پرداخت الکترونیک سامان کیش نمونه‌ای بارز از ضعف نظارت در بازار سرمایه

به گزارش بورس‌نیوز، احتمالا بار‌ها و بار‌ها برایتان سوال پیش آمده است که چگونه شرکت‌هایی با عملکرد و سودآوری مشابه در یک صنعت، ارزش بازار بسیار متفاوتی دارند؟

چگونه ممکن است شرکتی با ۳۸۰ میلیارد تومان سود خالص در سال ۱۴۰۲، ارزش بازاری ۳.۰۰۰ میلیارد تومانی داشته باشد، در حالی که شرکتی دیگر از همان صنعت و با محصول و خدماتی مشابه، با سودی ۳۶۰ میلیارد تومانی ارزشش بیش از ۱۹.۰۰۰ میلیارد تومان باشد؟

مبنای محاسبه و ثبت ارزش‌های باورنکردنی برخی شرکت‌ها چیست؟

چگونه ممکن است چنین اضافه ارزش‌های عجیبی در قیمت سهام و ارزش برخی شرکت‌ها به وجود بیاید؟ ضعف مفرط نظارتی؟ ورود هدفمند عده‌ای سفته باز در سهام شرکت‌های کوچک؟ عوامل بنیادی و رشد سودآوری منجر به خلق چنین ارزش‌هایی می‌شود و یا ضعف مفرط نظارتی و چشم پوشی از بسیاری قوانین؟

گزارش چهارشنبه‌های داغ این هفته را به بررسی شرکت پرداخت الکترونیک سامان کیش (با نماد سپ) و مهمترین دلیل ارزش بازار عجیب و باور نکردنی این شرکت اختصاص می‌دهیم:

نگاهی به صنعت پرداخت الکترونیک در ایران

شرکت‌های پرداخت الکترونیک از اوایل دهه گذشته، به واسطه افزایش چشمگیر مراودات مالی الکترونیکی و افزایش استفاده از کارت‌های بانکی به جای وجه نقد، با حمایت و سرمایه‌گذاری بانک‌ها قدم به عرصه مالی کشور گذاشتند. همسو با افزایش تمایل به استفاده از خدمات پرداخت الکترونیک توسط آحاد جامعه، بانک‌ها جهت جذب مشتریان و افزایش سهم بازار از میزان تراکنش‌های انجام شده، شروع به افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در زمینه جایگذاری دستگاه‌های کارتخوان و بعد‌ها اپلیکیشن‌های موبایلی و درگاه‌های اینترنتی، به واسطه شرکت‌های پرداخت الکترونیک متبوع خود نمودند.

بی‌شک تأسیس و فعالیت شرکت‌های به پرداخت ملت منتسب به بانک ملت، سامان کیش منتسب به بانک سامان، آسان پرداخت منتسب به بانک کشاورزی و بانک رفاه، تجارت الکترونیک پارسیان منتسب به بانک پارسیان، کارت اعتباری ایران کیش منتسب به بانک تجارت و بانک سپه، سداد منتسب به بانک ملی و خدمات پرداخت الکترونیکی پاسارگاد و ...، مهمترین نتیجه رقابت و تلاش بانک‌های بزرگ کشور جهت افزایش سهم خود از درآمد‌ها و تراکنش‌های مالی الکترونیکی در دهه گذشته محسوب می‌گردد.

نگاهی به ساختار درآمدی شرکت‌های پرداخت الکترونیک

به طور کلی و بر اساس روال درآمدی سال‌های گذشته شرکت‌های پرداخت الکترونیک، درآمد این شرکت‌ها عمدتا به سه دسته تقسیم می‌شود:

۱_کارمزد ناشی از تراکنش (شاپرک و شتاب)

۲_ درآمد ناشی از اجاره دستگاه‌های کارتخوان و ارائه خدمات به بانک‌ها

۳_ فروش شارژ تلفن همراه و اینترنت

۱_ کارمزد‌های ناشی از تراکنش‌ها:

علی‌رغم افزایش چشمگیر هزینه‌های خرید، تعمیر و نگهداری دستگاه‌های کارتخوان (pos) در سال‌های اخیر و به‌واسطه رشد نگران‌کننده تورم و قیمت ارز، کارمزد ناشی از تراکنش شرکت پرداخت در سال گذشته و پس از سه سال با مجوز بانک مرکزی تغییر نمود.

بنابر بخشنامه بانک مرکزی در تاریخ ۱۷/۰۲/۱۴۰۲، سهم شرکت‌های psp از تاریخ تیرماه سال ۱۴۰۲ به شرح زیر تغییر یافته است:

✓معادل ۸۸ درصد کارمزد سهم بانک پذیرنده به ماخذ ۱.۲۰۰ ریال ثابت برای تمامی تراکنش‌های تا سقف ۶ میلیون ریال و دو ده هزارم مبلغ تراکنش‌های بالای ۶ میلیون ریال تا سقف ۴۰.۰۰۰ ریال

✓۸۷ درصد کارمزد سهم پذیرنده به ماخذ ۵ ده هزارم مبلغ تراکنش تا سقف ۱۶۰.۰۰۰ ریال

همانگونه که در نمودار فوق مشاهده می‌کنید بیش از ۹۴.۶۹ درصد از کل تراکنش‌های ابزار کارتخوان فروشگاهی مربوط به مبالغ کمتر از ۶.۰۰۰.۰۰۰ ریال و ۵.۳۱ درصد مربوط به تراکنش‌هایی با ارزش بیش از ۶.۰۰۰.۰۰۰ ریال است.

به عبارتی بخش عمده‌ای از تراکنش‌ها انجام شده از درگاه‌های مختلف مربوط به تراکنش‌های کمتر از ۶.۰۰۰.۰۰۰ ریال و با کارمزد ثابت ۸۸ درصد از ۱۲۰۰ ریال بابت هر تراکنش است.

۲_ فروش شارژ تلفن همراه و اینترنت:

با توجه به رفتار مشابه اپراتور‌های تلفن همراه نظیر ایرانسل و همراه اول با شرکت‌های پرداخت الکترونیک و در نظر گرفتن حاشیه سود‌های حداکثر ۳ درصدی، نمی‌توان افزایش‌های چشمگیری را در درآمد‌های شرکت‌های پرداخت از این محل متصور بود.

۳_ درآمد ناشی از اجاره دستگاه‌های کارتخوان و ارائه خدمات به بانک‌ها:

شاید اصلی‌ترین و تأثیر‌گذارترین عامل بر روند کاهشی سودآوری برخی شرکت‌های پرداخت الکترونیک در دو سال اخیر را می‌توان عدم افزایش چشمگیر هزینه‌های پرداختی بانک‌ها بابت اجاره و پشتیبانی pos‌ها دانست.

ظاهرا بر خلاف جو ایجاد شده در سال‌های ابتدایی صنعت پرداخت الکترونیک در کشور، دیگر، بانک‌ها تمایلی به افزایش معنادار و ریخت و پاش‌های اضافی ندارند.

در شرایطی که در سال‌های گذشته شاهد انعقاد قرارداد‌های اجاره و شناسایی ده‌ها و صد‌ها میلیارد تومان هزینه از بانک‌های کشاورزی، تجارت، پارسیان و ... به شرکت‌های آسان پرداخت، کارت اعتباری کیش و تجارت الکترونیک پارسیان بودیم، چند سالی‌ست که یا پولی تحت این عنوان پرداخت نمی‌گردد و یا مبالغ پرداختی افزایش محسوسی نداشته است.

البته این سیاست مشمول حال همه بانک‌ها نمی‌شود و سه بانک کشور همچنان هزینه‌های بالایی را تحت عنوان قرارداد‌های اجاره‌بها به شرکت‌های پرداخت الکترونیک پرداخت می‌کنند.

اگر حمایت و هزینه‌های مصلحتی بانک‌ها نبود، خبری هم از سود نبود

در میان شرکت‌های پرداخت الکترونیک تنها سه شرکت به پرداخت، سامان کیش و پی پاد پاسارگاد، توانسته‌اند تا حدود زیادی سود سال‌های قبل را حفظ کنند که نکته جالب در خصوص هر سه شرکت مذکور، قرارداد‌های معنادار و پول‌هایی است که از طرف بانک‌های ملت، سامان و پاسارگاد به این شرکت‌ها تزریق می‌شود.

بیایید با جزئیات به این موضوع بپردازیم:

همانگونه که در جدول فوق مشاهده می‌گردد، اگر قرارداد‌ها و حمایت‌های بانک‌های پاسارگاد، سامان و ملت از شرکت‌های زیر مجموعه پرداخت الکترونیکشان نبود، این شرکت‌ها نه تنها سودی شناسایی نمی‌کردند، بلکه زیان‌های قابل توجهی نیز به ثبت می‌رساندند.

به عبارتی حتی فرض آنکه تنها محل درآمدی این شرکت‌ها کارمزد تراکنش‌ها باشد و نه قرارداد‌های سخاوتمندانه‌ای که تحت عنوان اجاره‌بهای پوز، پشتیبانی و سود حاصل از رسوب پول از طرف بانک‌های سهامدار به این شرکت‌ها تقدیم می‌شود، ادامه فعالیت و حیات این شرکت‌ها را با چالشی جدی مواجه می‌سازد.

ارزش شرکت پرداخت الکترونیک سامان کیش

شاید اگر شما هم برای بار نخست به اطلاعات معاملاتی شرکت سامان کیش در وبسایت TSETMC نگاهی بیندازید، باورتان نشود که ارزش بازار این شرکت برای ماه‌ها و بلکه سال‌ها از ۱۹.۰۰۰ میلیارد تومان پایین‌تر نیامده است.

نزدیک به ۱۹.۰۰۰ میلیارد تومان ارزش برای شرکتی با ۳۵۰ میلیارد تومان سود سالانه؟

در حالی که حتی با دیدن برخی از سهام شرکت‌های بزرگ بازار سرمایه با نسبت‌های پی بر‌ ای (P/E) ۴ یا ۵، شگفت زده نمی‌شویم، دیدن سهمی با نسبت "پی بر ای" ۴۸، آن هم در صنعتی که دوره تکامل و حتی افت خود را پشت سر می‌گذارد، چندان قابل هضم نیست.

۱۹.۰۰۰ تا ۲۰.۰۰۰ میلیارد تومان ارزش شرکتی با ۳۵۰ میلیارد تومان سود سالانه و با دارایی‌هایی که با توجه به نرخ استهلاک بالایشان (استهلاک ۵ ساله دستگاه‌های پوز)،می‌توان گفت که نمی‌تواند بیشتر از ۲.۰۰۰ میلیارد تومان ارزش داشته باشد، رخدادی‌ست عجیب که تنها می‌تواند در زیر مجموعه یک بانک، آنهم بانک سامان دیده شود.

همان‌گونه که مشاهده می‌کنید علی‌رغم اختلاف بسیار ناچیز سهم بازار شرکت سامان کیش در مقایسه با شرکت به پرداخت و همچنین سود خالصی پایین‌تر نسبت به این شرکت، ارزش شرکت سامان کیش بیش از ۴ برابر ارزش شرکت به پرداخت ملت است.

لازم به ذکر است که از نظر تعداد پوز‌های فعال در کشور (که دارایی‌های اصلی شرکت‌های پرداخت الکترونیک محسوب می‌شوند)، تعداد پوز‌های شرکت سامان کیش در حدود ۲۰ درصد کمتر از تعداد پوز‌های فعال شرکت پی پاد پاسارگاد می‌باشد، اما ارزش بازار شرکت سامان کیش بیش از ۶ برابر ارزش بازار این شرکت است.

از عجایب شرکت پرداخت الکترونیک سامان کیش...

یکی دیگر از عجایب ارزش شرکت سامان کیش، مقایسه ارزش این شرکت با ارزش بانک سامان است. به عبارتی ارزش شرکت سامان کیش که از زیر مجموعه‌های بانک سامان (بیش از ۶۰ درصد مستقیم و غیر مستقیم) محسوب می‌گردد، بیش از ۱۹.۰۰۰ میلیارد تومان است؛ در حالی که کل ارزش بازار " بانک سامان " در حدود ۱۳.۰۰۰ میلیارد تومان است.

و، اما چرا ارزش ۱۹.۰۰۰ میلیارد تومانی؟

همه چیز بر می‌گردد به سهام شناور و ضعف مفرط نظارت.

به‌نظر شما سهام شناور شرکتی با ارزش بیش از ۱۹.۰۰۰ میلیارد تومان چند درصد است؟ ۱۰ درصد؟ ۱۵ درصد؟ ۲۰ درصد؟
به نظر شما ارزش سهام شناور یک شرکت ۱۹.۰۰۰ میلیارد تومانی چقدر باشد تا قیمت سهام این شرکت با سرمایه‌های کم و پول‌های کوچک اسیر سفته بازی نشود؟ ۱۹۰۰ میلیارد تومان؟ ۲۹۰۰ میلیارد تومان؟ ۳۶۰۰ میلیارد تومان؟

شاید باورتان نشود، اما بر اساس آخرین گزارش سهام شناور شرکت‌های بورسی و فرابورسی که اتفاقا توسط سازمان بورس تهیه و در سایت کدال بارگذاری می‌شود، سهام شناور شرکت پرداخت الکترونیک سامان کیش، تنها و تنها ۰.۴۶ درصد است.

باورتان می‌شود؟ فقط ۰.۴۶ درصد؟

به عبارتی اگر تعداد کل سهام شرکت در تاریخ ۱ فروردین سال ۱۴۰۳ را حدود ۱۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون سهم در نظر بگیریم، کل سهام شناور شرکت سامان کیش در حدود ۵۲ میلیون سهم است.

یعنی اگر تعداد کل سهام شناور این شرکت را در قیمت‌های مضحک کنونی ۱۶۰۰ تومان ضرب کنید، برای خرید تمام سهام شناور این شرکت تنها به سرمایه ۸۳ میلیارد تومانی نیاز دارید. برای ما که خنده دار است برای شما را نمی‌دانم!

حجم معاملات روزانه ۳.۰۰۰ سهمی برای شرکت ۱۹.۰۰۰ میلیارد تومانی سامان کیش

به لطف ضعف مفرط علمی در بخش‌های نظارتی سازمان بورس و شرکت بورس، حجم معاملات روزانه سهام این شرکت در برخی از روز‌های سال گذشته در حدود ۳.۰۰۰ سهم بوده است.

باور کنید دیدن حجم معاملات روزانه ۳.۰۰۰ سهم از شرکتی با ارزش ۱۹.۰۰۰ میلیارد تومان و تعداد ۱۱.۵ میلیارد سهم، برای ما به عنوان فعالین بازار سرمایه خجالت‌آور است، برای دوستان و نخبگان شاغل در سازمان بورس و شرکت بورس را نمی‌دانیم.

سخن آخر

عاجزانه از نخبگان و نوابغ شاغل در سازمان بورس و شرکت بورس تقاضا داریم، لااقل در این بلوا و بشوی شکل گرفته در بازار سرمایه، بخشی از وظایف خود را انجام دهند تا بیش از این اعتبار بازار سرمایه کشور به سخره گرفته نشود.

اگر قرار است اخطار و اجباری برای افزایش سهام شناور شرکت‌ها بدهید هر چه سریع‌تر اقدام نمایید. اگر قوانین مصوب شده توسط سایر نخبگان و کارمندان سابق سازمان بورس، هیات پذیرش و ...، ایراداتی جدی دارد، شجاعت تغییر آن‌ها را داشته باشید (البته اگر سواد بالای دوستان یاری کند)

باور کنید ۰.۴۶ درصد سهام شناور برای شرکتی فعال در بازار بورس کشور با ارزش‌های بیش از ۱۹.۰۰۰ میلیارد تومان، نه تنها به اندازه کافی مضحک است بلکه به همان اندازه نیز نگران‌کننده و خجالت‌آور است.