شکست از نقطه شروع

 امروز ۷ آبان ماه، سازمان بورس و اوراق بهادار بسته‌ای تحت عنوان بسته جامع حمایتی بازار سرمایه شامل۱۰ بند منتشر کرد.

۱. بیمه کردن سهام حاضر در پورتفوی اشخاص حقیقی تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان برای هر نفر (که حدود ۹۶ درصد از تعداد کد‌های حقیقی فعال حاضر در بازار را تشکیل می‌دهند) از طریق انتشار عمومی اوراق تبعی و خرید توسط سرمایه گذاران صورت می‌گیرد.

سر رسید اعمال این اوراق یک ساله بوده و مبلغ تعهد خرید ۲۰ درصد بالاتر از ارزش ترکیب سبد افراد در آخرین روز معاملاتی چهار شنبه، ۴ آبان ۱۴۰۱ می‌باشد؛ و بر اساس ترتیباتی که سازمان بورس اعلام می‌نماید اعمال و اجرایی خواهد شد.

۲. انتشار اوراق اختیار تبعی فروش بر روی سهام موجود در صندوق‌های درآمد ثابت تا سقف ۴۰۰ هزار میلیارد ریال با تضمین اصل ارزش سبد سهام در ابتدای دوره بر اساس ترتیباتی که سازمان بورس اعلام می‌نماید.
(منابع لازم برای ایفای تعهدات در سررسید اوراق مذکور، از محل بودجه سال ۱۴۰۲ تامین می‌گردد.)

۳. تزریق منابع جدید توسط صندوق‌های حاکمیتی برای خرید سهام در بازار سرمایه و بمرور افزایش مبلغ مذکور.

۴. واریز منابع مندرج در ردیف بودجه سال ۱۴۰۱ به صندوق تثبیت از روز شنبه جمعاً به مبلغ حدود ۵۰ هزار میلیارد ریال.

۵. هماهنگی، نظارت و پایش مستقیم و مستمر فعالیت اشخاص حقوقی بازار سرمایه شامل شرکت‌ها و نهاد‌های مالی شبه دولتی، صندوق‌های بازنشستگی و نهاد‌های نظامی و حمایت این نهاد‌ها از سهام ناشران تحت مدیریت خود و توقف فروش تا زمان ثبات در بازار، و انجام اقدامات حمایتی از جمله خرید سهام و انتشار اوراق تبعی حمایتی.

۶. همکاری مشترک بانک مرکزی و وزارت اقتصاد جهت مدیریت نرخ سود.

همچنین با تصویب هیئت مدیره سازمان بورس نیز موارد ذیل اجرایی خواهد شد.

۷. افزایش سپرده گذاری مستقیم سازمان بورس نزد صندوق تثبیت.

۸. محدود کردن بخش فروش بازارگردان‌ها تا اطلاع ثانوی.

۹. توقف پذیره نویسی اوراق بهادار و عرضه‌های اولیه تا زمان بازگشت ثبات به بازار سرمایه.

۱۰. بازگشت زمان جلسه معاملاتی در فرابورس به روال سابق از ساعت ۱۳:۰۰ به ۱۲:۳۰.

اگر چه ذات تحرک و خارج شدن از سکون برای ارکان بازار سهام مثبت تلقی می‌شود و این بسته حمایتی شاید بتواند در شرایط اضطراری برای خروج از ترس فراگیر تا حدودی کارا باشد، اما نباید از ایراد‌های اساسی این طرح غافل شد.  ایرادی که می توان فارغ از محتوای ۱۰ بند مذکور به این بسته وارد آورد، دیر بودن تصویب این بسته حمایتی است. در مقطع فعلی ، بازار سهام دچار ترس فراگیر شده و شدت خروج نقدینگی به حدی است که برای بازگشت اعتماد به بازار سهام، زحمت دو چندان لازم است، حال آنکه در ماه‌های گذشته وقتی امیدواری برای بازگشت بازار سهام افزایش پیدا کرده بود، محرک‌های عملی نه کلامی می‌توانستند تاثیرگذاری به مراتب بالاتری از خود برجای بگذارند.

خروج سازمان بورس از نقش رگلاتوری و ورود به نقش آفرینی بر طرفین کفه معامله
غفلت دیگری که در بسته حمایتی بازار سهام مطرح است، بحث خروج سازمان بورس از نقش اصلی خود، به عنوان تعیین کننده سیاست‌های کلان و نظارت بر اجرای صحیح این سیاست‌ها است. در واقع جامعه سهامداری در حال حاضر با انبوهی از مشکلات صنفی و قیمت گذاری‌های دستوری به شکل‌های مختلف مواجه هستند که از سازمان بورس به جهت حفظ حقوق سهامداران ، انتظار می‌رود تا در نقش اصلی خود ظاهر شده و اجازه دست اندازی به سود شرکت‌ها به طرق مختلف را به دولت و نهاد‌های دیگر ندهد. در عوض، سازمان بورس،  نقش متعادل کننده فروش و محرک تقاضا را برای ایفا انتخاب کرده است، نقشی که برای این سازمان تعریف نشده و در واقع، سازمان بورس و اوراق بهادار با شانه خالی کردن از مسئولیت اصلی خود، به سراغ مسئولیتی رفته که عملا وظیفه‌ای در قبال آن ندارد.
به نظر می‌رسد، رفع دغدغه سهامداران از معاملات کنترل نشده الگوریتمی و مواردی مانند تعیین نرخ گاز و خوراک، عرضه خودرو در بورس کالا و... مواردی باشد که به تلاش جدی نهاد ناظر نیاز داشته باشد. ایفای نقش در موارد مذکور بیشتر می‌تواند به ایجاد آرامش در جامعه سهامداری کمک کند. تقویت سمت تقاضا و خالی کردن طرف عرضه، تجربه تکراری است که عموما به تنهایی نتیجه بخش نبوده و در عمل فرصت فروش برای یک عده خاص ایجاد می کند.

اعتماد را به بازار سهام بازگردانید!

جامعه سهامداری با ریزش ۲۶ ماهه قیمت‌ها مواجه است، شاخص کل بورس در حدود ۴۵ درصد و متوسط قیمت نماد‌ها در حدود ۶۰ درصد ریزش را طی ۲ سال و ۲ ماه اخیر تجربه کرده است. عدم توفیق برجام وافت قیمت‌های جهانی کامودیتی‌ها که به عنوان عوامل اصلی ریزش بازار سهام معرفی می‌شوند، همچنان سایه سنگین خود را بر جامعه سهامداری افکنده اند. در این وضعیت انتظار بر آن است که نهاد ناظر با فرمان‌های توقف متوالی خود که عموما به "ظن دستکاری قیمت" مطرح می شود، اندک سهامداران باقی مانده در فضای بازار سهام را دچار تردید نکند. از طرفی وقتی قیمت‌ها به حدی افت کرده که نسبت P/E دو الی سه واحدی به وفور یافت می‌شود، انتظار آن است که فضایی ایجاد شود تا وضعیت بنیادی شرکت‌ها به جهت حفظ منافع سهامداران شفاف شود و سهامداران از طریق فهم و درک ارزشمندی سهام خود اقدام به فروش آن نکنند. حال آنکه به نظر می‌رسد، روحیه و فرهنگ آسیب دیده سهامداری با این قبیل طرح‌ها به فضای تغییرات یک شبه و ضربتی عادت کند.

بیمه رشد ۲۰ درصدی سهام جذابیت دارد؟تضمین رشد ۲۰ درصدی قیمت سهام در مجموع می‌تواند مقداری آرامش را به بازار سهام کشور بازگرداند، اما سوال آنجااست که تضمین رشد ۲۰ درصدی در کنار تورم افسارگسیخته، سود‌های ۲۷ درصدی بانک‌های تجاری و پیش بینی‌ها برای نرخ دلار تا پایان سال جاری امکان رقابت دارد یا خیر؟
به این موارد اضافه کنید، عدم امکان فروش حتی یک برگه سهم در طول یک سال و محدود کردن این تضمین رشد قیمت به پرتفو‌های پایین‌تر از ۱۰۰ میلیون تومان.

انباشته شدن فروش‌های بازارگردان‌هادر یکی از این بند‌ها آمده است "محدود کردن بخش فروش بازارگردان‌ها تا اطلاع ثانوی"
این بند هم مداخله آشکار در طرف عرضه است. طبیعتا سفارش‌های فروش بازارگردان‌ها حذف نمی‌شود، بلکه این سفارش‌ها انباشته می‌شوند و در قیمت‌های چند درصد رشد کرده (به دلیل توقف فروش بازارگردان ها) به سیستم وارد می‌شوند، این مداخله می‌تواند سهامدار خرد را بیش از حالت عادی دچار مشکل کند.

کاهش زمان معاملاتی هیجان را افزایش می‌دهدبازگشت زمان جلسه معاملاتی در فرابورس به روال سابق از ساعت ۱۳:۰۰ به ۱۲:۳۰.
در بسته حمایتی مذکور عنوان شده که مدت معاملات فرابورس، مجددا از ۴ به ۳ ساعت و نیم کاهش پیدا می‌کند. کاهش مدت معاملات فرابورس در حالی است که عموم سهامداران منتظر خبر افزایش زمان معاملاتی بورس بودند. این گام رو به عقب برای کاهش زمانی معاملاتی فرابورس می‌تواند در عمل هیجان سهامداران در معامله را افزایش دهد. (همانطور که در دلایل افزایش زمان معاملاتی آمده بود که این افزایش می‌تواند به افت هیجان منفی سهامداران بیانجامد)