دوراهی دولت مقابل بورس؛ جبران اشتباه یا حمایت

سعید ابراهیمی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با بورس نیوز، در خصوص وضعیت این روز‌های "بورس" اظهار کرد: جمله معروفی در بازارسرمایه وجود دارد که وقتی دولت بر هر چیزی دست بگذارد، صرف‌نظر از اینکه آن مشکل را خود دولت به وجود آورده باشد یا از جای دیگر پیش آمده باشد، وقتی دولت برای اصلاح آن پیش‌قدم شود، اوضاع بدتر می‌شود؛ این کلیت حاکی از آن است که چرا "بورس" رنج می‌برد.

وی با اشاره به اینکه ما می‌گوییم چرا دولت در بازارسرمایه دخالت کرده یا اینکه چرا بورسی‌ها می‌خواهند که دولت کمک کند، تاکید کرد: فکر می‌کنم بورسی‌ها نمی‌گویند که دولت از "بازارسرمایه" حمایت کند بلکه بورسی‌ها می‌گویند دولت از بازارسرمایه دست بردارد؛  جبران اشتباه با حمایت متفاوت است؛ دولت در بازارسرمایه اشتباه کرده و ما می‌گوییم جبران اشتباه کنید نه حمایت !!!

این کارشناس بازارسرمایه افزود: ما نمی‌خواهیم دولت از بازار حمایت کند زیرا حمایت یک نهاد یا دولت از یک بازار آزاد مفهوم کلی اقتصاد آزاد را زیر سوال می‌برد؛ ما نمی‌خواهیم دولت بیاید و شاخص‌سازی کند یا شاخص را بالا و پایین ببرد و  نمی‌گوییم که دولت نرخ بهره را برای بازارسرمایه کاهش دهد.

وی اضافه کرد: می‌گویم شما در جا‌هایی که به نفع ماست از یکسری اصطلاحات استفاده می‌کنید و جا‌هایی که نیست استفاده نمی‌کنید. نرخ بهره در آمریکا میانگین نیم یا ۰,۷۵است. تورم نزدیک به ۷ است. نرخ بهره بین بانکی در آمریکا ۲ است؛ یعنی ۳، ۴ برابر. پس مشکل ما بالا یا پایین بودن نرخ بهره نیست بلکه مشکل ما عدم توازن در این موضوع است.

این فعال بورسی گفت: باید قبول کنیم که اقتصاد ما به سیاست ارتباط دارد و مسائلی مانند جامعه شناسی و فرهنگی ما نیز به سیاست ما ارتباط دارد؛ ما کشوری ایدئولوژیک هستیم و عقیده دارم که تمام کشور‌ها ایدئولوژیک هستند ولی ما ایدئولوژیک زده هستیم.

ابراهیمی با تاکید بر آنکه "سهامدار حق دارد" اظهارکرد: در موضوع صندوق دارا فرصت بیشتری برای سهامدار بود که با سود این صندوق را بفروشد اما؛ در پالایشی ما حرفی برای گفتن نداریم, فقط کسانی که فردای عرضه سهام را فروختند سود کردند و در پالایشی همیشه سهامدار آن در ضرر بود. وقتی دولت آن را به عنوان یک صندوق و ETF به بازار عرضه می‌دهد و هیچ ضمانت اجرایی برای آن ندارد علنا دارد سهامدار را فریب می‌دهد. در بحث پالایشی دولت سهامدار را فریب داد. هیچ تضمینی برای آن نداشته و حتی پول را به اصل خودش بر نمی‌گرداند. چقدر ما از تورم عقب هستیم. دو سال پیش تورم چقدر بوده و الان چقدر است؟ 

زیان سهامداران از پالایشی، جبران‌پذیر نیست

وی بیان کرد: می‌خواهم بگویم اگر حتی الان پالایش به نقطه اول برگردد و سهامدار خارج شود باز هم ارزش پولش از بین رفته است؛ اهالی بازارسرمایه نمی‌خواهند دولت در بورس دخالت کنند بلکه تاکید دارند وقتی کسی اشتباهی می‌کند باید بعد از آن عذرخواهی کند و آن را جبران کند.

ابراهیمی در ادامه به این موضوع نیز اشاره داشت که سهامدار خرد معتقد است دولت، سهامداران را فریب داد، تصریح کرد: دولت سهوا این کار را انجام داد؛ زمانی که ندانسته اشتباهی انجام شود نباید درصدد جبران آن برآمد؟ اگر دولت در بحث صندوق‌های دولتی دخالت کند آیا نباید جبران اشتباه کند؛ دقیقا این نکته، خط ریزی بین دخالت و جبران اشتباه است.

این کارشناس بازارسرمایه خاطرنشان کرد: یک فرق بین دو موضوع باید قائل شویم، دولت برای جبران اشتباه خود، می‌خواهد در بورس مداخله کند یا آنکه می‌خواهد مداخله‌ای برای سودسازی سهامداران داشته باشد! این دو موضوع کاملا متفاوت است.

وی اضافه کرد: وقتی اشتباهی انجام می‌شود باید آن اشتباه جبران شود؛ دولت از سهامداران پول قرض گرفته و حتی اصل پول را هم برنمی‌گرداند. این به نظرم دخالت نیست و جبران خسارت است و سهامدار حق دارد.

آیا سهامداران می‌توانند مجددا به سرمایه‌گذاری بورس اعتماد کنند

وی در این خصوص توضیح داد: تا زمانی که سهامدار وارد "بورس" می‌شوند و نتواند به بازار اعتماد کند وضعیت بازارسرمایه همین است؛ از ارزش معاملات نیز می‌توان این موضوع را درک کرد، ارزش معاملات در بهترین حالت ۳ الی ۴ هزار میلیارد تومان بوده و این بازار عمق ندارد و حتی با همین عمق کم باز هم این میزان معاملات نوعی شوخی است.

کمبود آموزش‌ها تا چه میزان تاثیرگذار است 

کارشناس بازارسرمایه نبود آموزش از سوی مسئولان بورسی را هم چندان در این بی‌اعتمادی بی‌تاثیر ندانست و گفت: یکی از بزرگ‌ترین اشتباه‌هایی که به نبود آموزش در بورس بازمی‌گردد و برخی‌ها از این موضوع سوءاستفاده می‌کنند، بحث میانگین کم‌کردن است؛ میانگین کم کردن یک حرکت اشتباه است. در برخی روند‌ها مثل روند‌های اصلاحی کوتاه مدت برای پیشرفت یکسری پیش‌شرط دارد.

وی تاکید کرد: آموزش ما هم اشتباه است؛ هرکسی درباره روانشناسی بازارسرمایه صحبت می‌کند، بر چه مبنایی است! هرکسی مثلا برای سال ۲۰۲۲ و شب یلدا پورتفو اصلاح می‌کند یعنی از این سهم به آن سهم رفتن؟ هرکسی را می‌بینیم منتظر اخبار برجام است و این همان اقتصاد سیاسی است. مثلا فلان نماد‌ها در شروع بازار پیشتاز خواهند بود. از سهامدار خرد تا حقوقی اگر بپرسیم نظر شما درباره رشد بازار چیست، این یعنی اینکه ما یک مرحله را جا انداختیم چراکه فرض اولیه را داریم اشتباه می‌گوییم. تا زمانی که هیچ چیز در این بازار مشخص نیست، بازار رشد نمی‌کند.

چه فاکتورهایی نیازمند رشد بازار است

وی افزود: تا زمانی که نرخ بهره ثابت نیست و دولت کسری بودجه را به بدترین شرایط از بازارسرمایه تامین می‌کند و در این بین سهامداران همیشه مقصر هستند و اتفاقا بزرگ‌ترهای بازار نیز می‌گوید "مقصر سهامدار خرد است که معامله کردن را بلد نیست"، شاید این حرف درست نباشد؛ همین بزرگ‌ترها و کارشناس‌ها فرق بین پراید و ۲۰۶ را نمی‌دانستند، ولی الان بنز سوار می‌شوند و این را از دزدی در همین بازار به دست آورده‌اند؛ از دزدی از جیب سهامدار این "عساتید" بنز سوار می‌شود. همین آدم حرفی می‌زند که به ضرر بازار می‌شود. همه این‌ها عشق مدیریت دارند و شما کجا جلسه گذاشتید که به سهامدار خرد می‌گویید می‌خواهم از شما دفاع کنم!

هر کارشناس مدعی حمایت از سهامدار است ولی ته‌قلب آن در درگیری بین دیگر کارشناس‌ها دنبال آن هستند که کدام کارشناس زودتر به صندلی برسند! پس دلش برای سهامدار خرد نمی‌سوزد. 

بنابراین به بورس هیچ اعتمادی نیست

ابراهیمی افزود: من به سهامدار خرد می‌گویم صبر نکند. مگر ناف ما را با بازار سرمایه بریدند؟ شما وقتی می‌خواهید پول دربیاورید هر بازاری، بازارسرمایه است؛ وقتی بازارسرمایه برای شما امنیت ندارد به بازار رمزارز‌ها می‌روید. اگر آن بازار هم برای شما امنیت ندارد به بازار دیگر می‌روید. بحث اصلی هم اینجا اشتباه سهامدار خرد است. چند نفر از سهامداران خرد ما استراتژی معاملاتی دارند؟ استراتژی معاملاتی هیچ وقت نمی‌گوید که شما در یک بازار بمان! هیچ وقت نمی‌گوید که در یک بازار صبر کن. اگر این را بگوید این استراتژی اشتباه است اما؛ تمام اهالی بازارسرمایه عادت کرده‌اند و می‌گویند که یک هفته بیشتر نمی‌توانند نقد بمانند و خرید و فروش نکنند.

وی با بیان اینکه استراتژی معاملاتی سهامدار خرد مشکل دارد، تصریح کرد: برای استراتژی صبر، شاید زمانی می‌گوییم صبر کن، اما از یک جایی می‌گویم واقعا صبر نکن. چرا همیشه سهامدار خرد باید له شود. ما چه قبول کنیم و چه قبول نکنیم بازار ما درز اطلاعاتی دارد و حتی از خود سازمان درز اطلاعاتی شدید داریم. آنچه را که در کدال منتشر می‌شود و سهامدار خرد می‌بیند دو ماه قبل از آن بزرگان بازار و ... می‌دانند.

این کارشناس بازارسرمایه اضافه کرد: مثلا هنوز افزایش‌سرمایه اعلام نشده اما؛ همه این موضوع را می‌دانند. مگر سخت بود که پیدا کنیم در مردادماه سال ۹۹ چه کسانی سهام فروختند؟ اشکالی ندارد که سهامشان را فروختند. نظرمن برعکس آن نماینده مجلس است که می‌گفت آن‌ها را محاکمه کنید. برای چه محاکمه کنید به من هم اطلاعات می‌رسید سهامم را می‌فروختم. ما ضعف‌مان را پوشش ندادیم. برای گرفتن درز اطلاعاتی چه کاری انجام دادیم؟ هیچ کاری انجام ندادیم. هرجا می‌گوییم سهامدار خرد بفروشد فشار فروش به وجود می‌آید. از سوی سازمان روی سهم‌ها نظارت نمی‌شود. روزانه چند تا سهم داریم که اردر‌های مشکوک دارد و روزانه حقوقی چقدر آبشاری عرضه می‌کند؛ کدام یک از این‌ها بررسی می‌شود؟

روابط عمومی سازمان هم با سلبریتی‌ها دنبال رفع مشکل است

کارشناس بازار سرمایه عنوان کرد: وقتی روابط عمومی سازمان نمی‌داند که سهامدار چه می‌کشد؟ وقتی ایمیل روابط عمومی پر است؟ در بهترین حالت کسی که تازه مدیر می‌شود چند سلبریتی دعوت می‌کند و می‌گوید من با بازار سرمایه تعامل دارم. باید گفت که شما با سلبریتی تعامل دارید نه با سهامدار خرد.

وی گفت: شما چه زمانی گفتید سهامدار خرد حرف بزند؟ همیشه گفتید منِ سعید ابراهیمی را چند نفر می‌شناسد و بیاید حرف بزند. عشق سعید ابراهیمی به آن صندلی است. سعید ابراهیمی نمی‌آید بگوید که دست شما در جیب سهامدار خرد است. نمی‌آید بگوید که روابط عمومی سازمان شما اصلا روابط عمومی نیستند. من همیشه وقتی مدیر روابط عمومی عوض می‌شود می‌گویم که نحوه ارتباط‌گیری با کف سهامدار را عوض کند، اما هیچ وقت این اتفاق نمی‌افتد. چرا این کار انجام نمی‌شود به خاطر اینکه آن صندلی مهم است و می‌خواهد آن را حفظ کند. مهم نیست که دارد دزدی می‌شود و یا دست عده‌ای در جیب سهامدار خرد باشد.

این فعال بازارسرمایه تاکید کرد: ضعف قانون در بازار سرمایه ما این است که یک نفر برای حفظ صندلی حاضر است که عده‌ای را بدبخت کند. این از عشق به پولی است که از آن صندلی می‌آید. چند نفر از مدیران روابط عمومی سازمان را اهالی بازار سرمایه می‌شناختند؟ چند نفر از سلبریتی‌ها در بازار سرمایه پست گرفتند؟

چرا درز اطلاعاتی که گفتید، تصحیح نمی‌شود

وی تاکید کرد: اتفاقی که می‌افتد به من نوعی نمی‌گویند، چون واقعا دلم برای بازار می‌سوزد، اما کسی که آن جا نشسته است دلش نمی‌سوزد. ما در سازمان درز اطلاعات داریم و آن را پوشش نمی‌دهیم. حرف من اینجاست اگر من به سهامدار خرد می‌گویم که صبر کن به خاطر این است که هنوز دست من در جیب توست. من نمی‌گویم که بفروش برو من می‌گویم که استراتژی ات را عوض کن. ما نه تنها با سهامدار بد رفتار کردیم بلکه حتی به سهامدار یاد ندادیم که چطور رفتار کند. ما خودمان هم با سهامدار بد رفتار می‌کنیم. ما به سهامدار می‌گوییم حرف نزن، سکوت کن تا آن تعدادی که ما بر سر کار آوردیم حرف بزنند. آن تعداد هم به جلسه می‌روند و همه می‌گویند که جلسه عالی بوده و صحبت‌های خوبی ردوبدل شد.

ابراهیمی توضیح داد: چند نفر از کسانی که در دو، سه جلسه اخیری که در بازار سرمایه برگزار شد گفتند که در جلسه چه گذشت؟ فقط گفتند که ما حرف اهالی بازار سرمایه را به گوش مسئولان رساندیم. اینکه وقتی می‌گویید جلسه خوبی بود یعنی حرف نزدید.

چرا مطالبه‌گری در این بین دیده نمی‌شود

این کارشناس بازار سرمایه گفت: ما نه تنها با سهامدار خرد بد رفتار می‌کنیم بلکه انتظار داریم که صدایش در نیاید، اما من می‌گویم که زمان خوبی است تا صدای سهامدار خرد در بیاید، زیرا به او ظلم شده است. از نظر دینی هم اگر حساب کنید باید سهامدار خرد صدایش در بیاید، چون به او ظلم شده است. از نظر مقام معظم رهبری هم در نظر بگیریم می‌گویند مطالبه گری. سهامدار باید مطالبه‌گری کند. بازار سرمایه صنف نیست که بگویند صنف بازار سرمایه. بازار سرمایه یک موضوع ملی است.

وی افزود: یک گروه کوچک یا متوسط نیست بلکه یک گروه کشوری است. بازار سرمایه یک جایگاه ملی دارد. بازار سرمایه حرف اول و دوم را در اقتصاد می‌زند. نمی‌توان گفت که مطالبه گری نداشته باشید. در بازار سرمایه ۵۰ میلیون سهامدار وجود دارد. اسم بازار سرمایه را همه شنیده اند و همه جا اسم آن آمده است. فقط توانستند که جایگاه بازار سرمایه را به آن ندهند و دلیل آن، این است که اگر جایگاه بازار سرمایه را به آن بدهند نمی‌توانند دیگر سو استفاده کنند. استفاده کردن از بازار سرمایه به عنوان بازار مالی مشکلی ندارد.

این فعال بازارسرمایه تاکید کرد: دولت و مردم استفاده کنند و بازار سرمایه در واقع در اوضاع فعلی نوعی سپر تورمی برای کشور است. اما سواستفاده کردن با درست استفاده کردن تفاوت دارد.

بورس نیاز به استقلال دارد

ابراهیمی ادامه داد: بازارسرمایه نه تنها استقلال ندارد بلکه متولیان و آقابالاسرهای زیادی دارد و هرکسی بازارسرمایه را برای سوءاستفاده ازآن به سمت خود می‌کشد؛ "بورس" باید استقلال داشته باشد و باید بتواند از سهامدار خرد دفاع کند.

وی افزود: باید جدا از سازمان یک اتحادیه برای دفاع از سهامدار خرد داشته باشیم چراکه سهامدار خرد مظلوم واقع شده است؛ جایی که حرف سهامدار خرد بی‌ارزش شود شاهد چنین سوءاستفاده‌هایی می‌شویم.

این کارشناس بازارسرمایه اضافه کرد:  وقتی در سال ۹۷ رشد بورس آغاز شد خود کارگزاری‌ها به اختلال برخوردند چون پیش زمینه آن وجود نداشت. قانون بازارسرمایه را وقتی که نوشتند هزار نفر در بازار سهامدار بودند و الان ۵۰ میلیون نفر در این بازار حضور دارند. باید حتما این قانون به روز شود. وقتی شرایط بازار با ورود افراد جدید تغییر می‌کند باید قوانین را هم تغییر داد. وقتی بازار سرمایه دارد این قدر بزرگ می‌شود که به جایگاه ملی نزدیک می‌شود باید قوانین آن را هم به روز کنیم.

وی ادامه داد: یکی از دلایل اصلی که بازار سرمایه درگیر این مشکلات است عدم وجود قانون درست و مشخص است. ما یکسری قوانین کلی و ابتدایی در آن زمان دادیم و آن موقع هم کسی اعتراضی نکرده و اجرا شده است. الان وقتی با موضوعی مثل همین پیش نویس بر می‌خوریم انگار نویسنده آن توجه چندانی به پایه‌های سازنده این جایگاه ملی نداشته است.

کارشناس بازار سرمایه گفت: بازار ما انگار در کلاس اول ابتدایی است و ما می‌خواهیم از آن یک پزشک بسازیم. این وسط زمین می‌خورد، عقب می‌افتد، یاد می‌گیرد و ... همه این اتفاقلات می‌افتد. واقعا از نظر آموزش، یادگیری، فرهنگسازی هنوز در اول ابتدایی هستیم. این را می‌توانیم در ۵ سال ۱۰ سال به دانشگاه برسانیم که این موضوع هم بستگی به این دارد که با این بازار چطور رفتار شود. اما موضوع این است بالاخره این فرد از کلاس اول ابتدایی به دانشگاه می‌رسد. اما بحث این است که چقدر بتوانند جلویش را بگیرند، سنگ اندازی کنند، آن فرد چقدر توان داشته باشد، دوستان او از او حمایت کنند و... وقتی اتحاد داشته باشیم و درمقابل این ابهامات که به بازار وارد می‌کنند مثلا اگر تحریم برداشته شود و دلار پایین بیاید ما بیشترین رشد را خواهیم داشت، چون خیلی از سهم‌های ما آزاد می‌شوند و راحت‌تر فعالیت می‌کنند. پس ما دوست داریم که اقتصاد ما پیشرفت کند تا ما هم پیشرفت کنیم و این به خود ما و آن‌هایی که سنگ اندازی می‌کنند بستگی دارد.

ابراهیمی در پایان گفت: از سهامداران خرد و عمده و از همه کسانی که به نوعی با بازار سرمایه ارتباط دارند درخواست می‌کنم که صرفا به فکر بازی تک نفره نباشد و این یک حرکت ملی و دسته جمعی است. نوعی رفتن به سمت اقتدار است. ما نیاز داریم که جایگاه واقعی بازار سرمایه را به آن بدهیم. من از همه کسانی که با بازار سرمایه درگیر هستند می‌خواهم که برای این موضوع تلاش کنند و از مدیران بازار سرمایه هم درخواست دارم که به جای اینکه فقط به فکر یک سری موضوعات خاص باشند به فکر پایه‌های بازار سرمایه و ارتباط با همه افراد بازار هم باشند که این مسیر سخت را در کنار هم با موفقیت سپری کنیم.