لزوم نوآوری اسلامی در تامین مالی دانش بنیان ها

به گزارش بورس نیوز: پنل تخصصی الزامات توسعه نوآوری‌های مالی اسلامی در بازار‌های مالی درهشتمین همایش مالی اسلامی، با حضور سید علی حسینی مدیرعامل بانک توسعه صادرات ایران به عنوان مدیر پنل، مهران محرمیان معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، علیرضا ناصرپور معاون نظارت بر نهاد‌های مالی سازمان بورس و اوراق بهادار، علی عبدالهی مدیرعامل شرکت ملی انفورماتیک و بهنام محسنی، مدیرعامل تامین سرمایه تمدن برگزار شد.

بهنام محسنی، مدیرعامل تامین سرمایه تمدن به عنوان یکی از سخنرانان حاضر در این پنل تخصصی به موضوع نوآوری‌های مالی اسلامی در تامین مالی دانش بنیان و کارآفرینی پرداخت که در ادامه مباحث مطرح شده توسط وی را می‌خوانید.

تاثیر معنادار اقتصاد دانش بنیان در رشد اقتصادی شرکت‌ها

بهنام محسنی مدیرعامل تامین سرمایه تمدن با بیان اینکه اقتصاد دانش بنیان به معنای تولید و مصرف مبتنی بر دارایی‌های فکری است گفت: به طور خاص اقتصاد دانش بنیان توانایی تجاری سازی دانش و به کار بستن نتایج حاصل از تحقیق و توسعه است.

وی افزود: تحقیقات مختلف در کشور‌های در حال توسعه و توسعه یافته حاکی از اثر معنادار و شگرف اقتصاد دانش بنیان بر رشد اقتصادی کشور‌ها است.

وی با تاکید بر این نکته که به جهت روند پیری جمعیت و کاهش منابع طبیعی، مهمترین منبع رشد اقتصادی در آینده توسعه دانش بنیان خواهد بود اظهار کرد: سرمایه اصلی شرکت‌های دانش بنیان دارایی فکری و سرمایه انسانی بوده و فعالیت اصلی این شرکت‌ها همانطور که اشاره شد تبدیل دانش به محصول است و سهم دارایی‌های فیزیکی و منابع طبیعی در این شرکت‌ها کمتر از دیگر شرکت‌ها است.

ضرورت نوآوری در تامین مالی دانش بنیان‌ها

محسنی درخصوص لزوم نوآوری در تامین مالی دانش بنیان‌ها نیز خاطرنشان کرد: نحوه ارزشگذاری و استراتژی‌های سرمایه گذاری در شرکت‌های دانش بنیان متفاوت از دیگر شرکت‌ها است؛ بنابراین جهت تامین مالی مناسب شرکت‌های دانش بنیان نیازمند توسعه ابزارها، نهاد‌ها و بازار‌های خاص هستیم.

به گفته محسنی امروزه صنایع دانش بنیان بخش بزرگی از اقتصاد کشور‌های توسعه یافته را شامل می‌شوند؛ لذا مسیر توسعه کشور‌های در حال توسعه از اقتصاد دانش بنیان می‌گذرد.

مدیرعامل تامین سرمایه تمدن تصریح کرد: تحقیقات صورت گرفته در اتحادیه اروپا و آمریکا نشان می‌دهد، سرمایه گذاری در حوزه دانش بنیان موجب افزایش ۲۵ تا ۲۷ درصد بهره وری نیروی کار شده است. همچنین تحقیق دیگری در کشور‌های عضو منا که ایران نیز عضو آن هست نشان می‌دهد، مولفه‌های اقتصاد دانش بنیان همچون تحقیق و توسعه و سرمایه انسانی تاثیر بالایی بر رشد اقتصادی این کشور‌ها دارد.

وی ادامه داد: تحقیق صورت گرفته در کشور‌های OECD اثبات کرده که شرکت‌هایی با طول عمر کمتر از ۵ سال که به صورت گسترده در KBC سرمایه گذاری می‌کنند ۱۸ درصد مشاغل و ۴۷ درصد شغل‌های جدید در حوزه تخصصی خود را ایجاد خواهند کرد.

محسنی با اشاره به اینکه عدم تامین مالی مناسب همواره توسعه بنگاه‌های دانش بنیان را با چالش مواجه می‌کند یادآور شد: شکاف سرمایه به معنای عدم تامین مالی کافی شرکت‌های دانش بنیان و از دست رفتن بخشی از پتانسیل‌های رشد در این حوزه است؛ لذا بازار سرمایه جهت رفع شکاف سرمایه، نیازمند نوآوری‌های مالی اسلامی در توسعه ابزار‌ها و نهاد‌های مالی، جهت تامین مالی کارا و کافی شرکت‌های دانش بنیان است.

نگاهی به الگو‌های تامین مالی جهانی دانش بنیان‌ها

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به الگو‌های موجود تامین مالی دانش بنیان در دنیا گفت: امروزه علاوه بر صندوق‌های جسورانه، تامین مالی جمعی، بدهی جسورانه (Venture Debt) و family office‌ها در تامین مالی شرکت‌های دانش بنیان ایفای نقش می‌کنند. در واقع Family office‌ها سرمایه خانواده‌های ثروتمند را مدیریت می‌کنند و طور فزاینده‌ای در شرکت‌های در حال رشد (growth ventures) سرمایه گذاری کرده و به بازیگران مهمی در تامین مالی کارآفرینی تبدیل شده اند. از سوی دیگر در بدهی جسورانه مانند قرارداد‌های بدهی که در سیلیکون، ولی شکل گرفته، در دوران اولیه عمر استارت آپ، منابع به شرکت‌های دانش بنیان پرداخت می‌شود و معمولاً بر خلاف بانک از شرکت‌های متقاضی منابع، خواستار ضامن، وثیقه و جریان نقد مثبت نیستند.

مدیرعامل تامین سرمایه تمدن ادامه داد: در روش دیگر تامین مالی دانش بنیان‌ها یعنی تامین مالی جمعی سهامی که موجب همگرایی بیشتر منافع سرمایه گذار و کارآفرین می‌شود، سرمایه گذاران با دادن بازخورد از محصول، مشاوره و تبلیغ محصول نهایی به موفقیت کسب و کار دانش بنیان کمک می‌کنند.

محسنی با بیان دیگر روش‌ها و الگو‌های موجود تامین مالی دانش بنیان‌ها در دنیا عنوان کرد: صندوق‌های دارایی فکری (IP) جزو این روش‌ها به شمار می‌روند که در دارایی‌های فکری مانند حق اختراع سرمایه گذاری می‌کنند. با این صندوق‌ها امکان تامین مالی شرکت‌های دانش بنیان و سرمایه گذاران با فروش دارایی‌های فکری میسر می‌شود. همچنین در الگوی بدهی مبتنی بر دارایی فکری به عنوان روش دیگر تامین مالی دانش بنیان ها، به شرکت‌ها اجازه داده می‌شود با وثیقه قرار دادن دارایی فکری خود از بانک‌ها یا موسسات مالی وام بگیرند. از طرف دیگر در الگوی اوراق کوچک (Mini-bonds) به عنوان اوراق بدهی که در بازار اوراق شرکت‌های کوچک و متوسط منتشر می‌شوند، به شرکت‌های کوچک کمک می‌شود که وابستگی خود به بانک‌ها را کاهش دهند.

محسنی یادآور شد: اوراق قابل تبدیل به سهام به عنوان یک ابزار کارا جهت تامین مالی شرکت‌هایی که از رتبه اعتباری و دارای ثابت بالایی برخوردار نیستند، اما داری پتانسیل رشد بالایی هستند شناخته می‌شود. در واقع شرکت‌هایی که دارایی مشهود بالایی ندارند و از چشم انداز رشد مناسبی برخوردار هستند می‌توانند با انتشار اوراق قابل تبدیل، هزینه تامین مالی کمتری را متحمل شوند. به همین دلیل بخش بزرگی از اوراق قابل تبدیل در جهان توسط شرکت‌های حوزه تکنولوژی منتشر می‌شود و این موضوع، اوراق قابل تبدیل را به یک ابزار کارا جهت تامین مالی شرکت‌های دانش بنیان تبدیل کرده است.

لزوم نوآوری اسلامی در تامین مالی دانش بنیان‌ها

وی با تاکید بر لزوم نوآوری اسلامی در تامین مالی دانش بنیان‌ها گفت: با توجه به این که بسیاری از این نهاد‌ها و ابزارها، در بازار‌های متعارف (Conventional) در حال استفاده هستند، ورودشان به بازار سرمایه اسلامی، نیازمند تطابق آن‌ها با شریعت و نوآوری اسلامی جهت تسهیل در به کارگیری این ابزار و تسریع فرآیند صدور مجوز است.

وی با تاکید بر این نکته که با به روز کردن استاندارد‌های گزارشگری مالی خصوصاً استاندارد‌های مربوط به دارایی‌های نامشهود و افزایش شفافیت و حسابرسی در این زمینه، می‌توان شاهد افزایش شفافیت و جلب نظر سرمایه گذاران در حوزه دانش بنیان بود تصریح کرد: تسهیل عرضه اولیه شرکت‌های دانش بنیان، موجب رغبت بیشتر سرمایه گذاران و تامین مالی سهل‌تر این شرکت‌ها می‌شود. از سوی دیگر با نوآوری اسلامی در حوزه قابل معامله شدن اعتبار مالیاتی (Tax Credit)، امکان تامین مالی برای شرکت‌های دانش بنیان خصوصاً در مراحل اولیه عمر، افزایش خواهد یافت.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود اشاره‌ای به نوآوری‌ها و نیازمندی‌های درخواستی از سیاست گذار داشت و عنوان کرد: با تقویت منابع صندوق نوآوری و شکوفایی، شکاف سرمایه شرکت‌های دانش بنیان کاهش خواهد یافت. علاوه بر این تقویت صندوق‌های دانشگاهی امکان تقویت ایده‌های دانشگاهی و تجاری کردن آن‌ها را میسر می‌کند. همچنین پس از تجاری شدن ایده‌ها وجود امکاناتی، چون صندوق‌های دارایی فکری، تامین مالی صندوق دانشگاهی و تبدیل به محصول شدن ایده‌ها سهل‌تر خواهد شد.

محسنی ادامه داد: صندوق‌های جسورانه اجتماعی به دنبال کسب بازده مالی معقول به همراه اثر اجتماعی مناسب هستند. این صندوق‌ها در مراحل اولیه چرخه عمر استارت آپ‌ها به هر دو صورت بدهی و سهامی سرمایه گذاری می‌کنند‌ها CVC با سرمایه گذاری (عمدتا اقلیت) به جای ادغام آن‌ها در شرکت اصلی، استقلال شرکت را حفظ می‌کنند و به آن‌ها در توسعه محصول و بازاریابی کمک می‌کنند‌ها CVC سرمایه گذاران تخصصی هستند و با تسهیل صدور مجوز و اعطای تسهیلات مالی می‌توان سرمایه گذاری کارا در شرکت‌های دانش بنیان را تقویت کرد.

وی با بیان اینکه در اقتصاد دانش بنیان بیشتر دارایی‌ها نامشهود است و حق مالکیت معنوی اهمیت مضاعف می‌یابد اطهار کرد: تقویت مالکیت معنوی نقش مهمی در جلب نظر سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در حوزه دانش بنیان دارد. همچنین اعتبار مالیاتی نقش مهمی در تشویق شرکت‌ها به سرمایه گذاری دانش بنیان دارد. با تخصیص کارای اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه رشد خواهد یافت.

به گفته مدیرعامل توسعه سرمایه تمدن ضعف در زیرساخت‌ها مانع رشد اقتصاد دانش بنیان می‌شود. با سرمایه گذاری در زیرساخت هایی، چون اینترنت و شبکه، پتانسیل رشد اقتصاد دانش بنیان افزایش می‌یابد؛ لذا سیاست گذار باید با تسهیل قوانین موانع رقابت را حذف کند و با تقویت نهاد‌های تامین مالی، نوآوری را تشویق کند.

منابع انسانی عامل مهم رشد اقتصادی دانش بنیان‌ها

وی با تاکید دوباره این موضوع که منابع انسانی حرفه‌ای عامل مهمی در رشد اقتصاد دانش بنیان بوده و شرکت‌های این حوزه همواره با چالش جذب نیروی انسانی خبره مواجه هستند گفت: سرمایه گذاری در حوزه آموزش مهارت‌های تخصصی، موجب تقویت اقتصاد دانش بنیان می‌شود.

تمدن در مسیر نوآوری تامین مالی

محسنی اشاره‌ای هم به نوآوری‌ها و نیازمندی‌ها بر اساس تجارب تامین سرمایه تمدن داشت و گفت: در حوزه سخت افزاری و زیرساخت نیازمندی اصلی بر توسعه و ارائه خدمات ویژه در حوزه شبکه و اینترنت خواهد بود و همچنین در حوزه نرم افزاری، دسترسی به درگاه‌های بانکی و بازار سرمایه شامل API و Open API‌ها نظیر حوزه اعتبارسنجی مشتریان از جمله نیاز‌ها می‌باشد. علاوه بر این در بخش قوانین و مقررات و مجوز‌ها می‌توان به مواردی نظیر دریافت مجوز پلتفرم‌های خصوصی برای Private Placement، بازارگردانی و معاملات ثانویه اوراق تامین مالی جمعی، انتشار اسناد قابل معامله در بورس Exchange-traded notes یا ETN، تامین مالی جمعی سهامی، اوراق مالی اسلامی قابل تبدیل به سهام، آتی شاخص اوراق با درآمد ثابت، اوراق بهادار سازی بیمه عمر، سوآپ نکول اعتباری Credit Default Swap جهت توسعه بازار اوراق بدهی شرکت‌های دانش بنیان و امکان سرمایه گذاری در شرکت‌های دانش بنیان اشاره نمود.

نقش تمدن در توسعه صنعت مالی بازار سرمایه

وی نگاهی به ایفای نقش در توسعه صنعت مالی در بازار سرمایه توسط تمدن داشت و در این باره اظهار کرد: بخشی از عملکرد این شرکت تامین سرمایه برای ایفای نقش در توسعه صنعت مالی در بازار سرمایه شامل شروع به فعالیت پلتفرم تأمین مالی جمعی IBcrowd، استفاده از ظرفیت کلینیک درمانگری مالی برای کمک به مسائل مبتلابه شرکت‌های دانش بنیان و آماده سازی آن‌ها برای ورود به بازار سرمایه و ارتقا شفافیت و مسائل حاکمیت شرکتی، انجام خدمات کارگزاری در قالب پلتفرم آی بی تریدر IBtrader، ایجاد پلتفرم مدیریت ثروت IBshop، بهره برداری از پلتفرم تسویه آنی وجوه بانکداری باز IBpay، تأسیس و مدیریت صندوق سرمایه گذاری جسورانه توسعه فناوری آرمانی، مشارکت در تاسیس صندوق سرمایه گذاری جسورانه یکم دانشگاه تهران و مشارکت در تاسیس صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی دانشگاه شهید بهشتی با مجوز کارگروه صندوق‌های پژوهش و فناوری نهاد ریاست جمهوری می‌شود.

مدیرعامل تامین سرمایه تمدن نگاهی هم به امور حوزه دانش بنیانی و کارآفرینی داشت و گفت: شتابدهنده صحرا، ره پویان پردازش گسترش صحرا، سامانه مدیریت صندوق‌های سرمایه گذاری، سامانه معاملات آنلاین اختصاصی، مرکز سرمایه گذاری آنلاین، سامانه تامین مالی جمعی، سامانه معاملات آنلاین آتی کالا، سامانه مدیریت سود و زیان شعب، سامانه مدیریت یکپارچه دارایی‌ها و سامانه اتصال بانکداری باز ازجمله فعالیت‌های تمدن در حوزه دانش بنیانی و کارآفرینی بوده است.

وی در تشریح فعالیت‌های مرکز آنلاین تامین مالی جمعی اظهار کرد: در این حوزه علاوه بر درخواست تامین مالی شامل تامین مالی طرح‌ها در زمان مشخص، طراحی کمپین فرصت‌های سرمایه گذاری، ارزیابی و اعتبارسنجی درخواست ها، غربالگری درخواست متقاضیان و ثبت درخواست تامین مالی، درخواست‌هایی برای سرمایه گذاری مطرح شده که از جمله آن می‌توان به دریافت سود مشارکت در موعد‌های مقرر، خرید واحد‌های فرصت سرمایه گذاری، بررسی فرصت‌های سرمایه گذاری، احراز هویت از طریق سجام و ثبت نام سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی اشاره کرد.

محسنی با بیان اینکه تامین سرمایه تمدن بنیان گذار پلتفرم آی‌بی‌کراد است ازجمله مزایای تامین مالی از طریق این سکو را اینگونه برشمرد: بکارگیری سرمایه‌های خرد مردم در راستای توسعه کسب و کار، انعطف پذیری در انتخاب مبلغ و دوره بازپرداخت، رهایی از فرآیند بوروکراتیک دریافت تسهیلات بانکی و تسهیل شرایط تامین مالی متناسب با ریسک اعتباری، ارزیابی ریسک متقاضی و تعیین تضامین متناسب با سطح ریسک، دریافت سود مشارکت علاوه بر سود علی الحساب، امکان مشارکت در توسعه کسب و کار‌ها حتی با سرمایه‌های خرد، شفافیت سرمایه گذاری انجام شده توسط سرمایه گذران و گزارش دهی مداوم و اطلاع سرمایه گذار از نحوه تخصیص منابع ازجمله مزایای تامین مالی از طریق سکوی iBcrowd است.

مدیرعامل تامین سرمایه تمدن تاکید کرد: آی‌بی‌کراد پلتفرم تامین مالی جمعی تامین سرمایه تمدن است و بزرگترین طرح تامین مالی جمعی در کشور از بستر این سکوی تامین مالی و با مبلغ ۱۵۰ میلیارد ریال با موفقیت تامین مالی شد.

محسنی همچنین اشاره‌ای به مرکز سرمایه گذاری آنلاین یعنی iBshop داشت و گفت: این مرکز فعالیت خود را با مدیریت تامین سرمایه تمدن و تحت نظارت سازمان بورس با هدف ایجاد فضایی امن برای سرمایه گذاری در سال ۱۳۹۶ آغاز کرد. پس از آن با ثبت شرکت آسان سرمایه گستر ایرانیان به فعالیت خود ادامه داد و امکان سرمایه‌گذاری در انواع مختلف صندوق‌های سرمایه‌گذاری، جهت پوشش سلایق سرمایه‌گذاران مختلف با ویژگی‌های فردی و میزان ریسک پذیری متفاوت را فراهم کرد.

وی ادامه داد:iBshop یک روش نوین سرمایه گذاری آنلاین است که می‌توان آنرا اولین نمونه کاملا بومی در این زمینه معرفی کرد. ماهیت آنلاین بودن iBshop سبب کاهش مراجعه حضوری مشتریان، صرفه جویی در زمان و کوتاه کردن مراحل اداری روند سرمایه گذاری شده است و برای کاربران در تمام نقاط کشور، امکان دسترسی سریع و آسان برای سرمایه گذاری در انواع صندوق‌های سرمایه گذاری (صندوق‌های درآمد ثابت، صندوق‌های سهامی و صندوق‌های مختلط) تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار را ایجاد کرده است. این سامانه در ابتدا با هدف ارائه صدور و ابطال صندوق‌های سرمایه گذاری به صورت یکپارچه و بدون واسطه به صورت رسمی آغاز به کار کرد، اما پس از مدت کوتاهی با توجه به استقبال کاربران و در راستای توسعه فعالیت‌های شرکت و پیشبرد اهداف، خدمات مالی جدیدی اعم از انواع خدمات بیمه شامل صدور بیمه شخص ثالث و بیمه نامه مسافرتی، آساکارت (خرید با تخفیف (خدمات کارگزاری شامل احراز هویت و دریافت کد بورسی، خدمات اعتباری، مشاوره‌های تخصصی، مدیریت ثروت، سبدگردانی اختصاصی و .. به خدمات این سامانه افزوده شده است.

مدیرعامل تامین سرمایه تمدن یادآور شد: این سامانه اکنون بیش از یک میلیون کاربر دارد و بیش از ۵۹ هزار میلیارد تومان (همت) صدور صندوق‌های درآمد ثابت در سال ۱۴۰۰ و بیش از ۳۶ همت ابطال صندوق‌های درآمد ثابت از طریق این سامانه انجام شده است. همچنین بیش از ۲۶ میلیارد تومان صدور صندوق مختلط و بیش از ۱۱۲ میلیارد تومان ابطال این صندوق‌ها در سال ۱۴۰۰ و همینطور بیش از ۲۴۸ میلیارد تومان صدور صندوق سهامی و بیش از ۵۶۱ میلیارد تومان ابطال این صندوق‌ها در سال ۱۴۰۰ از طریق iBshop رقم خورده است.

محسنی در بخش پایانی سخنرانی خود اشاره‌ای به کارت اعتباری iBcard داشت و تصریح کرد: این کارت نوعی کارت اعتباری است که طی همکاری با صنعت بانکی کشور و بانک مشترک ایران و ونزوئلا، مشتریان صندوق‌های درآمد ثابت را قادر می‌سازد، با داشتن آن در هر زمان که نیاز به خرید داشته و از نقدینگی کافی برخوردار نیستند بدون نیاز به ابطال واحد‌های سرمایه‌گذاری خود، با اعتباری که iBshop به آن‌ها تخصیص داده است، خرید خود را انجام دهند و سپس به صورت اقساطی اقدام به بازپرداخت مبلغ اعتبار کنند.