"سهام عدالت" کوه یخ بزرگ با قله نامعلوم

به گزارش بورس نیوز، بررسی چالش های سهام عدالت با حضور اکبر حیدری سخنگوی کانون شرکت های سرمایه گذاری استانی سهام عدالت در استودیو بورس نیوز برگزار شد.

در ابتدا، اکبر حیدری سخنگوی کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت در گفتگو با بورس نیوز ضمن تبریک سال نو بیان کرد: امیدوارم سال ۱۴۰۱ ، سال رونق و شکوفایی اقتصاد ایران، ثبات و رشد معقول و منطقی بازار سرمایه و البته افزایش دارایی سهامداران که قاطبه ملت ایران هستند، باشد.

وی افزود: در موضوع سهام عدالت نکته حائز اهمیت در روزهای پایانی سال ۱۴۰۰ که سهامداران عدالت هم‌ شاهد آن بودند، لزوم ماندگاری در سهام عدالت و بهره مندی از عایدی مستمر این دارایی بود.‌ همانطور که در سال ۱۳۹۹ هم تاکید می‌کردیم، فروش سهام عدالت و تبدیل این دارایی باید آخرین گزینه مردم برای تامین نقدینگی باشد. در پایان سال ۱۴۰۰ شاهد تقسیم سود سهام عدالت و بهره مندی مردم از این عایدی بودیم و جالب اینجا که سود سال ۹۹ به اندازه ارزش اسمی سهام عدالت مردم بود.‌

با توجه به ارزندگی سهام عدالت به نظر می رسد هم در سال ۱۴۰۰ سود خوبی بابت عملکرد پرتفوی بورسی سهام عدالت شناسایی خواهد شد و این سود در سه مرحله توزیع می گردد تا شاهد تجمع سود و تقسیم آن در روزهای پایانی سال نباشیم.

ضمن اینکه در سال ۱۴۰۰ مشاهده کردید که سود پرتفوی غیربورسی سهام عدالت، ۲۸۰۰ میلیارد تومان بود‌ که امیدواریم امسال در مورد این پرتفوی غیر بورسی شفاف‌سازی لازم صورت بگیرد و سود پرتفوی غیر بورسی در سال جدید هم به مردم تخصیص یابد.‌ روند رو به رشد عایدی مردم از سهام عدالت استمرار خواهد داشت؛ چرا که تمام سهام موجود در پرتفوی سهام عدالت، ارزنده است و امیدواریم سهامداران عدالت با نگهداری‌این دارایی در بلندمدت هم مردم از عایدی مستمر این سهام استفاده کنند و هم‌اقتصاد کشور از محل ثباتی که به سبب نگهداری این دارایی‌ایجاد می شود، رونق لازم را داشته باشد.

حیدری در ادامه این مناظره ضمن اشاره به برخی مشکلات

پیرامون سهام عدالت اظهار کرد: همانطور که قبلاً هم اشاره کرده‌ام، در سال ۹۹ به جای آزادسازی سهام عدالت، شاهد رهاسازی سهام عدالت بودیم.‌ بر اثر شتاب زدگی در اتخاذ تصمیمات و عدم توجه به هشدارهای کارشناسان بازار سرمایه و سهام عدالت، اقداماتی صورت گرفت که در زمین عمل و مرحله اجرا، مردم را دچار مشکل کرد.

قرار نبود این حجم از سهامداران عدالت، روش مستقیم را برای مدیریت دارایی خود برگزینند و در توجیهات ارائه شده خدمت مقام معظم رهبری هم اشاره شده بود که مردمی که اضطرار مالی دارند و نیاز به تامین نقدینگی ضروری در زندگی شان دارند فرصتی برای انتخاب روش مستقیم داشته باشند. یعنی عملاً همان ۳.۵ میلیون نفری که بلافاصله سفارش فروش سهام عدالت را دادند و البته نزدیک به ۲.۵ میلیون نفر از افرادی که حرفه ای بازار سرمایه بوده و در بورس فعالیت داشتند، کسانی باشند که به طور طبیعی انتظار می‌رفت با فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی مناسب روش مستقیم را انتخاب کنند.

برآورد می شود از ۱۹ میلیون نفری که در حال حاضر روش مستقیم را برگزیده اند، نزدیک به ۱۴ میلیون نفر شان کسانی هستند که صرفاً به جهت اینکه تصور کردند آزادسازی سهام عدالت معادل انتخاب روش مستقیم است، این روش را انتخاب کردند. کما اینکه هیچ تغییری در دارایی شان ندادند و اقدام به فروش سهام شان هم نکردند.‌ سهامداران مستقیم همچون یک کوه یخ هستند که ما فقط دماغه و قله این کوه یخ را دیده ایم و همین قله ی کوچک کوه یخ، سال گذشته در ریزش بازار سرمایه نقش ایفا کرد.

اگر با نگاه صیانتی به بازار سرمایه و سهام عدالت نگاه کنیم با توجه به اینکه امکان فنی برای کسانی که هیچ اقدامی انجام نداده اند، وجود دارد تا به ساختار سهام عدالت بازگردند، در تمام جلسات کارشناسی پیشنهاد دادیم که ترتیبی برای اصلاح این روش اندیشیده شود.

اگر اطلاع رسانی صحیح صورت بگیرد، احتمالا بسیاری از سهامداران عدالت به روش غیرمستقیم باز خواهند گشت. باید همه به سمتی برویم که امکان اصلاح گزینه در یک بازه زمانی مشخص برای مردم فراهم شده و به مردم اطلاع‌رسانی شود تا کسانی که خودشان نمی‌خواهند مدیریت مستقیم دارایی شان را به عهده بگیرند یا در کوتاه مدت قصد تبدیل بخشی از دارایی یا تغییر چیدمان پرتفوی شان را ندارند، فرصت بازگشت به روش غیر مستقیم را داشته باشند. نکته دوم اینکه باید به ساختاری که بتواند تامین‌کننده الزامات و ترتیبات اجرایی قانون تجارت و قانون اصل ۴۴ باشد، برگردیم. سیستمی که در حال حاضر در آیین‌نامه آزادسازی سهام عدالت دیده شده این ظرفیت را ندارند.‌

آیین نامه آزادسازی‌ها، از۳ ساله به ۳ ماه رسید

حیدری تصریح کرد: موضوع سوم این است که اساسا در تدوین پیش‌نویس همین آیین‌نامه آزادسازی سهام عدالت هم یک بازه زمانی ۳ ساله برای امکان تبدیل بخشی از دارایی دیده شده بود، اما به دلایل نامعلوم این فرایند به بازه های زمانی ۳ ماهه و ۶ ماهه و در واقع ۳۰ درصد و ۶۰ درصد آزاد سازی تبدیل شد. کما اینکه در دولت قبل، واضعان همین آیین نامه بنا به اعلامی که آقای دهقان داشتند، در ترتیباتی که می خواستند در خصوص آزادسازی و معاملاتی شدن سهام عدالت داشته باشند اعلام کردند که حتی گزینه هایی مبنی بر آزادسازی ۱ درصد در بازه های زمانی مشخص را دارند! چرا که سهام عدالت، حجم عظیمی از دارایی سیالی است که اگر به حرکت این سهام نگاه کارشناسی نشده و حرکت هیجانی داشته باشد، نه فقط بازار سرمایه که کل اقتصاد کشور را تحت الشعاع قرار خواهد داد.

باید با نگاه صیانتی بدون توجه به مباحث سیاسی و به دور از هیجان با استفاده از نظرات کارشناسی، بازآرایی طرح سهام عدالت به نحوی صورت بگیرد که از طرفی هر کسی که می‌خواهد حق مالکیت و مدیریت را اعمال کند، به عنوان یک حق مسلم و اصول جزو ارکان و بنیان بازار سرمایه، چنین حقی داشته باشد و از طرف دیگر با فرهنگ‌سازی مناسب به مردم اطلاع رسانی شود به روش غیر مستقیم سهامداری که در تمام دنیا هم تجربه شده و بهترین روش اداره دارایی و حضور در بازار سرمایه است، بازگردند.

کدام "حق" به سهامداران سهام عدالت داده شد

سخنگوی کانون شرکت های سرمایه گذاری استانی سهام عدالت ادامه داد: اساسا بنا بر این بوده سهامدارانی که روش مستقیم را برگزیده اند، حق داشته باشند که تغییراتی در پرتفوی و چیدمان دارایی اعمال کنند. متاسفانه با سلب اختیار مردم در سال گذشته، فقط اجازه انتخاب درصد قابل فروش دارایی به سهامداران عدالت داده شده و مجموعه های دیگری تعیین کرده اند که چه قسمتی از پرتفوی مردم، با چه قیمتی و در چه زمانی به فروش برسد.

برعکس این موضوع و برعکس انتظار عمومی، دقیقاً در روش غیر مستقیم اتفاق افتاد و عملاً هدف ایجاد روش مستقیم در روش غیر مستقیم محقق شد. البته یکی از دلایل این اتفاق در روش غیر مستقیم این بود ‌که سهام‌ عدالت تجمیع دارایی در قالب یک سهم است‌ و قابلیت های نقدشوندگی، چالاکی و چابکی در معاملات و البته عدم تاثیر گذاری مستقیم در بازار سرمایه‌ باعث شده بازار هم کشش بیشتری برای انجام معاملات در روش غیر مستقیم سهام عدالت را داشته باشد.

ضعف مدیریتی در مدیریت پرتفو، مردم را محدودتر کرد

حیدری اضافه کرد: علیرغم فلسفه ایجاد روش مستقیم آنچه تاکنون در مورد این روش مدیریت دارایی سهام عدالت رخ داده، عدم اختیار سهامداران عدالت‌در چیدمان پرتفوی یا تبدیل بخشی از دارایی آنان بوده است.‌ البته که طرح سهام عدالت جمع اضداد است و ما باید بتوانیم با تدابیر اتخاذ شده، هم امکان مدیریت و تبدیل دارایی را به مردم بدهیم و هم با ایجاد مشوق‌هایی از سوی نهاد حاکمیت، مردم را تشویق به نگهداری و ماندگاری در سهام عدالت کنیم.

ما حق نداریم به دلیل ضعف در مدیریت پرتفوی سهام عدالت تحت تاثیر هیجانات بازار سرمایه، مردم را از حق فروش سهام شان محروم کنیم.‌ خوشبختانه به این سمت حرکت شده و پیام کارشناسان بازار سرمایه و کارشناسان سهام عدالت به سیاستگذاران رسیده و امیدواریم دغدغه‌های توأمان مردم و بازار سرمایه توسط سیاست گذاران درک شود.

حیدری ضمن تاکید بر آنکه پرتفوی تمامی شرکتهای استانی سهام عدالت، پرتوی یکسانی است و نباید قیمت سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت روی تابلوی معاملات اختلاف معناداری با یکدیگر داشته باشند، گفت: یکی از دلایل اختلاف قیمت سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت، بازگشایی نماد شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت در مقاطع زمانی مختلف بود.

این نمادها باید همزمان باهم بازگشایی می‌شد اما تاخیر در بازگشایی برخی نمادها باعث شد سهام برخی از این شرکت ها، تحت تاثیر جو روانی بازار سرمایه قرار بگیرد و با سایر شرکت‌های سرمایه گذاری استانی سهام عدالت اختلاف قیمت داشته باشند.‌

علاوه بر آن که دارایی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت، دارایی یکسان و مشابهی است، مدیران این شرکت ها هم در مدیریت این دارایی اختیار عمل چندانی ندارند و اصولاً نباید شاهد اختلاف قیمت سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت بودیم.

شاهد تکثر مالکیت در شرکت های استانی سهام عدالت هستیم نه تمرکز

از طرف دیگر در سنوات قبل در مورد مدیریت شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت، قانونگذار مسیر مناسبی را طی کرده بود تا مدیریت واحدی روی این شرکت‌ها اعمال شود و این مدیریت به واسطه کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت، عملیاتی شد. دلیل اصرار برای مدیریت واحد شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت هم این بود که ارزش بلوکی سهام که موجب قدرت قانونی برای سهام عدالت می شود، از دست نرود. به شرایطی رسیده ایم که فقط شاهد تکثر مالکیت در شرکت های استانی سهام عدالت هستیم و تمرکز مدیریت، طبق نظر قانونگذار لحاظ نشده است.

به رغم تاکید مقام معظم رهبری برای استفاده از ظرفیت کانون در مدیریت شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت، این مهم محقق نشده است. به هر حال باید منتظر اصلاح آیین‌نامه اجرایی مرتبط با سهام عدالت باشیم، اما بر مبنای مدل و ساختار قانونی، برای آنکه شرکت‌های سرمایه گذاری استانی در لحظه ورود‌ و در ماه‌های ابتدایی فعالیت خود دچار تنش نشوند، پیشنهاد کانون این بود که محدودیت هایی در مورد‌ اعمال مالکیت روی پرتفوی برای مدیران این شرکت ها در نظر گرفته شود.

بدین منظور ابتدا باید مجامع این شرکت‌ها به درستی برگزار شده و نخبگان جامعه در یک گزینش مناسب‌از طریق انتخابات سراسری در این شرکت‌ها مستقر شوند.‌ پرتفوی سهام عدالت اثر هیدرولیکی روی اقتصاد ما خواهد داشت، چرا که در استان های مختلف کشور، شرکتهای استانی شرکتهای سرمایه گذاری استانی سهام عدالت در تمامی کشور فعال بوده و اگر قرار باشد یک استان بدون در نظر گرفتن ملاحظات سایر استانها اقدام به‌ تغییر پورتفوی خود کند، باعث تضییع حقوق سهامداران عدالت در تمام کشور خواهد شد.‌

کما اینکه حتی کارشناسان و نخبگان هم در جلساتی که برگزار شده اشاره کرده‌اند که در زمان به رسمیت شناختن حقوق سهامداران و مواد مفاد قانون تجارت، مراتبی برای تغییر پرتفوی سهام عدالت دیده شود. این الزامات در اساسنامه کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت هم لحاظ شده است.‌ مجموع این اقدامات برای این است که اگر قرار باشد سهام‌ عدالت در اقتصاد کشور و بازار سرمایه ایفای نقش کند، این نقش باید نقش سازنده رو به جلو و ناظر و استفاده از توان تجمیع شده دارایی سهام عدالت‌باشد که هم بتواند در شرکت‌های بزرگ بازار سرمایه گذاری نقش ایفا کند و هم در حوزه شفاف سازی شرکت هایی که در پرتفوی سهام عدالت هستند، به نفع اقتصاد کشور و افزایش بهره‌وری ملی ایفای نقش کتند. همه این اقدامات موجب می شود به سمتی حرکت کنیم که مدیریت متمرکز بر سهام عدالت را به رسمیت بشناسیم.

ادامه دارد....