"گزارش التهاب" راهکار بورس‌کالا برای خنثی‌سازی کمبودها

خواندن ۱۵ دقیقه

به گزارش بورس‌نیوز، در نخستین قسمت مصاحبه با مدیرعامل بورس‌کالای ایران به نکات مهمی از جمله به ورود کیسه‌های سیمان، قیر و برنج به این بورس اشاره شد ضمن آنکه سهامدار شدن مردم در بازارسرمایه، تبعات قیمت‌گذاری دستوری را روشن کرد تا مردم مانع از اینگونه تعرض‌ها به اموال عمومی شوند اما؛ نکته حائز اهمیت راه همواری به مقصد "جاده مخصوص" بود تا شاید رینگ کالایی‌ بتواند با نوربالای بیشتری به سوی رشد سرعت بگیرد.

در همین راستا، در مصاحبه‌ای با حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران گفت‌وگویی انجام شده که در دومین بخش آن به محضر شما خوانندگان عزیز، خواهد رسید.

بخش نخست این مصاحبه را می‌توانید «از ورود کیسه‌های سیمان تا ری کشیدن برنج در بورس‌کالا» بخوانید.

موافق عرضه خودرو در بورس کالا هستید؟

اگر خودرو باقیمت واقعی مورد معامله قرار بگیرد، قیمت‌ها کاهش‌یافته و بازار خودرو متعادل خواهد شد.

در همین راستا نیز بورس کالا هم نظراتی ارائه کرد اما؛ این طرح در کمیسیون صنایع مانده و هنوز به جمع‌بندی نهایی نرسیده ولی به‌عنوان مسئولان حاضر در بورس‌کالا، از پذیرش هر کالای جدیدی استقبال می‌کنیم. سلطانی نژاد: عرضه خودرو در بورس کالا قبلاً یک‌بار تجربه‌شده و البته پیچیدگی‌های زیادی هم دارد. مجلس طرح اولیه عرضه خودرو در بورس کالا را ارائه داد. 

عرضه خودرو در بورس کالا نیازمند ورود سایر بخش‌های زنجیره به بورس کالا نیز هست؟ این فرآیند زمان‌بر است؟

شاید تصور سیاست‌گذاران بر این بود که حمایت از مردم فقط از طریق حمایت از قیمت کالا‌ها امکان‌پذیر است. ولی بعد از آزادسازی سهام عدالت، افزایش ثروت مردم از طریق بازار سرمایه هم موردتوجه قرار گرفت.

سلطانی نژاد: اتفاقاً همین نکات بود که باعث شد بررسی طرح کمی زمان‌بر شود. بحث ورود قطعه سازان به بورس کالا، شرایط خرید برای خریداران و ... باید بررسی شود. می‌دانید که تعداد خریداران، در زنجیره خودرو زیاد است.

مثلاً ما در عرضه محصولات فولادی ۲۰۰ الی ۳۰۰ نفر خریدار داریم اما؛ در عرضه زنجیره خودرو احتمالاً باید به چند میلیون نفر خدمات ارائه کرد.

ملاحظات ریزی برای عرضه خودرو وجود دارد، چراکه خودرو کالایی عمومی بوده و مردم روی قیمت آن حساس هستند. واقعیت این است که قانون‌گذار به این نتیجه رسیده که باید رانت خودرو حذف شود. در این پلتفرم که به‌نوعی حراج خودرو محسوب می‌شود، هر متقاضی که قیمت بالاتری برای خرید پیشنهاد کند، منتفع خواهد شد و البته باید دید قرار است سود حاصل از فروش محصول باقیمت بالاتر نصیب خودروسازان خواهد شد یا هدف از ارائه این طرح، حذف رانت خرید خودرو است و حساسیتی روی اینکه این عرضه در بورس کالا انجام شود یا نه، نداریم.

اگر خودرو باقیمت واقعی مورد معامله قرار بگیرد، قیمت‌ها کاهش‌یافته و بازار خودرو متعادل خواهد شد؛ البته تمام این بحث‌ها مربوط به دورانی بود که دلار شیب صعودی داشت و شکاف قیمتی بین قیمت‌های درب کارخانه و بازار آزاد ایجادشده بود.

بازار خودرو بازیگران متعددی ازجمله قطعه‌سازان و نمایندگی‌ها و... دارد و در طرح مجلس تمام بازیگران لحاظ شده و نقشی برایشان تعریف‌شده بود. یکی از دلایل تأخیر این طرح هم خواسته‌های متفاوت ذینفعان است.

فعالان بورس کالا چه تفاوتی با فعالان بازار سهام‌دارند؟

سلطانی نژاد: حرفه‌ای‌ترین فعال بازار سرمایه، فعالان بازار کالایی هستند که عمدتاً حرفه‌ای‌تر از فعالان بازار اوراق عمل می‌کنند و تأثیرپذیری زیادی هم از قیمت‌گذاری‌های دستوری و... دارند. 

قبلاً شاید تصور سیاست‌گذاران بر این بود که حمایت از مردم فقط از طریق حمایت از قیمت کالا‌ها امکان‌پذیر است. ولی بعد از آزادسازی سهام عدالت، افزایش ثروت مردم از طریق بازار سرمایه هم موردتوجه قرار گرفت.

یعنی به‌جای اینکه تلاش برای کاهش قیمت کالا‌ها به‌منظور حمایت از مردم، اجازه دهیم هر کالایی باقیمت واقعی معامله شود و نفع این قیمت‌گذاری واقعی نصیب خود مردم شود. فروش محصول شرکت‌ها باقیمت کمتر، سودی گذرا و کوتاه‌مدت نصیب مردم می‌کند؛ ولی می‌توان مردم را در سود شرکت‌ها سهیم کرد تا به‌جای افزایش سود، زمینه افزایش ثروت مردم فراهم شود.

در فرمایشات مقام معظم رهبری هم تأکید شده که مردم در بورس‌ها سرمایه‌گذاری کنند و هدف ایشان هم قطعاً افزایش ثروت مردم است. امکان دسترسی مردم به کالای ارزان‌قیمت، خوب است؛ اما رویکرد افزایش ثروت برای مردم رویکرد متعالی‌تری خواهد بود. افزایش ثروت مردم در گام اول مستلزم فراهم کردن بستری برای سهامدار شدن مردم (مثل واگذاری سهام عدالت) است که این اتفاق افتاده است.

دومین گام ایجاد درک و شناخت برای مردم در مورد ارتباط بازار کالایی و بازار مالی است تا متوجه شوند فروش محصول شرکت‌ها به قیمت واقعی، منجر به افزایش سودآوری و افزایش سرمایه شرکت‌ها و درنهایت افزایش ثروت سهامداران خواهد شد.

در چنین شرایطی، سهامداران سهم‌های فولادی و سیمانی و... از فروش این محصولات باقیمت واقعی استقبال خواهند کرد و این روش، روش نوینی است که قبل از این کمتر به آن توجه شده است و انتظار می‌رود رسانه‌های تخصصی بازار سرمایه مثل بورس نیوز، ارتباط بین بازار کالا و سرمایه‌گذاری را به مردم توضیح دهند.

۵۰ میلیون نفر از مردم کشورمان سهامدار هستند و وقتی آینده روشنی از این سرمایه‌گذاری برای آن‌ها ترسیم شود، نه‌تن‌ها تمایلی به واگذاری سرمایه‌های خود ندارند، بلکه مترصد افزایش دارایی‌های بورسی خود نیز خواهند بود و تمام تلاش ارکان بازار سرمایه هم این است که این اتفاق بیفتد و این مهم بدون همکاری رسانه‌های تخصصی کار آسانی نخواهد بود.

حضور مردم در کانال‌ها و گروه‌های مرتبط به بازار سرمایه بسیار پررنگ شده و به‌جای توجه به فاکتور‌های سنتی مثل p/e، نگاه سرمایه‌گذاران معطوف طرح‌های توسعه‌ای شرکت‌ها و روند قیمت‌های جهانی و امکان عرضه محصول شرکت‌ها در بورس کالا و... است و بورس کالا هم تلاش کرده همکاری مناسبی با رسانه‌های تحلیلی داشته باشد و اطلاعات موردنیاز بازار را از طریق سایت در اختیار بازار قرار دهد.

روش تهیه و ارائه این اطلاعات به چه صورت است، بولتن هفتگی تولید دارید؟

سلطانی نژاد: بورس کالا هرروز اطلاعات مربوط به جزییات معاملات انجام‌شده در آن روز و همچنین برنامه عرضه‌های روز بعد را منتشر می‌کند. این اطلاعات، داده‌های خامی است که توسط رسانه‌های تحلیلی و تخصصی، فرآوری شده و در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.

فرآیند پذیرش هر کالا در بورس کالا چقدر به طول می‌انجامد و آیا این فرآیند باعث ایجاد رانت و فساد نخواهد شد؟

سلطانی نژاد: نورافکن بورس کالا بر کالا‌های جدید تابیده می‌شود و با روشن شدن این نورافکن، مسائل و مشکلاتی آشکار می‌شود. اما در مورد کالا‌هایی که این نورافکن به آن تابیده نشده، هیچ اطلاعاتی نداریم.

گاهی در روند تولید کالا‌هایی که در بورس کالا عرضه می‌شوند، اختلال و مشکلی ایجاد می‌شود که می‌تواند تعادل بازار آن محصول را بر هم بزند و این اختلالات و مشکلات، معمولاً نشانه‌هایی دارند که در بورس کالا تلاش می‌شود قبل از ایجاد التهاب در یک بازار، از طریق نشانه‌ها، از عدم تعادل بازار جلوگیری کنیم. به همین منظور گزارشی به نام گزارش التهاب در بورس کالا در مورد محصولات مختلف تهیه می‌گردد و عرضه و تقاضا موردبررسی قرار می‌گیرد. برای مثال، قطع گاز فولادی‌ها، تولید را کاهش خواهد داد و باید کاری کرد که مانع التهاب بازار شد.

همچنین هر تخلف و فسادی در فرآیند عرضه و تقاضا، در بورس کالا به‌سرعت کشف می‌شود و اتفاقاً این نقطه قوت بورس کالا است که حساسیت بازیگران این بازار بر تخلف‌ها و تصمیمات مفسده زا تا این حد بالا است و عکس‌العمل فعالان این بازار را به دنبال دارد. ضمن اینکه هم‌صدایی فعالان بورس کالا با فعالان بازار سهام هم اتفاق خوبی است که می‌تواند نتایج مثبتی ازجمله تقویت بورس کالا را به دنبال داشته باشد. درنتیجه همین تقویت بورس کالا هم هر تصمیمی که به مصلحت سهامداران نباشد، بلافاصله با واکنش‌های منفی سهامداران مواجه خواهد شد.

انتقاداتی به سامانه‌ها و سیستم‌های طراحی‌شده در بورس کالا مطرح شده، در این خصوص نظر شما چیست و برای رفع ایرادات مطرح شده چه اقداماتی انجام‌شده است؟

سلطانی نژاد: سامانه‌ها روزبه‌روز در حال ارتقا هستند، اما به‌هرحال این سامانه‌ها، ساخته دست بشر هستند و نواقصی دارند و هیچ سامانه کامل و بدون نقصی وجود ندارد. مهم حرکت رو به بهبود این سامانه‌ها است و سامانه‌های مورداستفاده در بورس کالا روند رو به بهبودی دارد. در حوزه محصولات فولادی و تشخیص مصرف‌کنندگان واقعی، اتفاقات خوبی در حال وقوع است ؛ "سامانه جامع تجارت" وزارت صمت نیز که منتظر افتتاح آن هستیم، سامانه جامعی بوده که قرار است کل کالا‌های کشور در آن رصد شود.

احتمالاً در این سامانه، با آلارم‌های بورس کالا مثل اعلام افزایش ناگهانی تقاضای یک کالا در بازار، فعالیت دقیق‌تری خواهد داشت.

معتقدم بورس کالا، کانالی شفاف برای هدایت منابع به مسیر مناسب فراهم آورده و مشکلات بازار‌ها را قبل از ایجاد التهاب نمایان می‌کند. کما اینکه درزمانی که قیمت سکه در بازار آتی سکه شیب صعودی داشت، انتقاداتی متوجه این بازار شد که منجر به توقف معاملات آتی شد؛ اما همان‌طور که شما هم در رسانه بورس نیوز نوشتید، با توقف معاملات آتی سکه، به‌جای کاهش قیمت سکه در بازار، شیب افزایش قیمت سکه در بازار فیزیکی تندتر هم شد. خاصیت بازار‌های آتی کالایی هم کنترل آن بازار‌ها است.

بیشتر ببینید:

گفت‌وگو با حامد سلطانی نژاد ( بخش اول/ قسمت یک )

بیشتر بخوانید:

سهامدار شدن مردم، تبعات قیمت گذاری دستوری را روشن کرد