‌می‌زنیم یا می‌خوریم؟ مذاکره می‌کنیم یا نمی‌کنیم؟ تحریم می‌شویم یا نمی‌شویم؟ دلار بالا می‌رود یا پایین؟

به گزارش بورس‌نیوز، باور بفرمائید قصد ما قضاوت در خصوص چرایی و نحوه اتخاذ سیاست‌های بین‌المللی و راهبرد‌های سیاسی حاکمان کشور نیست. بااین‌وجود، ازآنجاکه بخش عمده‌ای از نوسانات و کیفیت روانی بسیاری از سرمایه‌گذاران بازار سرمایه کشور در سال‌های اخیر، بیشتر از روند فعالیت شرکت‌ها و صنایع، به چالش‌های سیاسی و نظامی مرتبط است، نمی‌توان نسبت به این مسائل بی‌تفاوت بود.

علی‌رغم آنکه تنها، "برخی" از سرمایه‌گذاران می‌توانند خاطراتی خوشی را از بازدهی مطلوب و رشد دارایی‌هایشان در بازار سرمایه به یادآورند، بااین‌حال تقریباً " تمام" سرمایه‌گذاران بازار سرمایه می‌توانند خاطرات پر استرس و پر تشویشی را از سرمایه‌گذاری در این بازار به یادآورند.

بی‌تردید هیچ شخصی در دنیا نمی‌تواند منکر ماهیت استرس‌زای سرمایه‌گذاری در بازار‌های مالی گردد، بااین‌حال آنچه سرمایه‌گذاران بازار سرمایه در ایران تجربه می‌کنند نوعی از مازوخیسم یا اختلال خودآزاری است که در بلندمدت تبعات ویرانگری را برای شخص به دنبال خواهد داشت.

شما بگوئید کدام یک از سرمایه‌گذاران در املاک، دلار و طلا در این کشور، استرسی بیش از استرس سرمایه‌گذاران بازار سرمایه را تحمل می‌کنند.

تا کنون دیده‌اید سرمایه‌گذاران بلندمدت در املاک، دلار و... تا به این حد اخبار نامساعد کشور را رصد و سلامت روانی خود را به خطر بیندازند؟ احتمالاً بالاترین میزان قبول استرس در سرمایه‌گذاران املاک، نقدشوندگی پائین و عدم فروش آنی املاک، عدم ایفای تعهدات فروشندگان واحد‌های پیش‌خرید شده و بعضاً مشکلات سندی و شهرداری و... است.

با احترام به سرمایه‌گذاران املاک، باور بفرمایید بخش عمده‌ای از فعالین این حوزه حتی کوچک‌ترین اطلاعی از شاخص‌های اقتصادی، سیاست‌های کلان کشور، استراتژی‌های مالی بانک مرکزی و... ندارند.

استراتژی بسیاری از آن‌ها ساده است خانه‌های مفت بخر و گران‌تر بفروش. در ایران خانه همیشه گران می‌شود!

سرمایه‌گذاران در طلا و ارز نیز دغدغه‌های خاصی در سال‌های گذشته نداشته‌اند و باتوجه‌به سرازیری‌های اقتصادی و اجتماعی طی شده از سوی حاکمان کشور، همواره و بی‌دغدغه شاهد رشد ارزش دارایی‌هایشان هستند.

اگر نرخ دلار رشد نکند که این دوستان بابت حفظ قدرت پولشان بی استرس به زندگی خودشان ادامه می‌دهند، اگر هم نرخ دلار به دلایل مختلف رشد نماید که باز هم قدرت پول و ارزش دارایی‌هایشان افزایش‌یافته است. 

علی‌رغم آنکه ممکن است برخی افراد در بازار‌های مختلف رشد‌های شگفت‌آوری را تجربه کرده باشند؛ اما دلار ۱۰۰۰ تومانی سرمایه گذاران دلار در سال ۱۳۹۱، امروز در کسری از ثانیه با قیمت‌های ۶۴.۰۰۰ تومان نقد هستند. رشد ۶۴ برابری دارایی‌ها آنهم در کشوری که در این ۱۰ سال، بخش عمده‌ای از طبقه متوسط مردم به طبقه ضعیف منتقل شده اند و بخش عمده‌ای از بخش قوی اقتصادی به بخش متوسط.

استراتژی این دوستان هم بسیار ساده است، در کشوری که هیچ‌چیز و هیچ‌کس در جای خود نیست، روی فروپاشی اقتصادی شرط‌بندی کن!

اما سرمایه‌گذاران بازار بورس داستانی متفاوت دارند. تخصصی‌ترین بازار سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری در بازاری مولد، نیاز به داشتن اطلاعاتی متنوع از اقتصاد خرد و کلان، بهره‌مندی از دانش مالی و حسابداری، آشنایی با مکانیزم‌های معاملاتی در بازار‌ها و ابزار‌های مختلف، تسلط نسبی به تحلیل تکنیکال، بنیادی و تابلوخوانی و... تنها بخشی از القاب و الزامات سرمایه‌گذاری بلندمدت در این بازار است.

بر خلاف نقش پررنگ بنگاه‌داران قدیمی و فعالین بی‌سواد و قدیمی سبزه‌میدان، عمده مدیران و تصمیم‌گیران بازار سرمایه کشور فارغ‌التحصیلان دکترا و ارشد اقتصاد، مدیریت مالی، حسابداری، ریاضیات مالی و... هستند.

مثلاً قرار است این دوستان، چنان شرایط ایده‌آلی برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه کشور به وجود بیاورند که افراد جامعه پول‌های خود را از سرمایه‌گذاری آسان، کم‌ریسک و مشهود خود نظیر مسکن، خودرو، ارز و طلا به سرمایه‌گذاری در بازار مولد و تخصصی نظیر بازار سرمایه بیاورند تا هم چرخ تولید بچرخد و هم سرمایه‌گذاران از نقششان در اعتلای اقتصاد کشور مشعوف گردند.

اما به‌راستی شما به‌عنوان فعال بازار سرمایه با این میزان از خبر‌های ناخوشایند رنگارنگ، دخالت‌های دولت، سطح بالای استرس، نوسان و تشویش ذهنی، حاضرید شخصی را برای ورود به این بازار تشویق کنید؟

بیایید یک روز از زندگی شخصی که سرمایه‌اش را صرف سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه کرده است را تصویرسازی کنیم و ببینیم بابت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه چه سطح از استرس را به خود وارد می‌کنیم:

ساعت ۸ صبح: استرس صبحگاهی

احتمالاً با توجه حضور فعال بسیاری از گروه‌های نظامی تحت حمایت در کشور‌های سوریه، یمن، فلسطین، لبنان، عراق و... شما نیز همچون نگارنده، اولین اقدام صبحگاهی‌تان حتی پیش از برخاستن از تختخواب، بررسی‌کردن اخبار چند ساعتی بوده که در خواب بوده‌اید.

آیا حوثی‌های یمن به کشتی جدیدی حمله کرده است؟ آیا حزب‌الله لبنان دچار حمله وحشیانه و ظالمانه رژیم منفور و کودک کش و... قرار گرفته است؟ اگر مورد حمله قرار گرفته است در اقدامی تلافی‌جویانه چند موشک به خاک اسرائیل پرتاب کرده است؟ آیا در چند ساعتی که ما خواب بوده‌ایم، تونل‌های جدیدی متعلق به حماس در غزه یافت شده است؟ خدایی ناکرده، موشک‌ها و پهپاد‌های گروهک‌های خودجوش و البته تحت حمایت در عراق به مناطق سبز، آبی، نارنجی و یا قهوه‌ای آمریکا، برخورد کرده است؟ اگر برخوردی داشته، آمریکا، ایران را مقصر دانسته و یا گروهک‌های خودجوش را؟

ساعت ۸:۴۵ – ادامه استرس‌های صبحگاهی

زمان سفارش‌گیری در بازار‌های فرابورس و بورس فرارسیده و اگر استرس ویژه‌ای نظیر ازکارافتادن سیستم معاملاتی و پیام‌های ناظر در خصوص اعلام به‌تعویق‌افتادن معاملات سورپرایزتان نکند، باید تا ساعت ۹ و شروع معاملات، استرس صف فروش و یا روند عرضه و تقاضا در نمادهایتان را تحمل کنید.

ساعت ۹ – بررسی نشانه‌های روند بازار و شروع جدال‌های شخصی

به عادت ماه‌های گذشته، ابتدا می‌بایست در انتظار پیام ناظر در خصوص ممانعت از فروش سهام توسط بازارگردانان باشیم. اگر پیامش بیاید؛ یعنی مدیران و ناظران خادم بازار سرمایه انتظار بازاری خراب و نزولی را دارند و اگر پیامی نیاید، خیالمان راحت است که اگر بازار نزولی بود می‌توانیم تقصیرات را به گردن بازارگردانان بیندازیم.

سپس نیم‌نگاهی به نماد‌های خودرو و خساپا می‌اندازیم. اگر صندوق توسعه بازار و متولیان بازار سرمایه، رنگ سبز را برای شاخص کل روز در نظر گرفته باشند که شاهد سفارشاتی میلیونی و پشت‌سرهم در این نماد‌ها هستید و در غیر این صورت امروز نوبت به رنگ قرمز شاخص رسیده است. 

اگر موارد ویژه و البته پرتکراری نظیر فروش دست جمعی و یکباره توسط افراد دارای رانت‌های خبری و فروشنده‌های پرقدرت نظیر رخداد ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲، سوپرایزتان نکند و شما را در وضعیتی دشوار قرار ندهد، باید منتظر جدال‌های شخصی درباره اینکه چرا فلان سهم منفی خود را به سهامی دیگر با سرعت رشد بالاتر ترجیح داده اید، باشید. 

ساعت ۹ تا ۱۱ – مخابره اخبار در خصوص شاهکار‌های دولت

در برخی از روز‌ها شاهد انتشار اخبار متعددی در خصوص مصوبه‌های جدید و تأثیرگذار دولت در بازار سرمایه هستیم که این اخبار تا حدود زیادی منجر به تغییر روند مقطعی بازار و یا نوساناتی محدود می‌گردد.

به استرس سهام‌داران پالایشگاهی در خصوص مصوبه دولت در خصوص تغییر فرمول قیمت‌گذاری محصولات، استرس سهام‌داران پتروشیمی در خصوص تغییر نرخ خوراک، استرس سرمایه‌گذاران خودرویی در خصوص جلوگیری شورای رقابت از افزایش نرخ‌های فروش، استرس سهام‌داران بانک در خصوص جرایم دولت و... فکر کنید تا کمی از خاطراتتان را به یادآورید.

ساعت ۱۱ – دلار و تحلیل وضعیت دلاری بازار سرمایه

عده‌ای هم منتظر اعلام نرخ‌های دلار و ارزیابی ارزش دلاری بازار در ساعت ۱۱ صبح می‌باشند. از استرس دیدن نرخ‌های دلار که بگذریم، تحلیل بسیاری از سرمایه گذاران بازار سرمایه در مورد افزایش یا کاهش نرخ دلار نیز جالب توجه است.

اگر دلار پایین بیاید که برای بازار سرمایه به‌عنوان بازاری موازی و جایگزین خوب است و پول‌ها به سمت بازار بورس سرازیر می‌شود!

اگر هم نرخ دلار بالا برود که برای تورم، درآمد و سود شرکت‌ها خوب و مجدداً باعث سرازیرشدن سرمایه‌ها به بازار سرمایه می‌گردد!

ساعت ۱۲:۳۰ – پایان راند اول و شروع راند پر استرس دوم.

اینکه در ساعت ۱۲:۳۰ ظهر چه اتفاقی برای سهام موجود در پرتفویتان افتاده و چه میزان استرس به خود وارد کرده اید مهم نیست. خواهشا با آن میزان از استرس روزانه و محیط اسیدی معده شروع به خوردن ناهار نکنید که متخصصین معده می‌توانند ساعت‌ها در خصوص مضرات این عمل برای شما توضیح دهند.

ساعت ۱۲:۳۰ ظهر تا ساعت ۲۴ - آن‌ها زده اند؟ ما می‌زنیم؟ محدود می‌زنیم؟ چرا قیمت دلار اینقدر بالا رفت؟ بوی جنگ می‌آید؟ فردا همه سهاممان را بفروشیم؟ 

احتمالاً تنها شاغلینی که بخش عمده استرس روزانه‌شان از ساعت ۱۲:۳۰ ظهر به بعد شروع می‌شود، سرمایه گذاران بورسی هستند.

در سوریه چند نفر به شهادت رسیده است؟ ما می‌زنیم؟ آن‌ها هم در جواب می‌زنند؟ آمریکا وارد می‌شود یا خیر؟ مجدداً تحریم می‌شویم؟ تحریم‌هایمان لغو می‌شود؟ قیمت دلار بازهم بالا رفت؟ یعنی بوی جنگ می‌آید؟ بفروشیم؟ طلا بخریم؟ از کجا دلار تهیه کنیم؟ و.. 

باور کنید بسیاری از فعالین بازار سرمایه هیچ لذتی از زندگی و سرمایه‌گذاری در ایران نمی‌برند و نخواهند برد. ترس، استرس، ابهام، تشویش ذهنی در مقابل بازدهی به‌اندازه سایر بازارها.

علی‌رغم آنکه شرایط شما را کاملاً درک می‌کنیم، باور کنید علی‌رغم سال‌ها تجربه سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، هیچگاه به شخصی سرمایه‌گذاری در این بازار را پیشنهاد نمی‌کنیم.

سرمایه‌گذاری نیاز به ثبات و چشم‌انداز روشن اقتصادی و سیاسی دارد. در غیر این صورت، حتی با وجود دستیابی به بازدهی‌های مطلوب، به دلیل سطح بالای استرس و اضطرابی که به خود وارد می‌کنیم، همه بازنده‌ایم. احتمالاً شما نیز در خصوص بسیاری از معامله‌گران و سرمایه‌گذارانی که دچار بیماری‌های لاعلاج شده‌اند، کم نشنیده‌اید، پس تا دیر نشده فکری به حال خود بکنید.