شفافیت، قطعه گمشده پازل اقتصاد ایران/ نقطه تعادلی دلار در ۴ سال آینده

به گزارش بورس نیوز، اگرچه بازار سرمایه از مدت‌ها قبل انتظار خبری مثبت از مذاکرات را می‌کشید، اما تقویت احتمال احیای برجام هم نتوانسته به این بازار بی رمق، جان بخشد. همزمان با بی حالی بازار سرمایه، گزارشی از تخلف ۹۲ هزار میلیارد تومانی در فولاد مبارکه اصفهان هم منتشر شده که اگرچه مدیران این شرکت ادعا کرده اند، رسمیت ندارد؛ اما اعتماد عمومی به این بازار را بیش از پیش زیر سوال برده است.

پیمان مولوی، اقتصاددان در گفتگو با بورس نیوز، در تشریح وضعیت بازار سرمایه بیان کرد: وقتی بازاری (اعم از مسکن، دلار، طلا، بازار سرمایه یا حتی بازار‌های جهانی) در یک بازه زمانی با شتاب و بیش از حد تصور فعالان حرفه‌ای آن بازار رشد کند، طبیعی است که تا مدتی نمی‌توان انتظار رشد چندانی از آن بازار داشت. بازار سرمایه ما در سال ۹۸ و ۹۹ بیش از اندازه رشد کرده و این رشد تناسبی با تورم و ارزش ذاتی شرکت‌ها نداشته است. (البته که اصلا عجیب نیست که بازاری در یک مقطع، رشد بیش از اندازه داشته باشد و قرار نیست بازار‌ها همواره متناسب با ارزش ذاتی رشد کنند.)

وی اضافه کرد: برخلاف آنکه گفته می‌شود حقیقی ها، تمایل به سرمایه گذاری در بازار سرمایه ندارند، به نظر می‌رسد حقوقی‌ها و سرمایه گذاران حرفه‌ای این روز‌ها بسیار محتاطانه رفتار می‌کنند. این گروه از سرمایه گذاران در سنوات قبل بازدهی خوبی کسب کرده‌اند و حالا منتظر فرصتی هستند تا بازار سرمایه پتانسیل‌های خود را نشان دهد. فراموش نکنید فعالان حرفه‌ای بازار سرمایه، چه حقیقی‌ها و چه حقوقی ها، الزاماً فقط سرمایه گذار بورس نیستند و در سایر بازار‌ها هم سرمایه گذاری‌هایی انجام میدهند. نکته بعدی اینجاست که اگرچه اقتصاد ایران، اقتصاد کوچکی به نظر می‌رسد؛ اما پتانسیل‌های زیادی در بخش‌های مختلف بالاخص پتروشیمی، معدنی و فولادی وجود دارد و این اقتصاد چندان هم کوچک نیست؛ بنابراین در صورت احیای برجام، اگر فروش واقعی نفت ایران ظرف دو ماه افزایش یافته و تحریم‌های بانکی نیز لغو شوند و شرکت‌های صادرات محور از جمله پتروشیمی ها، نیازی به شرکت‌های تراستی و‌.. برای نقل و انتقال پول نداشته باشند، حتماً روند سرمایه گذاری و تشکیل سرمایه ثابت در اقتصاد ما از حالت نزولی به سمت تعادل و بعد هم مثبت شدن حرکت خواهد کرد و می‌توان امیدوار بود اتفاقات بنیادین، بازار سرمایه ایران را تقویت کنند.

مولوی ادامه داد: نکته بعدی اینجاست که به لحاظ ارزش دلاری شرکت ها، در نقطه تعادلی قرار داریم. البته نقطه تعادلی دلار در سال ۱۴۰۱، در محدوده ۳۲ هزار تومان است. این نقطه تعادلی بر اساس GDP و با فرض کاهش نسبی تورم در ایران و تورم ۵ درصدی در آمریکا برای سال ۱۴۰۲، در محدوده ۳۹ هزار تومان؛ برای ۱۴۰۳، در محدوده ۴۸ هزار تومان و برای سال ۱۴۰۴ در محدوده ۶۰ هزار تومان خواهد بود. در غیر این صورت نرخ تعادلی دلار میتواند ۱۰ الی ۱۵ درصد بالاتر از این اعداد باشد. اگر در این فاصله نرخ ارز سرکوب شود هم در نهایت فنر نرخ ارز رها شده و به این عدد‌ها خواهیم رسید. البته که به نظر می‌رسد دولت تمایلی به سرکوب نرخ ارز ندارد، کما اینکه در افزایش نرخ بهره بانکی هم فعلا حرکت شتابزده‌ای نداشته است.

"شفافیت" قطعه گمشده پازل اقتصاد ایران
وی در ادامه ضمن تاکید بر ضرورت شفافیت در بازار سرمایه، اظهار کرد: خبر‌هایی همچون افشای تخلف ۹۲ هزار میلیارد تومانی فولاد مبارکه بر اساس گزارش تحقیق و تفحص مجلس، ضربه مهلکی بر اعتماد نسبت به شفافیت ناشران بورسی است و این همان نقطه‌ای است که سیستم حسابرسی در کشور ما را هم زیر سوال می‌برد! آنچه در فولاد مبارکه اصفهان رخ داده، نتیجه اقتصاد ذینفعانه بوده و مشخص نیست چرا ارکان نظارتی و سازمان بورس و اوراق بهادار و حسابرسان و... نظارت کافی نداشته اند. این عدم شفافیت هاست که باعث عقب ماندگی بورس ایران و درجا زدن‌های بازارسرمایه شده است. اگر قصد توسعه بازار سرمایه را داریم قبل از هرکاری باید به دنبال افزایش شفافیت در این بازار باشیم. این تحقیق و تفحص باید در مورد بسیاری از شرکت‌هایی که در این سال‌ها خصوصی‌سازی شده‌اند، صورت بگیرد. اگرچه تخلف مالی صورت گرفته در شرکت فولاد مبارکه اصفهان (طبق گزارش غیر رسمی تحقیق و تفحص) عدد بزرگی است؛ اما در اقتصاد رفاقتی ایران احتمالاً این، بزرگترین عدد نخواهد بود! در یک اقتصاد غیر شفاف نمی‌توان انتظار شفافیت چندانی هم از شرکت‌ها داشت و این افزایش شفافیت، باید مطالبه فعالان بازار سرمایه باشد.

مولوی افزود: البته که راهکار، عدم افشای گزارش‌های مربوط به تخلفات مالی در شرکت‌ها نیست؛ کما اینکه ماجرای رسوایی انرون در امریکا پنهان نشد. اشخاصی که تصور می‌کنند اگر چنین خبر‌هایی منتشر نشود به نفع بازار سرمایه خواهد بود، کسانی هستند که از رقابت هراس دارند و به هر قیمتی می‌خواهند واقعیت‌ها نمایان نشود. راهکار جلوگیری از بروز چنین تخلفاتی، مستقل بودن سیستم حسابرسی در ایران است. سیستم حسابرسی در کشور ما از استقلال لازم برخوردار نیست.

وی تصریح کرد: حسابرسی شرکت بزرگی همچون فولاد مبارکه را باید به حسابرسانی در حد و اندازه این شرکت داد. حسابرسانی همچون ارنست اند یانگ و.. که اعتبار خود را برای شرکتی در ابعاد فولاد مبارکه زیر سوال نمی‌برند. اما از آنجا که به سبب تحریم‌ها از استاندارد‌های بین المللی فاصله گرفته‌ایم و شرکت‌های بین المللی حسابرسی در ایران حضور ندارند و ضمنا در فرهنگ ما تمایلی به رقابت وجود ندارد و اصرار داریم که همه امور را خودمان انجام دهیم؛ چنین تخلفاتی در شرکت‌ها اجتناب ناپذیر است و افشای تخلفات در این حجم نباید غافلگیرمان کند! در نظر داشته باشید که در حوزه استاندارد‌های بانکداری، استاندارد‌های حسابرسی، و حتی حسابرسی داخلی از استاندارد‌های بین المللی بسیار عقب هستیم و امیدوارم احیای برجام فرصتی برای افزایش شفافیت در اقتصاد کشور با سردمداری شرکت‌های بزرگ باشد.