توقف نمادها، تهدیدی برای فعالان بازار مشتقه

جمعی از فعالان بازار‌‌ مشتقه در انتقاد به توقف نمادها، در پیامی برای بورس‌نیوز نوشتند: "ما فعالان بازار مشتقه (اختیار معامله) که با فعالیت‌های خود باعث کاهش ریسک سرمایه‌گذاری می‌شویم از بسته بودن نمادها متضرر می‌شویم به دلیل آنکه بیشتر ارزش اختیار معامله ارزش زمانی آن است که با بسته بودن نماد، ارزش زمانی آن از بین می رود نمونه ای از آن بسته بودن سهام سایپا که شاهد از بین رفتن سرمایه دارنده اختیار معامله سایپا بودیم. تقاضامندیم مدت زمانی که سهم بسته است را به تاریخ سر رسید اختیار معامله‌های سهم اضافه شود واین ریسک را حذف نمایید."

سیدعلی هاشمی فشارکی کارشناس بازارسرمایه در همین خصوص برای بورس نیوز نوشت: علت اصلی وجود اختیار معامله کنترل ریسک و مدیریت ریسک برای سرمایه‌گذاران است. در حال حاضر اکثر سرمایه‌گذاران جهت کنترل ریسک خود از اختیار خرید و فروش استفاده می‌کنند؛ البته عده‌ای نیز جهت استفاده اهرمی روی به سرمایه‌گذاری اختیار‌های معامله آورده‌اند که از نظر ریاضی و محاسباتی خییلی منطقی نیست و بهتر است از اعتبار استفاده کنند.

ارزش اختیار معامله بر اساس نوسانات قیمت سهام و تاریخ اعمال (تعداد روز‌های قابل معامله سهام تا تاریخ اعمال) بر اساس فرمول بلک شولز مشخص می‌شود. البته هر سرمایه گذار ارزش گذاری خود را برای معاملات بر اساس نیاز خود و درجه ریسک پذیری مشخص می‌کند.

ولی متاسفانه در ایران باید یک ریسک بسیار بزرگتر را نیز کنار ریسک‌های موجود در نظر بگیریم که ریسک نهاد ناظر است.

همانطور که توضیح داده شد، یکی از عوامل کلیدی در ارزش گذاری قیمت اختیار معامله تعداد روز مانده به تاریخ اعمال بوده که ناظر با بستن نماد، مانع از تغییر قیمت سهام شده و بدون نوسان تعداد روز‌های باقی مانده تا اعمال را دستخوش تغییر می‌کند.

به عنوان مثال: نماد بانک ملت برای مدتی طولانی بسته بود و تا تاریخ اعمال اختیار‌ها اجازه معاملات سهام و اختیار‌ها داده نشد و دقیقا روز اعمال، نماد بازگشایی شد که باعث از بین رفتن کل سرمایه افرادی شد که اختیار بانک ملت را خریده بودند.

در نماد سایپا حتی تا تاریخ اعمال نیز، نماد بازگشایی نشد، و سرمایه گذاران می‌بایست بدون داشتن قیمت سهام، برای اختیار معامله‌های خود تصمیم گیری می‌کردند. حتی اشخاصی اختیار ۱۸۰ تومانی سایپا را اعمال کردند، ولی تعدادی از فروشندگان اختیار خرید از انتقال سهام خودداری کردند و باعث ضرر خریداران شد.

خوشبختانه نماد خودرو قبل از تاریخ اعمال بازگشایی شد، نمادی که بیش از ۲،۵۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ سهم در قیمت‌های مختلف موقعیت باز اختیار خرید دارد. ولی همین بسته بودن ۲هفته‌ای ریسک و زیان بسیاری را به سهامداران وارد کرده است.

اگر در تاریخ اعمال، نمادی که اختیار معامله آن را داریم متوقف باشد، تصمیم گیری برای دارندگان اختیار دشوار خواهد شد. برای مثال شاید سرمایه گذاری در نماد "خساپا" با توجه به زیان انباشته شرکت برای سرمایه گذاری جذاب نباشد، ولی به سبب جو بازار، معامله گران بخواهند روی اختیار معامله، پوزیشن بگیرند که اگر اتفاقی در این نماد رخ داد، از سود آن جا نمانند؛ ولی ریسک بزرگی هم متقبل نشوند؛ بنابراین اختیار معامله خریداری می‌شود که ریسک کنترل شده و بتوان از نوسانات سهم استفاده کرد. با این شرایط، توقف نماد در زمان اعمال بدون اطلاع از قیمت بازگشایی، امکان تصمیم گیری را از معامله گران سلب می‌کند.

به امید توجه بیشتر ناظر و سازمان به گسترش فعالیت فعالان بازار در ابزار مشتقه.