بانک مرکزی، نقش اصلی فشار بر تولید و ریزش بازار سرمایه در ۴ ماه اخیر

حسین محمودی‌ اصل؛ کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با بورس‌نیوز، بیان کرد: درخصوص دامنه نوسان بحث‌های متفاوتی وجود دارد؛ به‌طور معمول در شرایط بی‌ثباتی تصمیم گرفته می‌شود که هیجانات بازار توسط دامنه نوسان کنترل شود تا شاهد بازگشت بازار به روند عادی خود باشیم. ممکن است محدودیت دامنه نوسان در موارد غیرضروری نیز ادامه یابد که این مسئله بیانگر وجود برخی نگرانی‌ها در بازار سرمایه است. یکی از دلایل عدم بازگشت دامنه نوسان به شرایط عادی، می‌تواند دیده شدن صف خرید در محدودیت مثبت و منفی ۲ درصدی پس از دیده شدن صف‌های فروش باشد.

وی اظهار داشت: مشکل اصلی بازار سرمایه، دامنه نوسان نیست، تولید و سرمایه‌گذاری از فاکتور‌های دیگری رنج می‌برد؛ در چندین ماه اخیر در جهت منافع ملی، درخصوص تصمیمات و نتایج آن بر کاهش تولید و سرمایه‌گذاری صحبت و عواقب آن پیش‌بینی شد، اما معمولا تا خطوط تولید تعطیل نشوند و عوارض به چشم دیده نشود اقدام اصلاحی صورت نمی‌گیرد.

محمودی‌اصل افزود: حاشیه سود تولید ۱۳ درصد و نرخ بهره در ایران ۳ برابر نرخ سود شرکت‌ها است. در دیگر کشور‌های جهان که نرخ بهره یک سوم نرخ سود شرکت‌هاست می‌توان از ابزار نرخ بهره برای کنترل تورم استفاده کرد، چراکه سود تولید فاصله مناسبی از نرخ بهره داشته و قیمت‌گذاری دستوری وجود ندارد؛ به همین دلیل تولید توانمند شده و با انتقال منابع و نقدینگی جمع‌آوری شده به تولید، افزایش تولید کالا شکل می‌گیرد، با عرضه داخلی تقاضا کنترل می‌شود و با صادرات و ورود ارز به کشور و عرضه آن، ریال از بازار جمع‌آوری می‌شود، بنابراین برای اجرای یک الگو موفق در جهان بایستی شرایط مختلف مؤثر بر آن را سنجید.

با نرخ تسهیلات نزدیک ۴۰ درصد و سود ۱۳ درصدی حتی یک سوپرمارکت با چرخه فروش بالا دوام نمی‌آورد، چه رسد به تولید!

وی عنوان کرد: با نرخ تسهیلات نزدیک ۴۰ درصد و سود ۱۳ درصدی حتی یک سوپرمارکت با چرخه فروش بالا دوام نمی‌آورد، چه رسد به تولید! در چنین شرایطی از یک منظر تأمین مالی تولید بسیار دشوار و غیرقابل توجیه خواهد بود و از منظری دیگر با توجه به منابع موجود، انگیزه‌ای برای تولید وجود نخواهد داشت. طبیعی است این طرح از آغاز شکست خورده بود و هزینه‌هایی را بر کشور وارد کرد.

کارشناس بازار سرمایه درخصوص موضوع شبه مالیات‌ها گفت: تولید پیش از رسیدن به مالیات، مقدار زیادی شبه مالیات می‌پردازد و با داروغه‌های مختلفی دست و پنجه نرم می‌کند. تسهیلات با چنین نرخ‌هایی یک شبه مالیات است. تسویه ارز ۵۰ درصد زیر قیمت شبه مالیات دردناکی است، چراکه در نهایت رانت خواران برنده اصلی هستند. نرخ‌های عجیب در بهره مالکانه، عوارض و حق انتفاع، نرخ خوراک و انرژی صنایع نوعی شبه مالیات است، چراکه در بسیاری از موارد بالاتر از قیمت جهانی رقباست.

بیشتر بخوانید: نزول بازار سهام به‌دلیل پرداخت ۵۵ همت مطالبات پیمان‌کاران توسط اوراق اخزا

وی ادامه داد: این نرخ با وجود مطرح شدن و ابطال قیمت ۷ هزار تومانی توسط مجلس باز هم مغایر با قانون الحاق ۲ است چراکه در آن به صراحت به موضوع حفظ قابلیت رقابت پذیری، ایجاد انگیزش در جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، تخفیف پلکانی و جبران قطعی یا کاهش خوراک گاز و خوراک صنایع اشاره شده است و نرخ‌های فعلی مخصوصا در بخش خوراک گاز، بالاتر از نرخ‌های جهانی است و اگر سایر تکالیف از جمله تیم داری و ... را اضافه کنیم، وضعیت فشار به تولید فاجعه بار است و تجربه مجدد و آزمایش و خطای دوباره به هیج وجه توجیه ندارد.

مشکلات زیربنایی‌تر از تولید و سرمایه‌گذاری

محمودی‌اصل ادامه داد: مشکلات ما زیربنایی‌تر از بحث تولید و سرمایه‌گذاری است. باید از بازار شفافی به نام بورس و حرکت شرکت‌ها به سمت شفافیت حمایت شود. اتفاقات ناشی از "بند س تبصره ۶" مشخص بود و از دولت و مجلس بابت اصلاح اشتباهات رخ داده سپاسگزاریم، اما پیش از این اقدامات بدنه کارشناسی کشور و بورس می‌توانند به اخذ تصمیمات صحیح در زمان مناسب یاری رسانند. اینکه در کشور ما اخذ درآمد و مالیات و شبه‌مالیات به هر طریق، به‌عنوان یک فریضه تلقی شود، اشتباه فاحشی است.

وی عنوان کرد: بخش غیر شفاف باید ملزم به پرداخت مالیات باشد و بایستی از طریق پایه‌های مالیاتی جدید و شناسایی فرار مالیاتی، غرامت‌ها در کشور جبران شوند. با وجود تداوم فشار بر بخش تولید، کاهش نرخ حاشیه سود و قیمت سهام و عدم سرمایه‌گذاری طبیعی است. عدم توجیه در تولید شامل تمام بخش‌ها می‌شود و تنها مختص به بورس نیست، اما مزیت بورس در آن است که به دلیل شفافیت، این سیگنال‌ها به سرعت دریافت شده و می‌توان از ادامه اشتباه جلوگیری کرد.

کارشناس بازار سرمایه یادآور شد: بازار نباید توجه خود را بر بخش دامنه نوسان معطوف کند و تمرکز باید بر سایر عوامل پوشش‌دهنده بازار قرار بگیرد. تعمیم افزایش دامنه نوسان به برخی نوسان سازان که توسط داده‌های غلط و جوسازی‌ها به نوسانگیری می‌پردازند، باید با بررسی و ملاحظه صورت گیرد؛ بنابراین در تعیین دامنه نوسان، نوسان‌سازان باید در کنار نقدشوندگی مطرح شوند. این مسئله می‌تواند آسیب‌زننده باشد و باعث شود سهامداران از بازار سرمایه آسیب ببیند.

تاثیرگذاری صددرصدی بانک مرکزی بر بازار سرمایه در ماه‌های اخیر

محمودی‌اصل درخصوص صحبت رئیس بانک مرکزی درباره عدم تأثیر افزایش نرخ بهره بین بانکی بر ریزش بازار، گفت: بیش از ۵۰ درصد از عوامل حجم ریزش بازار در ماه‌های اخیر بانک مرکزی بوده است. چرا بانک مرکزی باید ارز شرکت‌های فولاد و پتروشیمی و سیمان و ... را دریافت کرده و به بهانه کنترل بازار، با قیمت بیشتر عرضه کند و سبب ایجاد رانت شود؟ در سال ۱۴۰۲، حداقل ۴۵۰ همت رانت توزیع شده که دست‌کم ۳۰۰ همت از آن متعلق به شرکت‌های بورسی بوده است که پس از آن ۲ همت برای بازارگردانی با منت تزریق شد؛ متاسفانه کشور در برخی از بخش‌ها برمبنای داده‌ها و تحلیل‌های غلط اداره می‌شود. برای مثال بانک مرکزی می‌گوید پتروشیمی از یارانه استفاده می‌کند بنابراین ارز آن باید کاهش یابد، اشتباه این است که برای مثال قیمت خوراک پتروشیمی دوبرابر قیمت جهانی است.

تحقق اهداف دشمنان توسط تصمیمات داخلی

وی افزود: بنابراین مسئله یارانه باید تفکیک شده و درصورت ایجاد تکلیف و قیمت‌گذاری، جبران آن نیز ایجاد شود و درغیر این صورت هدف دشمنان در کشور، توسط تصمیمات داخلی و با سرعت بیشتر محقق خواهد شد. سود زیر نرخ بهره یا تسهیلات، با ضرر برابر است. میزان ۱۳ درصدی سود و حرکت آن به زیر ۱۰ درصد، به معنای تعطیلی تولید و محقق نشدن شعار سال ضمن مواجهه با انبوهی از واحد‌های تعطیل و اخراج نیرو است.

محمودی‌اصل تصریح کرد: بنا بر مسائل ذکر شده، بانک مرکزی مقصر ۵۰ درصد از ریزش بازار است. ۲۵ تا ۳۰ درصد به وزارت نفت بابت نرخ خوراک و ایجاد نرخ‌گذاری آیین نامه‌ای که برای پالایشی‌ها ایجاد و شاید ۱۰ درصد نیز به قیمت‌گذاری دستوری و سایر عوامل برمی‌گردد؛ اما تاثیرگذاری بانک مرکزی طی یک سال گذشته بر بازار ما ۵۰ درصد و در دو تا سه ماه اخیر صد در صد بوده است.

وی تأکید کرد: نرخ پالایشی‌ها به‌دلیل عدم اطلاع‌رسانی قبلی و اعداد غیر معقول، غیرقانونی بوده است. درخصوص مالیات نیز تصمیم اشتباه مجلس اصلاح شد و اهالی بازار سرمایه، سازمان بورس و کمیسیون اقتصاد و در رأس آن آقای پورابراهیمی تلاش زیادی را در این زمینه داشتند و این عمل یک حرکت جمعی بود؛ اما پیش از این اتفاقات باید مجلس کارشناسی و نظرخواهی انجام دهد، فعالان بازار گوش به زنگ باشند و موانع را حذف کنند. نقش بورس نیز در این چند ماه تقویت شده و همچنین به غیر از منافع ملی، ملاحضاتی وجود ندارد و باید از هر اشتباهی جلوگیری شود.

تصمیمات دولتی، اهرم اصلی بازار

محمودی اصل خاطرنشان کرد: تمرکز ما تنها موفقیت بازار سرمایه نبوده و هدف ما تحقق شعار سال، رونق، توجیه اقتصادی و حاشیه سود مناسب تولید و سرمایه‌گذاری و هدایت منابع به سمت تولید است که در این صورت بازار سرمایه نیز راه صحیح خود را خواهد رفت. تصمیمات تکنیکی مدیران سازمان بازار سرمایه در حدی نیست که بتواند به بازار جهت بدهد و اهرم اصلی تصمیمات دولتی است که بایستی به‌طور واقعی دچار تغییر و بهبود شود.