گفت‌وگو با رئیس هیات مدیره شرکت سبدگردان هدف

 

به گزارش بورس نیوز، در سالیان گذشته سرمایه گذاری واژه‌ای غریب در کشور ما بود که جز خرید ملک یا طلا و یا سپرده گذاری در بانک‌ها برای اکثر مردم معنای دیگری نداشت. حال آنکه مناسب‌ترین و اصلی‌ترین بازار برای سرمایه گذاری و جذب سرمایه‌های سرگردان مردم بازار سرمایه است. این بازار مدتی است مورد اقبال واقع شده؛ اما کماکان مظلوم است و هر روز از گوشه ای، تحلیلگر و کارشناس و حتی غیر کارشناسی سر بر آورده و تیری بر این بازار می‌زند. هشدار حباب در بورس از زمان شاخص ۲۰۰ هزار واحدی مکررا توسط عده‌ای داده شده و نکته عجیب اینجاست که کمتر کسی به جهش‌های قیمتی در بازار مسکن یا طلا یا بازار‌های کالایی می‌پردازد.

 

به هر حال بازار سرمایه هم همچون هر حوزه ای، متخصصان خاص خود را دارد و باز هم جای تاسف دارد که مردمی که از پیچیده‌ترین امور تا ساده‌ترین کار‌های روزمره خود را به اهل فن می‌سپارند تا ضرر و زیانی متحمل نشوند، برای سرمایه گذاری در بورس، بدون هیچ دانش تحلیلی و مالی، شخصا دست به کار می‌شوند! سبدگردان‌ها از جمله نهاد‌های تخصصی برای سرمایه گذاری در بورس هستند که البته سرمایه گذاری از این طریق، مزایایی هم برای سرمایه گذاران به همراه دارد.

این شرایط بهانه‌ای شد تا به سراغ یکی از متخصصان بازار سرمایه برویم و وضعیت این بازار سرمایه و مزایای سرمایه گذاری از طریق سبدگردان‌ها و... را جویا شویم.

آنچه میخوانید ماحصل گفت‌وگوی خبرنگار بورس نیوز با عباسعلی حقانی نسب رئیس هیات مدیره شرکت سبدگردان هدف است.

در شرایطی که بازار مسکن و خودرو و بسیاری از کالاها، رشد‌های زیادی داشته؛ عده‌ای فقط نگران رشد بازار سرمایه هستند و مرتبا از حباب بورس و احتمال ریزش صحبت می‌کنند. می‌توان گفت رشد همه بازار‌ها منطقی بوده و فقط بازار سرمایه حبابی است؟
حقانی نسب: بازار‌های رقیب بازار سرمایه به ویژه بازار مسکن، سال هاست که حباب دارد و این حباب هم عمدتا ناشی از غیر متشکل بودن این بازار‌ها است. غیر متشکل بودن بازار مسکن و عدم تجمیع عرضه‌ها و تقاضا‌های این بازار، قدرت دستکاری قیمتی در بازار مسکن را به شدت افزایش داده و حباب وحشتناکی در این بازار ایجاد کرده است.

 

حباب مسکن را می‌توان در اختلاف قیمت فاحش هزینه ساخت و قیمت فروش مسکن مشاهده کرد. این اختلاف قیمت هرچه بیشتر باشد، یعنی بازار مسکن حباب بزرگتری دارد و این نکته هم که گفته می‌شود "زمین" محدود است و افزایش قیمت املاک را به افزایش ارزش زمین ارتباط می‌دهند، صحیح نیست. در نظر داشته باشید تراکم جمعیت در کشور ما حدود ۴۰ نفر در هر کیلومتر مربع بوده و در شهر تهران که پر تراکم‌ترین منطقه در کشور محسوب می‌گردد، تراکم جمعیت حدود ۸۰۰ نفر در هر کیلومتر مربع است. این در حالی است که در شهر توکیو که جزو پر تراکم‌ترین شهر‌های دنیا است، تراکم جمعیت بالای ۸۰۰۰ نفر در هر کیلومتر مربع است! یعنی شهری با تراکم جمعیت حداقل ۱۰ برابری نسبت به تهران، مشکلات بازار مسکن ما و جهش‌های عجیب و غریب قیمتی را ندارد. مشکلات بازار مسکن و حباب قیمتی این بازار، به خاطر ضعف سیاست‌های شهرداری‌ها و وزارت راه و شهرسازی است. به لحاظ شهرسازی به گونه‌ای عمل شده که هرگز حباب بازار مسکن از بین نرود. مدل‌ها و سیاست‌های حوزه مسکن، به گونه‌ای بوده که همیشه بین قیمت تمام شده ساخت مسکن با قیمت مسکن، تفاوت زیادی باشد.

 

بانک‌ها مسکن را بعنوان وثیقه برای اعطای تسهیلات می‌پذیرند و مردم همواره به مسکن بعنوان کالای سرمایه‌ای نگاه کرده اند و... در نتیجه مسکن که یک کالای مصرفی است، در کشور ما به کالایی سرمایه‌ای تبدیل شده و قیمتی بالاتر از ارزش واقعی دارد.

بازار خودرو هم به دلیل محدودیت‌های وارداتی و انحصار صنعت خودرو، همواره حباب دارد. اما حباب این بازار‌ها هیچ وقت دیده نشده و مورد تمرکز قرار نگرفته؛ چرا که منافع عده‌ای خاص در حباب این بازار‌ها است.

با وجود ورود حجم بالای نقدینگی به بازار سرمایه، هنوز بسیاری از سرمایه گذاران تمایل به سرمایه گذاری مستقیم در بازار دارند. توجیه تازه وارد‌ها و سرمایه گذاران کم تجربه و کم دانش هم این است که اگر بازار سرمایه صعودی باشد، تمام سهم‌ها رشد می‌کنند و اگر بازار نزولی شود، ریسک افت قیمت باز هم در انتظار تمام سهم‌ها خواهد بود. این طرز فکر صحیح است و آیا اساسا تفاوتی بین بازدهی سرمایه گذاری مستقیم افراد کم تجربه با بازدهی سرمایه گذاری حرفه‌ای در این بازار از طریق سبدگردان‌ها و صندوق‌های سرمایه گذاری وجود ندارد؟
حقانی نسب: سرمایه گذاری از طریق سبدگردان ها، ویژگی‌های ممتازی دارد. در نظر بگیرید سرمایه گذاران حرفه‌ای در بازار شرکت‌های سبدگردان، سعی می‌کنند به نحوی اقدام به سرمایه گذاری کنند که تمام صنایع مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و افق بلندمدت و کوتاه مدت هر شرکت و صنعتی بررسی شود.

 

 

برای مثال در شرکت سبدگردان هدف ده‌ها کارشناس و تحلیلگر و مدیر سبد فعالیت دارند که هر یک از آن‌ها بصورت تک تک، به تجزیه و تحلیل صنایع مختلف می‌پردازند. سرمایه گذاران مستقیم اصلا چنین فرصتی ندارند که به بررسی تمام بازار بپردازند و به کل بازار به یک چشم نگاه می‌کنند و تصور می‌کنند فضای بازار سرمایه، همواره صعودی است و تمام سهم‌ها رشد می‌کنند. شاید در این شرایط که دولت رفتار قیم مابانه نسبت به بازار سرمایه دارد، صف‌های فروش به سرعت جمع شود و بازار افت نکند؛ اما این روند همیشگی نیست و تفاوت سرمایه گذاری مستقیم و غیر مستقیم در شرایط عادی بازار، نمایان خواهد شد.

در مورد تفاوت‌های سرمایه گذاری مستقیم و سرمایه گذاری حرفه‌ای بیشتر توضیح دهید.
حقانی نسب: شرکت‌های سبدگردان برای هر سبد، افق زمانی تعریف می‌کنند و افق زمانی سبد‌ها معمولا ۱ تا ۱۵ ساله است و مشتریان بر اساس اهداف خود، افق زمانی مورد نظر را تعیین می‌کنند. ضمن اینکه بیش از ۷۰ سبد تعریف شده که پرتفوی هر سبد، با سبد دیگر متفاوت است.

 

مثلا در سبد‌های با افق زمانی بلندمدت، ممکن است روی سهمی سرمایه گذاری شود که در حال حاضر بازار توجه کمتری به آن دارد، ولی شرکت یا صنعت پتانسیل‌هایی دارد که در سال‌های آینده مورد اقبال قرار خواهد گرفت. همچنین پرتفوی برخی سبد‌ها شامل اوراق یا سرمایه گذاری روی حوزه طلا و سکه و یا حتی معاملات بازار آتی زعفران و... در بورس کالا است. فعالان بازار سرمایه، فرصت تحلیل همزمان سهام صنایع مختلف و بازار طلا و آپشن‌های معاملاتی بورس کالا و بازار بدهی و... را ندارند.

یعنی اگر سرمایه گذاری به سبدگردان‌ها مراجعه کند که تمایل داشته باشد در بازار طلا یا اوراق یا... سرمایه گذاری کند، این امکان از طریق سرمایه گذاری توسط سبدگردان‌ها برایش فراهم است؟
حقانی نسب: بله؛ بسته به تمایل سرمایه گذاران، سبد سرمایه گذاری پیشنهاد می‌شود و تنوع سبد‌ها آنقدر زیاد است که سرمایه گذاران می‌توانند سبد سرمایه گذاری مختص سرمایه گذاری در بازار آتی زعفران یا فقط گواهی سپرده طلا و... و یا ترکیبی از سرمایه گذاری‌های مختلف را انتخاب کنند.

مشکل اینجا است که ورود بسیاری از سرمایه گذاران کم تجربه و کم دانش و ورود جریان نقدینگی با رشد بازار سرمایه همزمان شده و این افراد تصوری از بازار‌های رکودی یا حتی نزولی ندارند و چشم بسته و توده وار، سهم خریداری می‌کنند. بازار سرمایه در حال حاضر در پایین‌ترین سطح تحلیلی فعالیت می‌کند و نقش تحلیل‌های بنیادی در این بازار، بسیار کمرنگ شده است. حال آنکه سبدگردان‌های حرفه‌ای و دارای مجوز بازار سرمایه، در سرمایه گذاری‌های خود ریسک‌های احتمالی را هم در نظر می‌گیرند و ممکن است در مقطعی سرمایه‌های مشتریان را به سمت بازار اوراق هدایت کنند که ریسک کمتری متحمل شوند. این رفتار‌ها توسط تازه وارد‌ها انجام نمی‌شود و به همین علت شاهد رفتار‌های هیجانی و توده وار سهامداران هستیم.

حقانی نسب: یکی از مشکلات این روز‌ها این است که برخی تحلیلگران اقتصادی که هیچ تجربه‌ای از فعالیت در بازار سرمایه و خرید و فروش سهام ندارند، در مورد رشد بازار سرمایه اظهار نظر می‌کنند و رشد این بازار را تورم زا می‌خوانند. در حالی که اگر مردم به روش صحیح وارد بازارسرمایه شوند، رشد این بازار هیچ جای نگرانی ندارد.

البته در این زمینه هم ضعیف عمل کرده ایم. جای حساب‌های بلندمدت سرمایه گذاری (۱ تا ۱۵ ساله) در کشور ما خالی است. مرتبا شعار ضرورت سرمایه گذاری حرفه‌ای در بازار سرمایه را سر می‌دهیم؛ ولی عملا سیاست‌ها و ساختار‌های بازار سرمایه به نفع سرمایه گذاران مستقیم است. صدور کد‌های معاملاتی سبد‌ها (کد PRX) به جای آنکه راحت‌تر و سریع‌تر از کد‌های معاملاتی سرمایه گذاری مستقیم باشد، فرآیندی زمان بر دارد. بیش از ۲۰ روز است که ۳۰۰ کد PRX ما پشت دروازه‌های شرکت سپرده گذاری مرکزی مانده است! ترغیب مردم به سرمایه گذاری حرفه‌ای در بازار سرمایه، یعنی شرایط برای سرمایه گذاری از طریق صندوق‌های سرمایه گذاری و سبدگردان ها، راحت‌تر از سرمایه گذاری مستقیم باشد؛ که در حال حاضر این روند کاملا معکوس است.

همچنین مسوولان و متولیان بازار سرمایه، مرتبا آمار صدور کد‌های معاملاتی را اعلام می‌کنند؛ ولی مشخص نیست چرا آمار مربوط به کد‌های PRX اعلام نمی‌شود. به نظر می‌رسد این کم کاری ناشی از لابی گری کارگزاری هاست و منافع کارگزاران به منافع سرمایه گذاران ارجحیت دارد.

همچنین افق زمانی اکثر فعالان بازار سرمایه، کوتاه مدت است و به همین خاطر، با منفی شدن بازار بلافاصله سهامداران در صف فروش قرار می‌گیرند و متاسفانه هیچ نهادی روی ماندگاری نقدینگی در این بازار، تمرکز نداشته است.

در سال‌های قبل سرمایه گذارانی که از طریق صندوق‌های سرمایه گذاری اقدام به سرمایه گذاری می‌کردند، در صورت ابطال قبل از ۳ ماه، نه تنها سودی دریافت نمی‌کردند؛ بلکه مشمول جریمه هم می‌شدند؛ اما این شرایط تغییر کرد. سیاست‌ها به نحوی است که صندوق‌های سرمایه گذاری به ابزاری برای سرمایه گذاری کوتاه مدت تبدیل شده و این شرایط با استراتژی حفظ نقدینگی در بازارسرمایه سازگاری ندارد. مهم‌ترین ابزار و مهم‌ترین نهاد برای ماندگاری نقدینگی در این بازار، شرکت‌های سبدگردان و حساب‌های بلندمدت اختصاصی سبد‌ها است.

پیشنهاد شما برای بهبود وضعیت بازار سرمایه و تقویت فضای تحلیلی و ترغیب سرمایه گذاران به سرمایه گذاری حرفه‌ای چیست؟
حقانی نسب: اولین پیشنهادی که به بهبود وضعیت بازار سرمایه کمک می‌کند تمرکز بر سیاست‌هایی است که به حفظ پول در بازار سرمایه کمک کند. همچنین پس از عبور از شرایط غیر عادی و توده واری نسبت به افزایش دامنه نوسان معاملات و حذف حجم مبنا مشابه شرایط بورس‌های جهانی، خواسته فعالان این بازار است.

 

این اتفاق موجب افزایش سطح تحلیلی بازار سرمایه خواهد شد. سیاست‌های دولت در مورد حمایت از بازار سرمایه، نمی‌تواند همیشگی باشد و اینطور نیست که همیشه، بازار صعودی باشد و از سهم‌ها حمایت شود و همه سهم‌ها با هم رشد کنند. جای بسی تعجب دارد در شرایطی که اکثر مردم، انجام کار‌های مختلف را به متخصص می‌سپارند، برای سرمایه گذاری در بورس، بدون هیچ دانش تحلیلی و تجربه و تخصصی، شخصا اقدام به معامله می‌کنند. امیدواریم مردم به این باور برسند که برای سرمایه گذاری پس انداز‌های خرد و کلان خود هم، کار را به متخصصین بسپارند و از اقدامات خودسرانه که ریسک زیادی هم به دنبال دارد، پرهیز کنند.