ترکش هنگی هسته بر قلب نقدشوندگی

به گزارش بورس نیوز، اختلال سامانه معاملات و خرابی هسته و... مشکل نخ نما شده بازار است و مرتبا هم بزرگتر می شود.

علیرضا نجارپور مدیر پرتفوی شرکت مشاور سرمایه گذاری مدبران هما در گفت‌وگو با بورس نیوز در خصوص اختلالات سامانه معاملات و گلایه های سهامداران از این بابت بیان کرد: بازار سرمایه دو ویژگی مهم، شامل نقدشوندگی بالا و شفافیت داشته که عامل جذب نقدینگی بوده است. شرایط فعلی بازار و اختلال مکرر سامانه معاملات، نقدشوندگی بازار را زیر سوال می برد. وقتی نتوان اطلاعات صحیح و دقیق تابلوی معاملات و قیمت های خرید و فروش را در لحظه مشاهده کرد، فروشنده ناچار است ثبت سفارش را در منفی ۵ انجام دهد تا مطمئن باشد معامله انجام خواهد شد. به همین خاطر هم در روزهایی که سامانه معاملات مشکل دارد، شاهد صف های فروش هستیم. از سوی دیگر، خریدار روی تابلوی معاملات، معامله ای نمی بیند و با نوسان شدید قیمت ها، رغبت کمتری به خرید سهم در روزهایی که سامانه معاملات مختل شده، دارند.

وی افزود: دومین مورد، شفافیت است که در روزهای اختلال سامانه معاملات، شفافیت هم زیر سوال می رود. یکی از کارایی های بازار سرمایه، کارایی عملیاتی است که کمتر به آن توجه شده و هر راهکاری که در مورد کارایی عملیاتی این بازار ارائه شده، راهکار کوتاه مدت بوده و مشکلات بازار را برطرف نکرده است. مرتبا شاهد توقف ناگهانی نمادها (به دلیل فشار زیاد بار هسته معاملات یا مشکلات دیگر) هستیم و ناظر پیام می دهد که "زمان بازگشایی متعاقبا اعلام خواهد شد". این پیام، منطقی نیست چرا که زمان دقیق بازگشایی مشخص نیست و همان طور که بدون هیچ اطلاعی و بصورت ناگهانی نماد متوقف شده، بازگشایی هم ناگهانی انجام می شود. چه بسا سهمی در بازار متعادل بسته شده و با صف خرید بازگشایی شده و این موارد به نفع شفافیت بازار سرمایه نیست. ضمن اینکه گاهی در زمان هنگی سیستم، ثبت سفارشات روی سیستم، با تاخیر صورت میگیرد یا ممکن است خودبخود حذف شوند و ثبت سفارش انجام نشود که این موضوع هم عادلانه نیست.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به دو شیفته شدن بازار و انتقال معاملات برخی نمادها به بعد از تایم عادی بازار، اظهار کرد: انتقال معاملات بعضی نمادها به بعد از ساعت ۱۲:۳۰ دقیقه، می تواند از بار فشار هسته معاملات بکاهد و در کوتاه مدت، مسکن است؛ اما تعادل سبد سرمایه گذاران را بر هم می زند و مثلا اگر قرار باشد سرمایه گذاری، یکی از سهم های سبد خود را فروخته و سهم جدیدی خریداری کند، که تایم معاملات این دو سهم یکسان نیست، شاید دچار مشکلاتی گردد.

وی اضافه کرد: از سوی دیگر، وقتی معاملات چند نماد به تایم بعد از ظهر منتقل می شود، در واقع چند نماد را از سایر بازار متمایز کرده ایم و شاید این اقدام، این پیام را فعالان بازار القا کند که این نمادها با حجم زیادی از تقاضا مواجه هستند و رشد می کنند و می توان صبح، سهم فروخت و در صف خرید سهم های شیفت بعداز ظهر قرار گرفت (هر چند انتقال نماد با این هدف صورت نگرفته). برخورد سلیقه ای در بازار و انتخاب چند نماد خاص برای انتقال معاملات به تایم بعد از ظهر، فسادزا بوده و صحیح نیست. بهتر است به جای انتخاب چند نماد، معاملات یک یا چند صنعت را به به تایم بعد از ظهر منتقل کرد که معاملات بعد از ظهر، عمومی تر باشد. در مجموع با دوتکه کردن معاملات موافق نیستم، چرا که ایجاد تعادل در پرتفوی را دچار مشکل می کند؛ ولی اگر این اقدام، تنها راهکار برای کاهش فشار هسته معاملات باشد، بعضی صنایع صبح و بعضی صنایع عصر معامله شوند تا تصور خاص بودن نمادهای شیفت بعد از ظهر را به بازار القا نکنیم. البته این روش، در بلندمدت به نفع بازار سرمایه نیست؛ چرا که سرمایه گذاران در ابتدای صبح، خبر از وضعیت بازار بعد از ظهر ندارند و سبد گردانی با مشکل مواجه خواهد شد.

نجارپور در رابطه با راهکارهای رفع مشکلات ناشی از اختلال سامانه معاملات گفت: با توجه به تحریم ها، شاید به راحتی نتوان هسته معاملات را ارتقا داد. ولی با ریشه یابی مشکلات، میتوان تا حدودی مشکلات را کمرنگ تر کرد. اختلال هسته معاملات، تا حدی ناشی از عرضه های اولیه جدید است. سهم های تازه وارد به بازار سرمایه، معمولا تا مدت ها با صف خرید مواجه اند و این صف خرید، بار هسته را سنگین تر می کند. انتقال معاملات نمادهای تازه عرضه شده به بعد از تایم عادی بازار، راه حل مناسبی است؛ ولی بهتر بود دامنه نوسان سهم های عرضه اولیه شده را در چند روز اول معامله، بالاتر می بردند تا سهم زودتر به قیمت تعادلی برسد و هر روز درگیر حجم های بالای صف خرید عرضه اولیه شده ها، نشویم. دومین راه حل پیشنهادی، کاهش حجم مبنای سهم ها است تا بازار در صف خرید و فروش قفل نشود. در بعضی نماد ها (مثلا "ونیکی" و "بساما" و..‌.) مدت هاست که حجم معاملات، کمتر از حجم مبنا بوده و این سهم ها رشد کمی داشته اند و فعالان بازار روی این نمادها، ثبت سفارش سرخطی می زنند و در نتیجه، شاهد فشار خرید روی این گونه نمادها هستیم. در حالی که با کاهش حجم مبنا، از فشارهای خرید یا فروش این چنینی کاسته می شد.

نجارپور در خاتمه عنوان کرد: مشکل دیگر بازار سرمایه، عدم رتبه بندی کارگزاری ها در ارائه خدمات به مشتریان است. چند کارگزاری بزرگ، بخش عمده مشتریان معاملات آنلاین را جذب کرده اند و رقابت بر سر جذب مشتری و ترافیک کاری در این کارگزاری ها، باعث شده در ارائه خدمات به مشتریان مشکل پیدا کنند. بهتر است سیستم کارگزاری ها بررسی شود تا مشخص شود هر کارگزاری، بر اساس ظرفیت های سیستم معاملاتی خود، توان پاسخگویی به نیاز چه تعداد از مشتریان را دارد و آیا پذیرش مشتری جدید، خدمات دهی به مشتریان قدیمی و جدید را دچار مشکل نخواهد کرد؟ این کار موجب می شود هم توزیع مشتریان در کارگزاری ها، عادلانه تر باشد و هم کارگزاری ها برای توسعه زیرساخت ها و ارتقای سیستم معاملاتی خود هم تلاش بیشتری کنند. همچنین ذکر این نکته که ارائه خدمات آنلاین، جزو وظایف کارگزاری ها نیست و این خدمات، خدمات اضافه ای است؛ صحیح نیست. اگر هم خدمات آنلاین جزو وظایف کارگزاری ها نباشد، در آینده باید به وظایف کارگزاران اضافه شود تا کارگزاری ها انگیزه بیشتری برای ارتقای سیستم معاملاتی داشته باشند.