکلات بازار سرمایه است.
شفافیت با صندوق اختصاصی بازارگردانی
در سویی دیگر ، بازار شفاف، کارا و کارآمد برای تامین نقدینگی‌های خود و عمق بخشیدن به بازار نیاز به رکن بازارگردان دارد. محمد جمالی، مدیرعامل شرکت تامین سرمایه آرمان نیز در خصوص مزیت‌های صندوق اختصاصی بازارگردانی معتقد است: برای داشتن یک بازار سرمایه شفاف، کارآمد و کارا و دارای عمق، رکن بازارگردان در حوزه سهام یکی از نیازهایی است که به تامین نقدینگی کمک شایسته‌ای می‌کند. وی بیان داشت: بازار سرمایه سابق بر این از رکن بازارگردان در اوراق مشارکت و صکوک و به طور کلی ابزارهای بادرآمد ثابت استفاده می‌کرد اما در حوزه سهام، بازارگردان یا نداشتیم یا اگر هم بوده تجربه ناموفقی بوده است. جمالی افزود: برای رسیدن به بازار سرمایه‌ای کارآ، لازم است از رکن بازارگردان که تجربه‌ای موفق در دنیا بوده است استفاده کنیم. مدیرعامل شرکت تامین سرمایه آرمان در ادامه در خصوص سازوکار بازارگردان اشاره داشت: رکن بازارگردانی به سه شکل امکان‌پذیر است؛ در شکل اول، بازارگردانی روی یک تک سهم صورت می‌پذیرد، در شکل دوم، بازارگردانی به شکل صندوق بازارگردانی در یک صنعت یا چند صنعت و در مجموعه‌ای از سهام روی می‌دهد و در آخرین شکل آن بازارگردانی توسط سهامدار عمده شرکت‌های بورسی صورت می‌پذیرد. وی در خصوص صندوق‌های جدید اختصاصی بازگردانی متذکر شد: این امکان جدیدی که سازمان بورس اوراق بهادار برای بازارگردانی سهام ایجاد کرده است در بلند مدت، کمک شایانی برای دوری از نوسانات تند و تیز و شدیدی که هر از گاهی شاهد آن هستیم، خواهد بود. جمالی تاکید کرد: هدف بازارگردان این است که همواره سهام را متعادل نگه دارد و صف خرید و فروش را از بین برده و قیمت سهام را به سوی ارزش ذاتی سوق دهد که این ارزش ذاتی بر مبنای تنظیم عایدات آتی سهام شرکت به دست می‌آید. وی ادامه داد: بنابراین صندوق بازارگردانی از صف‌های خرید و فروش بی‌مورد و معامله نشدن سهم در این مواقع جلوگیری می‌کند و به روان شدن معاملات، افزایش نقدشوندگی و جلوگیری از دستکاری قیمت سهام به دست برخی سودجویان بازار کمک می‌کند. مدیرعامل شرکت تامین سرمایه آرمان به عنوان یکی از نهادهای متقاضی دریافت مجوز برای این قبیل صندوق‌ها اضافه داشت: سازوکار جدید سازمان در خصوص سرمایه این صندوق‌ها به این ترتیب است که کف سرمایه صندوق پنج میلیارد تومان که برای بازارگردانی انتخاب می‌شود. جمالی خاطرنشان کرد: 70 درصد منابع این صندوق را موسسان یعنی صاحبان واحدهای ممتاز تامین می‌کنند و 30 درصد آن از پذیره‌نویسی از عموم مردم تامین می‌شود. وی با تاکید بر حمایت سازمان از این صندوق گفت: سازمان بورس به منظور حمایت از این صندوق در نظر دارد کارمزد معاملات این صندوق را با 80 درصد تخفیف ارایه دهد، ضمن اینکه ایستگاه‌های معاملاتی در اختیار کسانی که صندوق اختصاصی بازارگردانی را اداره می‌کنند قرار دهد تا معاملات صندوق را در آن ایستگاه‌های اختصاصی انجام دهند.
حذف محدودیت‌ها
مدیرعامل تامین سرمایه آرمان در خصوص پیشنهاد شرکت‌های متقاضی صندوق اختصاصی بازارگردانی به سازمان بورس گفت که در سازوکاری که سازمان بورس پیشنهاد داده است و متقاضیان خواستار اصلاح آن شده‌اند و محدوده نوسان این صندوق برای سهام بورس چهار درصد و برای سهام فرابورس پنج درصد خواهد بود اما پیشنهاد شده که اگر نهاد بازارگردانی شکل بگیرد این محدودیت برداشته شود و به بازارگردان اجازه داده شود برای بهتر انجام شدن کار بدون محدودیت معامله کند و اگر قرار است سهام شرکتی به جای 5،4 درصد 12،10 درصد در یک روز قیمت بخورد، این مهم انجام شود تا قیمت سهم به تعادل برسد چون اگر محدودیت‌های قبل کماکان ادامه داشته باشد یعنی با پدیده صف خرید و فروش مواجه خواهیم بود در حالی که بازارگردان برای روان شدن معاملات ایجاد شده است. جمالی یادآور شد: ضمن اینکه بازارگردانی یک فعالیت انتفاعی است یعنی بازارگردانی باید از فعالیت خود سود کسب کند در غیر این صورت تبدیل به صندوق حمایتی می‌شود. وی در پایان با اشاره به ارکان این صندوق تازه تاسیس تصریح کرد: یکی از ارکان این صندوق، مدیر صندوق و کسی است که مجوز سبدگردانی از سازمان بورس دارد یا توانایی وی برای مدیریت صندوق به تایید سازمان بورس رسیده است. وی ادامه داد: رکن بعدی حسابرس صندوق است که از بین حسابرسان معتمد بورس انتخاب می‌شود، متولی صندوق دیگر رکن این صندوق است که برای نظارت فعالیت صندوق بر طبق امیدنامه و اساسنامه فعالیت می‌کند. جمالی اشاره داشت: سازمان حضور ضامن نقدشوندگی در این صندوق را اختیاری کرده و به این ترتیب این صندوق، ضامن نقدشوندگی ندارد.
اهمیت پاسخ به ابهام‌ها
در این زمینه و با چارچوب سیاست حمایتی که در بالا به آن اشاره کردیم یک کارگزار بورس اوراق بهادار وضعیت فعلی بورس را طبیعی و عادی می‌داند و می‌گوید: همبستگی، یکپارچگی و اتحاد فکری فعالان بازار سرمایه بهترین راهکار برای رفع مشکلات بازار سرمایه است. فردین آقابزرگی، مدیرعامل کارگزاری بانک آینده اوضاع فعلی بورس را موردتوجه قرار داد و به سنا گفت: در حال حاضر وضعیت بورس طبیعی است و ابهامات سیاسی و اقتصادی به ویژه برخی ابهامات در نرخ صنایع پالایشگاهی، پتروشیمی و خودروسازی در بازار سرمایه وجود دارد. وی افزود: روشن شدن این ابهامات می‌تواند به رونق دوباره بازار سهام کمک کند، همان‌طور که اعلام رسمی افزایش نرخ سیمان، این صنعت را از ابهام بیرون آورد و سرمایه‌گذاران با اطلاعات شفاف اقدام به خرید و فروش کردند. این کارگزار بورس با تاکید بر اینکه چشم‌انداز آینده بازار سرمایه موکول به مشخص شدن سوالات برخی فعالان بازار سرمایه است، تصریح کرد: در حال حاضر محوریت برنامه دولتمردان و سیاست‌گذاران اقتصادی، کنترل تورم و جلوگیری از افزایش نرخ است، در حالی که نرخ فروش محصولات تا پیش از این بخش عمده‌ای از فضای افزایش سودآوری شرکت‌ها بوده است بنابراین به نظر می‌رسد با کنترل قیمت و نرخ فروش محصولات، شیب رشد سودآوری شرکت‌ها و طبیعتا افزایش قیمت تمام شده با تغییر همراه شود. مدیرعامل کارگزاری بانک آینده ادامه داد: بنابراین نباید در شرایط فعلی انتظاری برای افزایش قیمت سهام مشابه روند سال 92 داشته باشیم، این در حالی است که مسوولان همواره از اهمیت بازار سرمایه در اقتصاد صحبت می‌کنند و همین مساله نشان از توجه ویژه به این بازار دارد. آقابزرگی روند فعلی بورس را طبیعی دانست و عنوان کرد: در حال حاضر روند فعلی بورس عادی است زیرا بعد از افزایش‌های قابل‌توجه قیمت سهام در سال 92 می‌توان در سال 93 انتظار استراحت قیمت‌ها را داشت. وی با اشاره به اینکه بازار خوب بازاری نیست که همواره رو به بالا باشد، به روند بورس در فصل مجامع شرکت‌ها اشاره کرد و گفت: کارایی بورس بیش از هر موضوع دیگری اهمیت دارد. این در حالی است که طبق روال گذشته فصل مجامع فصل پربار و پر رونقی در بازار سرمایه است ولی مصادف شدن آن با موضوعات سیاسی روند بازار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. وی با تاکید بر اینکه مسوولان و شرکت‌های سرمایه‌گذاری در تلاشند که سطح نقدشوندگی بازار را افزایش دهند، خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی همبستگی و یکپارچگی و اتحاد فکری فعالان بازار سرمایه بهترین راهکار برای رفع مشکلات بازار سرمایه است.
شفافیت با صندوق اختصاصی بازارگردانی
در سویی دیگر ، بازار شفاف، کارا و کارآمد برای تامین نقدینگی‌های خود و عمق بخشیدن به بازار نیاز به رکن بازارگردان دارد. محمد جمالی، مدیرعامل شرکت تامین سرمایه آرمان نیز در خصوص مزیت‌های صندوق اختصاصی بازارگردانی معتقد است: برای داشتن یک بازار سرمایه شفاف، کارآمد و کارا و دارای عمق، رکن بازارگردان در حوزه سهام یکی از نیازهایی است که به تامین نقدینگی کمک شایسته‌ای می‌کند. وی بیان داشت: بازار سرمایه سابق بر این از رکن بازارگردان در اوراق مشارکت و صکوک و به طور کلی ابزارهای بادرآمد ثابت استفاده می‌کرد اما در حوزه سهام، بازارگردان یا نداشتیم یا اگر هم بوده تجربه ناموفقی بوده است. جمالی افزود: برای رسیدن به بازار سرمایه‌ای کارآ، لازم است از رکن بازارگردان که تجربه‌ای موفق در دنیا بوده است استفاده کنیم. مدیرعامل شرکت تامین سرمایه آرمان در ادامه در خصوص سازوکار بازارگردان اشاره داشت: رکن بازارگردانی به سه شکل امکان‌پذیر است؛ در شکل اول، بازارگردانی روی یک تک سهم صورت می‌پذیرد، در شکل دوم، بازارگردانی به شکل صندوق بازارگردانی در یک صنعت یا چند صنعت و در مجموعه‌ای از سهام روی می‌دهد و در آخرین شکل آن بازارگردانی توسط سهامدار عمده شرکت‌های بورسی صورت می‌پذیرد. وی در خصوص صندوق‌های جدید اختصاصی بازگردانی متذکر شد: این امکان جدیدی که سازمان بورس اوراق بهادار برای بازارگردانی سهام ایجاد کرده است در بلند مدت، کمک شایانی برای دوری از نوسانات تند و تیز و شدیدی که هر از گاهی شاهد آن هستیم، خواهد بود. جمالی تاکید کرد: هدف بازارگردان این است که همواره سهام را متعادل نگه دارد و صف خرید و فروش را از بین برده و قیمت سهام را به سوی ارزش ذاتی سوق دهد که این ارزش ذاتی بر مبنای تنظیم عایدات آتی سهام شرکت به دست می‌آید. وی ادامه داد: بنابراین صندوق بازارگردانی از صف‌های خرید و فروش بی‌مورد و معامله نشدن سهم در این مواقع جلوگیری می‌کند و به روان شدن معاملات، افزایش نقدشوندگی و جلوگیری از دستکاری قیمت سهام به دست برخی سودجویان بازار کمک می‌کند. مدیرعامل شرکت تامین سرمایه آرمان به عنوان یکی از نهادهای متقاضی دریافت مجوز برای این قبیل صندوق‌ها اضافه داشت: سازوکار جدید سازمان در خصوص سرمایه این صندوق‌ها به این ترتیب است که کف سرمایه صندوق پنج میلیارد تومان که برای بازارگردانی انتخاب می‌شود. جمالی خاطرنشان کرد: 70 درصد منابع این صندوق را موسسان یعنی صاحبان واحدهای ممتاز تامین می‌کنند و 30 درصد آن از پذیره‌نویسی از عموم مردم تامین می‌شود. وی با تاکید بر حمایت سازمان از این صندوق گفت: سازمان بورس به منظور حمایت از این صندوق در نظر دارد کارمزد معاملات این صندوق را با 80 درصد تخفیف ارایه دهد، ضمن اینکه ایستگاه‌های معاملاتی در اختیار کسانی که صندوق اختصاصی بازارگردانی را اداره می‌کنند قرار دهد تا معاملات صندوق را در آن ایستگاه‌های اختصاصی انجام دهند.
حذف محدودیت‌ها
مدیرعامل تامین سرمایه آرمان در خصوص پیشنهاد شرکت‌های متقاضی صندوق اختصاصی بازارگردانی به سازمان بورس گفت که در سازوکاری که سازمان بورس پیشنهاد داده است و متقاضیان خواستار اصلاح آن شده‌اند و محدوده نوسان این صندوق برای سهام بورس چهار درصد و برای سهام فرابورس پنج درصد خواهد بود اما پیشنهاد شده که اگر نهاد بازارگردانی شکل بگیرد این محدودیت برداشته شود و به بازارگردان اجازه داده شود برای بهتر انجام شدن کار بدون محدودیت معامله کند و اگر قرار است سهام شرکتی به جای 5،4 درصد 12،10 درصد در یک روز قیمت بخورد، این مهم انجام شود تا قیمت سهم به تعادل برسد چون اگر محدودیت‌های قبل کماکان ادامه داشته باشد یعنی با پدیده صف خرید و فروش مواجه خواهیم بود در حالی که بازارگردان برای روان شدن معاملات ایجاد شده است. جمالی یادآور شد: ضمن اینکه بازارگردانی یک فعالیت انتفاعی است یعنی بازارگردانی باید از فعالیت خود سود کسب کند در غیر این صورت تبدیل به صندوق حمایتی می‌شود. وی در پایان با اشاره به ارکان این صندوق تازه تاسیس تصریح کرد: یکی از ارکان این صندوق، مدیر صندوق و کسی است که مجوز سبدگردانی از سازمان بورس دارد یا توانایی وی برای مدیریت صندوق به تایید سازمان بورس رسیده است. وی ادامه داد: رکن بعدی حسابرس صندوق است که از بین حسابرسان معتمد بورس انتخاب می‌شود، متولی صندوق دیگر رکن این صندوق است که برای نظارت فعالیت صندوق بر طبق امیدنامه و اساسنامه فعالیت می‌کند. جمالی اشاره داشت: سازمان حضور ضامن نقدشوندگی در این صندوق را اختیاری کرده و به این ترتیب این صندوق، ضامن نقدشوندگی ندارد.
ارسال نظر
اخبار روز
خبرنامه