به خاطر دارید که از تاریخ هشتم مرداد ماه سال 86 طبق مقرراتی که برای تغییر در محاسبه شاخص بورس از سوی هیأت مدیره سازمان بورس پیشنهاد و در تاریخ 30 اردیبهشت ماه سال 87 در 10 ماده و 3 تبصره، دستورالعمل نحوه تغییر شاخص های بورس یا تعریف شاخص های جدید تصویب شد، دیگر شاخص قیمت اعلام نگردید.
البته شرکت بورس اوراق بهادار تهران در آخرین گزارش خود پیرامون عملکرد بازار اوراق بهادار طی پنج ماه منتهی به مرداد ماه سال 93 اقدام به انتشار شاخص قیمت به تفکیک صنعت کرده که این گزارش حاوی اطلاعات و آمار جالب توجهی است که بورس نیوز در متن زیر برخی از آنها را بیان می کند.
براساس آمار موجود در این گزارش که در جدول فوق قابل مشاهده است، در میان شاخص 37 صنعت مختلف در مرداد ماه سال 93 نسبت به مرداد ماه سال 92، بیشترین تغییر مثبت مربوط به شاخص استخراج سایر معادن بوده که در این بازه زمانی 307 درصد رشد کرده است. منسوجات و رایانه و فعالیت های وابسته به آن نیز دو صنعت دیگری بودند که شاخص آنها به ترتیب با افزایش 90 و نیز 73 درصدی طی بازه زمانی مذکور در جایگاه های بعدی ایستادند. اما در مقابل شاخص شیرین ترین صنعت بورسی یعنی قند و شکری ها بیشترین افت را در مرداد 93 نسبت به مرداد 92 تجربه کرده تا با کاهش 28 درصدی و نزول از رقم 6458 واحدی، به 4678 واحدی تلخی بازدهی منفی را به کام سهامداران خود بچشاند.
شاخص حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات و نیز محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر نیز به دنبال قندی ها روند نزولی را در پیش گرفته و به ترتیب با افت 21 و 12 درصدی، تحقق بازدهی منفی را طی این دوره 12 ماهه برای سهامداران خود نشان می دهند.
شاخص قیمتی بانکی ها به اندازه سود سپرده ها نیز سود نداد!
نکته جالب در میان شاخص های صنایع این است که شاخص صنعت بانک ها و مؤسسات اعتباری از مرداد ماه 92 تا مرداد ماه امسال تنها 18 درصد افزایش یافته است. در حالیکه در سال گذشته بانک ها به سپرده های سرمایه گذاران حتی تا 27 درصد نیز سود پرداخت کردند که این رقم در سال جاری در کمترین میزان به 22 درصد رسیده است. به عبارتی سهام و شاخص قیمتی بانک ها در این 12 ماه حتی به اندازه سود سپرده های یکساله خود نیز به سهامداران بانک ها سود ندادند که این نکته در نوع خود بسیار جالب توجه است. بطوریکه برخی سرمایه گذاران در بازار سهام در حالی اقدام به خرید سهام بانکی کرده اند که به واسطه متغیرهای موجود در بورس، متحمل ریسک های مختلف شده اند؛ اما سپرده گذاران بانکی حداقل سود بدون ریسک 22 درصدی را دریافت می کنند و به نظر می رسد با این اوصاف سرمایه گذاری بر سهام چنین صنعتی قابل توجیه اقتصادی نباشد.
این تغییرات در حالی طی دوره 12 ماهه مذکور برای شاخص قیمتی بانک ها افتاده که این نماگر در پنج ماه ابتدایی سال جاری نه تنها برای سهامدارانش سوددهی در برنداشته، بلکه حتی با افت 16 درصدی نیز مواجه شده است.
شایان ذکر است از ابتدای امسال تا پایان مرداد ماه شاخص قیمتی صنایع سایر واسطه گری های مالی و نیز دباغی، پرداخت چرم و ساخت انواع پاپوش هر دو با 32 درصد افزایش بیشترین میزان رشد را نسبت به پایان اسفند ماه سال 92 در اختیار داشتند؛ یعنی به طور متوسط بازدهی 6.4 درصدی به سهامداران این دو صنعت اختصاص یافته است.
لاستیک و پلاستیک و نیز زراعت و خدمات وابسته نیز دو صنعتی بودند که شاخص قیمتی آنها به ترتیب با 15 و 13 درصد افزایش در پنج ماهه ابتدایی امسال جزو پربازده ترین شاخص های صنایع بودند.
گرچه در همین دوره شاخص قیمتی صنعت ساخت دستگاه ها و وسایل ارتباطی 27 درصد کاهش یافت تا بالاترین میزان افت را از آن خود کند.
پس از آن نیز شاخص ساخت محصولات فلزی و نیز استخراج نفت، گاز و خدمات جنبی به جز اکتشاف، هر دو 21 درصد افت را طی این بازه پنج ماهه تجربه کردند.
واقعیت هایی که پشت نقاب شاخص کل پنهان است!
این گزارش که بیشتر بیان کننده واقعیت های موجود از بازدهی واقعی بازار سهام است، در حالی از سوی شرکت بورس منتشر شده که تنها 13 شاخص موجود در این جدول بازدهی مثبت را طی پنج ماه ابتدایی سال 93 محقق کرده و مابقی یعنی 24 شاخص بازدهی منفی در بر داشته اند که عمده آنها مربوط به صنایع مهم و تأثیرگذار بر بورس هستند و این همان واقعیتی است که پشت نقاب شاخص کل پنهان است!
کدام یک ملاک محاسبه بازدهی است، این شاخص یا آن شاخص؟
بدین ترتیب برخلاف اینکه بسیاری از مسئولان از بازدهی بالای بورس و عدم کاهش قابل توجه قیمت سهام طی یکسال اخیر سخن می گویند، اما میانگین کل این شاخص ها بیان گر واقعیت های متفاوت است. ضمن اینکه طی پنج ماه مذکور میانگین بازدهی مثبت شاخص هایی که با افزایش همراه بوده اند، چندان قابل توجه نبوده است.
براین اساس اگر این شاخص ها را ملاک کسب بازدهی سرمایه گذاران و سهامداران قرار دهیم، به وضوح می توان دید که فعالان بازار سرمایه به صورت قابل توجه و محسوسی متحمل زیان شده اند و نکته مهم تر اینکه، بالاخره معلوم نیست این شاخص های قیمتی بایستی ملاک محاسبه بازدهی بازار قرار گیرد یا شاخص کل بورس؟! چراکه شاخص کل از ابتدای فروردین ماه تا پایان مرداد ماه امسال کمتر از هفت درصد افت داشته، اما در واقعیت بسیاری از سهام شرکت های فعال در صنایع مختلف بیش از این میزان کاهش قیمت را تجربه کرده اند.
از این رو معلوم نیست کدام شاخص ها بایستی ملاک محاسبه میزان بازدهی واقعی بازار قرار بگیرند؛ شاخص های قیمتی یا شاخص کل؛ کدام شاخص؟!
آیا شاخص
قیمت اعلام خواهد شد؟
شایان ذکر است شاخص قیمت بورس در حالی از مرداد سال 86 تاکنون منتشر نشده که شاخص فعلی نمی تواند به درستی معرف وضع کنونی بازار و نیز کلیت اقتصاد کشور باشد. اما اگر همچنان علاقه به حفظ شاخص فعلی است، بهتر به نظر می رسد که شاخص بازده قیمتی یعنی TEPIX نیز همزمان با شاخص بازده نقدی و قیمت به سرمایه گذاران اعلام شود.
همچنین به نظر می رسد طراحی شاخصی براساس سهام شناور آزاد واقعی شرکت ها و نه با لحاظ کردن سهام مدیریتی آنها، بتواند شرایط کنونی بازار را بهتر و دقیق تر بیان کند و شاید تا زمان طراحی چنین نماگری بتوان شاخص بازده قیمتی را که در گذشته استفاده می شده، منتشر کرد؛ چراکه شاخص TEPIX در مقایسه با TEDPIX واقعیات را بهتر نمایان می سازد.
در پایان این گزارش می افزاید، در کنار اعتراضات برخی از فعالان بازار سرمایه نسبت به نحوه محاسبه شاخص و درخواست برای طراحی و معرفی شاخص های متنوع از جمله شاخص قیمتی، طی ماه های ابتدایی سال جاری مدیر عامل شرکت بورس از محاسبه و نمایش شاخص قیمت در بازار سرمایه خبر داد.
بطوریکه حسن قالیباف اصل طی سال جاری اعلام کرده بود که نرم افزار و سیستم داخلی جدیدی برای محاسبه شاخص قیمت در شرکت فناوری بورس تهران طراحی شده و اقدامات لازم برای محاسبه و نمایش شاخص قیمت انجام شده است. حال باید دید بالاخره این شاخص به سرمایه گذاران ارایه خواهد شد یا همچنان چشم فعالان بازار سرمایه به انتشار این نماگر خشک خواهد شد!
