چهارشنبه‌های داغ

متاسفیم که باید یادآور شویم که مدیریت موسسه اعتباری ملل با ده‌ها هزار میلیارد تومان زیان انباشته، بر عهده یکی از روحانیون عزیز و بزرگوار می‌باشد. شاید ساده‌ترین سوالی که می‌توان از نوابغ بانک مرکزی پرسید، این است که مبنای تائید صلاحیت مدیر عامل یک موسسه مالی رسمی در ایران و جهان چیست؟ به راستی چه میزان از علوم و تکنیک‌های مدرن و پیچیده بانکداری، در دروس مورد مطالعه روحانیون عزیز ما جای دارد؟ البته ما به ایشان خرده نمی‌گیریم، چرا اصولا هیچ شخصی بدش نمی‌آید مدیرعامل یک بانک یا موسسه مالی باشد و برای ده‌ها و صد‌ها هزار میلیارد تومان پول مردم بیچاره تصمیم بگیرد، اما شما فکر می‌کنید نقش بانک مرکزی در بحران این موسسه، بانک‌های آینده، سرمایه و …، کمتر از این عزیزان است؟ نه تنها خبری از کاهش بنگاهداری در بانک‌ها نیست بلکه دیگر بانک‌ها به مشاغلی نظیر تولید فرش و ارائه خدمات قالیشویی و پشم شویی هم رحم نمی‌کنند. با بنگاه‌داری بانک‌ها و تنزیل جایگاه بانکداری به ارائه خدمات قالیبافی، قالیشویی و رفوگری کاری نداریم، اما دیدن واگذاری چنین املاک گران قیمتی به این شرکت از نکات قابل توجه ماجرا است.

ما هم به نوبه خودمان از اوضاع وخیم و کسری‌های شدید دولت و صندوق‌های بازنشستگی خبر داریم با این حال قرار نیست شرکت بورس و سازمان بورس تن به اجرای هر دستور و فرمانی از سوی دولت بدهند و هر شرکتی را با هر شرایطی در بازار بورس پذیرش و سهام آن را به سرمایه گذاران از همه جا بی خبر عرضه کنند.

زنجیره عدم وصول مطالبات و عدم پرداخت بدهی در برخی از شرکت‌ها، به‌قدری پیشرفت کرده است که کار به تأمین مالی شرکت‌ها با نرخ‌های بهره ماهانه ۶ تا ۷ درصد رسیده است (به زبان ساده‌تر شرکت‌های بزرگ تولیدی بابت رفع احتیاجات جاری خود، محتاج نزول خوران عزیز شده‌اند).

آقایان، خانم‌ها و علمای سرمایه گذاری،‌ ای کسانی که ساعت‌ها وقت می‌گذارید و چند ماه خواب و خوراک خود را صرف محاسبه دقیق پروفیت و شمارش سکه‌های همستر می‌کنید،‌ ای کسانی که روز‌ها منتظر می‌مانید تا ارزان‌ترین برند دستمال کاغذی اقتصادی را در تخفیف‌های ابتدای ماه دیجی کالا خرید کنید، شمایی که با چانه‌های زیاد و دعوا بر سر تخفیف، تار مویی بر سر فروشندگان لباس و سوپری‌های محل نگذاشته اید، چگونه حاضرید هر سهمی را با هر قیمتی بخرید. این مهم میسر نیست جز با حماسه آفرینی‌های سهامداران همیشه در صحنه و مدیران همراه سازمان بورس.

باور بفرمائید ما نیز همچون بسیاری از شما، به جو موجود در روز‌ها و هفته‌های گذشته بازار سرمایه امیدوار شده ایم، با این وجود در حالی که اکثر وبسایت‌ها و کانال‌های تلگرامی فعال در حوزه بازار سرمایه، مجددا ... با کاهش چشمگیر حاشیه سود ناخالص و افت کرک اسپرد قیمت‌های جهانی محصولات اصلی شرکت کاری نداریم، اما اینکه چرا در این مملکت، برای تولید محصولات بی کیفیت و مازادی همچون نفت کوره، وکیوم باتوم و ...، که ناشی از ضریب پیچیدگی پائین و تکنولوژی‌های قدیمی می‌باشد، حاشیه سودی ۲۰ درصدی در نظر گرفته می‌شود، سوالیست که احتمالا هر تحلیلگر صنعت نفت و پالایشگاهی را در جهان به ساعت‌ها فکر فرو می‌برد.

 اینکه چرا مسئولینی که مدعی قدرت نظامی اول منطقه و حتی جهان هستند و آوازه پهباد‌ها و موشک هایشان را به دیگر سیاره‌های کهکشان راه شیری هم رسانده اند، نمی‌توانند از پس تعدادی دلال و مافیای خودرو در کشور بر بیایند تا مجبور به افزایش مکرر قیمت‌ها و سخنان مضحک در خصوص ورود خودرو‌های بی کیفیت و تمسخرآمیز خودروسازان به بورس کالا نباشیم، بسیار جالب است. آخر در کجای دنیا خودرو را در بورس می‌فروشند؟

نکته جالب اینکه اعضای هیات مدیره فروشگاه رفاه، در جلسه هیات مدیره تصویب کرده اند که برند خودشان را (در شرکتی دیگر) با قیمت بیش از ۳۴۹ میلیارد تومان خریداری نمایند. به عبارتی این دوستان کمر ابداع کننده واژه تضاد منافع در علوم مالی را می‌شکنند. شما باشید چنین کاری می‌کنید؟ آیا در این رکود شدید املاک کشور، شما حاضر می‌شوید به جای ۳۵۰ میلیارد تومان پول نقد و ۴۰۰ میلیارد تومان بدهی کوتاه مدت خود، ۲ ملک تجاری دریافت کنید؟ پس از سال ها، همچنان بازی تغییری نکرده است، ثروت‌های ملی و شرکت‌های دولتی را به عده‌ای خاص می‌دهیم تا از منافع بی کرانش لذت ببرند. حال این خصوصی سازی‌ها چه منافعی برای چه کسی یا کسانی و یا چه احزابی دارد، ما نمی‌دانیم و نمی‌خواهیم که بدانیم.

احتمالا ایران تنها کشوری است که در چند دهه اخیر موفق گردیده تجارب جالب و پیچیده‌ای را در زمینه دولتی سازی و خصوصی سازی به نام خود ثبت کند. برخی کشور‌ها توان دولتی سازی کامل را ندارند و بسیاری دیگر از کشور‌ها هم در حد و اندازه‌های خصوصی سازی‌های واقعی نیستند. اما خوشبختانه، ایران با اتکا بر علوم پیشرفته داخلی و تکیه بر توان جوانان انقلابی در ۵ دهه گذشته، هم موفق شده شرکت‌های خصوصی بسیاری را با دولتی سازی نابود کند (ایران خودرو دیزل، لوازم خانگی پارس، ده‌ها شرکت دارویی و …) و هم توانسته بسیاری از شرکت‌های دولتی را با خصوصی سازی‌های مضحک و هدفمند به نابودی بکشاند. چگونه ممکن است ۶۲ درصد از سهام شرکتی ۵.۰۰۰ میلیارد تومانی (به گواه کارشناسان) را با تنها ۴۶۵ میلیارد تومان آنهم با اقساط بلند مدت به چند وارد کننده برنج هندی واگذار کنند؟ البته قطار واگذاری فروشگاه‌های رفاه با هدف نابودی، در ریل موفقیت قرار گرفته و چیزی به نابودی آن باقی نمانده است.

در این سال‌ها، به ویژه در یک دهه گذشته که ضعف و کاستی‌های مدیریتی نمود بیشتری در فضای اقتصادی کشور داشته و به عبارتی کشور در سرازیری بحران و ناترازی‌های گوناگون قرار گرفته، بازار سرمایه به مثابه وسیله و ابزاری برای دوشیدن سرمایه‌های مردم مطرح بوده است. حتما در خصوص سهام عدالت، که اغلب از آن با نام سهام خجالت هم نام برده می‌شود، مطالب زیادی خوانده و یا شنیده اید. با این وجود یکی از جنبه‌های مضحک و حاشیه ساز این سهام، مربوط به پذیرش، معاملات و البته بسته بودن طولانی مدت سهام " شرکت‌های سرمایه گذاری استانی" می‌باشد که در گزارش چهارشنبه‌های داغ این هفته سعی داریم تا کمی بیشتر به ابعاد نگران کننده و البته خجالت‌‍آور آن بپردازیم.

تجربه ثابت کرده که برخی مسئولین کشور ما به دلیل اعتماد به نفس بالا و کاذبی که دارند (که البته بسیاری از آن ناشی از پاس کردن دروس فوق تخصصی در دانشگاه امام صادق می‌باشد)، علاقه‌ای به خواندن تاریخ و گرفتن درس عبرت از بحران‌های مشابه در جهان ندارند؛ بنابراین بسیار بعید می‌دانیم مدیران و وزرایی که مدام در تب و تاب انتصابات سیاسی و افراد نزدیک به خود در صندوق‌های بازنشستگی هستند، اطلاعی از آنچه در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ در یونان روی داد، داشته باشند. راستی اعتصابات و تظاهرات خشونت‌آمیز گسترده فرانسه در سال ۲۰۲۳ را به یاد می‌آورید؟ دلیل اصلی اعتراضات خیابانی را به خاطر دارید یا تنها این اعتراضات را از قاب صدا و سیمای جمهوری اسلامی و در راستای نشان دادن ضعف‌های مفرط امنیتی در فرانسه و اروپا دیده‌اید؟  می‌دانیم برخی مسئولین، حتی آلمان را هم در سطح ایران نمی‌دانند و معتقدند که اگر آن‌ها غول صنعتی و خودروسازی دنیا با برند‌های بنز، بی‌ام دبلیو، فولکس واگن و …، هستند ما هم غول خودروسازی خاورمیانه با خودرو‌های پراید، پژو ۲۰۶، سمند و نیسان آبی هستیم، اما …

احتمالا این جمله را بار‌ها و بار‌ها از کارمندان و کارگرانی که سال‌های سال، کار‌های طاقت فرسا و کسل کننده را تحمل می‌کنند، شنیده اید که می‌گویند: " ادامه می‌دهیم تا حقوق بازنشستگی را از دست ندهیم ". یا حتی بسیاری از آن‌ها به خاطر ترس از دست دادن حق بیمه پرداختی و همان حقوق بازنشستگی اندک، به آرزو‌های دیرینه و کار‌های مورد علاقه خود پشت پا می‌زنند تا برای همیشه در حسرت زندگی دلخواه خود بمانند. خبر بد برای این دوستان (که البته تعداد آن‌ها کم هم نیست) آنکه، به لطف نحوه مدیریت علمی و خارق العاده مدیران و مسئولین انقلابی کشور عزیزمان ایران، خبری از حقوق بازنشستگی و حق بیمه‌های پرداختی ۳۰ ساله شما نیست.

باورش دشوار است، اما کارگزاری‌هایی که معمولا در فروش سهام مشتریان اعتباری مارجین کال شده رحمی ندارند، این روز‌ها درگیر تامین مالی برای پرداخت حقوق و دستمزد پرسنل شان می‌باشند. ظاهرا پس از چند سال، بالاخره عزا به کوچه کارگزاری‌ها هم رسیده و اکنون سرمایه گذاران خرد، تنها متضرران و سوخت شدگان شرایط بحرانی بازار سرمایه نمی‌باشند. دیدن خوش شانسی‌ها (البته همه می‌دانیم که بسیاری از دستاورد‌های مالی دوستان و مدیران کارگزاری‌ها در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ تنها به دلیل شایستگی‌های علمی و نبوغ بالای این عزیزان بود و هرگز تصور نکنید استفاده نامحدود از لاین‌های اعتباری بانکی در کارگزاری‌های سایر دوستان، یا ساخت و پاخت‌های مالی (اعم از هزینه‌های بازاریابی و …) و حتی شرکت در پروژه‌های سفته بازی به واسطه در اختیار قرار دادن اعتبار به رفقای نزدیکشان، خدایی ناکرده منجر به بهبود شرایط مالی آن‌ها شده است) و شرایط مالی مدیران کارگزاری‌ها، بسیاری از فعالین بازار سرمایه و افراد سودجو را به این فکر فرو برد که استفاده از لاین‌های اعتباری کارگزاری‌ها می‌تواند لذت‌های جاودانه‌ای داشته باشد. پس گروهی به راه افتادند تا مجوز برخی از کارگزاری‌های کوچک را خریداری کنند و برای خود کاسبی جدیدی را آغاز نمایند. در این بین ..

باورش دشوار است، ولی مدیریت شرکتی ۴۰ ساله و قدیمی در سال ۱۳۹۶ به دست عده‌ای سفته باز و فعال بازار سرمایه افتاده بود که نه از تولید چیزی می‌دانستند و نه از صنعت. در سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶، آقای پ. و گروه‌های منتسب به ایشان از خلاء‌های موجود در قوانین بازار سرمایه نهایت استفاده را بردند و توانستند با خرید‌های اعتباری کلان و بدهی‌های گزاف به سیستم کارگزاری‌های کشور، بیش از ۳۰ درصد از کل سهام شرکت آذرآب را تصاحب کنند. به نظر شما شرکت فاذرآب چندمین شرکت بورسی و یا فرابورسی می‌باشد که به دست عده‌ای سفته باز و یا به اصطلاح فعال بازار سرمایه به نابودی کشیده می‌شود؟ چند نمونه از شرکت‌هایی که به دست عده‌ای سفته باز پروژه شده اند، اما کلیه فعالیت‌های تولیدی آن‌ها به حاشیه رفته است، می‌توانید مثال بزنید؟ متاسفانه و در سال‌های اخیر شاهد رخداد بسته‌ای جامع از مشکلات فوق در آذرآب بوده ایم که منجر به کاهش عجیب و چشمگیر ظرفیت‌های کاری این شرکت قدیمی گردیده و ظاهرا رفت و آمد‌ها و عکس‌های بیشمار بعضی مسئولین قضایی و رئیس جمهور شهید ایران در این شرکت نیز کارگشا نبود.

باورش دشوار است، اما ثمره بیش از ۳۰ سال زندگی کارمندی و پرداخت حق بیمه در صندوق بازنشستگی کشوری، حقوق میانگین ۱۱ میلیون تومانی در سال ۱۴۰۲ بوده است که حتی کفاف مخارج اولیه زندگی بسیاری از بازنشستگان هم نمی‌دهد. حق بیمه‌های دریافتی که قرار بود صرف سرمایه گذاری در شرکت‌های تولیدی و پوشش حقوق بازنشستگی کارمندان سابق شود، اکنون تبدیل به سهام شرکت‌هایی نظیر پتروشیمی آبادان با زیان انباشته‌ای چند هزار میلیارد تومانی گردیده است.

باور بفرمائید یکی از تنها نقاطی که در کره زمین می‌توان بار‌ها و بار‌ها از یک سوراخ دزدی و اختلاس کرد، کشور عزیز و سربلندمان ایران است. شما در ایران می‌توانید با یک روش و به دفعات متعدد از بانک‌های مختلفی اختلاس کنید، به دفعات با تبانی با مدیران بانک‌ها وام‌های کلان و غیر قابل بازگشت بگیرید، به طور متمادی در ارزش گذاری املاک و دارایی‌ها توسط کارشناسان رسمی دادگستری اعمال نظر کنید، سال‌های سال نام تان در همه جا به عنوان ابر بدهکار بانکی مطرح و فرار مالیاتی داشته باشید، اما در عین حال، هم آبرومند باشید و هم در جایگاه‌های شغلی و سمت هایتان ارتقاء و حتی بعضا به عنوان کارآفرینان نمونه و فعال اقتصادی برجسته از شما نام ببرند. بدترین قسمت ماجرا این است که این حجم از تخلف و فساد در بانکی وابسته به بنیاد شهید اتفاق افتاده است. بنیادی که قرار بود سهم کوچکی از رشادت‌ها و از جان گذشتن‌های شهدا، جانبازان و ایثارگران را جبران کند، مسئولیت بانکی را بر عهده داشته که سال هاست با افشای فساد‌های گاه و بی گاه خود، بدبینی غیر منصفانه‌ای را به ماهیت این نهاد‌ها و افراد تحت پوشش آن در ذهن مردم به وجود آورده است.

متاسفانه باید بگوییم که پس از گذشت ۱۸ سال از تصمیم گیری‌های فاجعه بار جناب احمدی نژاد، هنوز اثر تراوشات ذهنی غلط ایشان و همراهانشان دامن اقتصاد کشور را رها نکرده است. یکی از بارز‌ترین آن‌ها سهام عدالتی بود که نه تنها سودی برای مردم نداشت بلکه مدیریت شرکت‌های بزرگ دولتی را هم به بیراهه و نابودی کشاند. از نظر شما مضحک نیست که مدیریت شرکت‌های بزرگی نظیر ملی مس ایران، بانک تجارت، پالایشگاه تهران، هلدینگ خلیج فارس و …، به دست چند شرکت سرمایه‌گذاری استانی با هیئت مدیره‌ای از چند شهرستان کوچک و چند تعاونی محلی بیافتد؟ هنر اینجاست که مدیر فنی شرکت زیمنس از مونیخ آلمان را، از اعضای هیئت مدیره لکما خارج کردیم تا محدثه، مبینا و مدینه خانم گودرزی، هر سه از شهرستان سپیدان، به عنوان تصمیم گیران غیر مستقیم (با توجه به اینکه ایشان عضو هیات مدیره شرکت سرمایه گذاری استان فارس و نماینده این سرمایه گذاری رئیس هیات مدیره لکما می‌باشد)، وارد هیات مدیره شرکتی ۶۰ ساله و تخصص محور در حوزه تجهیزات مخابرات شوند.

جالب آنکه، ارباب کیخسرو شاهرخ که در بسیاری از سال‌های زندگی اش، مسئول امور مالی و اداری مجلس ملی بود و در طول عمرش به مدیریت مدارس، شرکت‌ها و صرافی مشغول بوده، در هنگام مرگ شرایط مالی مطلوبی را تجربه نکرد. عده‌ای فروش اموال در زمان قحطی و سیر کردن مردم را دلیل آن می‌دانستند و عده‌ای هم فشار‌های رضا شاه و حکومتی‌ها را. دلیل آن هر چه که بوده، به نظر می‌رسد پاکدستی و درستکاری ایشان تا زمان مرگش هم تغییر نکرد و همواره مصالح مردم را بر شرایط مالی خود ارجح می‌دانستند. امیدواریم نمایندگان مجلس کنونی ما نیز، که از دوستداران و مدافعان سرسخت مبانی دینی هستند، در زمان قحطی از مال و اموال خود به نفع مردم، به همین راحتی عبور کنند و بر سر دریافت ماشین‌های شاسی بلند، پیش خرید ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ پراید رانتی و یا سرقت ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار دلار از منزلشان، مصالح ملی و مردم را قربانی نکنند.

علی رغم همه چالش‌های بازی جدید همستر و علاقه وافر ایرانی‌ها در به کار بردن قدرت بدنی و استفاده از صنایع دستی و انگشتی برای ایجاد ارزش افزوده و ثروت، می‌توان ادعا کرد که گرفتن سکه در بازی همستر، به مراتب کم ریسک‌تر و امیدوارکننده‌تر از سرمایه گذاری در بازار پایه فرابورس ایران است. در بازی همستر و با هر بار کلیک، به تعداد سکه‌های شما افزوده خواهد شد و حداقل رشد سرمایه گذاری و دست رنج تلاش‌تان را به چشم می‌بینید. اما در بازی بازار پایه فرابورس و نماد "فنرژی"، نه تنها با هر بار کلیک در ۴۰۰ روز گذشته به سکه هایتان اضافه نشده بلکه نصف سرمایه و سکه هایتان هم در این مدت از بین رفته است.

شاید اگر تلاش و همت برادران قاچاقچی مواد مخدر برای عبور و توزیع مواد مخدر در ایران نبود، امروز بخش عمده‌ای از همین مواد اولیه مصرفی دارویی کشور را هم نداشتیم.  متأسفیم از اینکه عنوان کنیم، سهم و تأثیر برادران نیروی انتظامی، قاچاقچی‌های مواد مخدر و طالبان در تولید مواد اولیه مصرفی دارو، به‌مراتب بیشتر از سهم دولت‌ها، وزرا و مسئولین وزارت بهداشت در ادوار گذشته بوده است. امیدواریم همچنان شاهد قاچاق مواد مخدر و عملکرد شجاعانه نیروی انتظامی در کشور باشیم تا در چنین شرایط گل و بلبلی که بیش از هر وقت دیگری نیاز به دارو‌های مسکن داریم، لااقل خیالمان بابت وجود مواد اولیه این دارو‌ها راحت باشد. 

شاید دیگر نیازی به صحبت در خصوص گستره وسیع و شاهکار‌های سوء مدیریت در ایران نباشد. احتمالا کسی در این مملکت نیست که نداند، برخی مدیران بی سواد و بی کفایت چه بر سر صنایع مختلف کشور آورده اند. صنعت دارو نیز از این قاعده مستثنی نبوده و سوءمدیریت و خلاء برنامه ریزی‌های علمی و اصولی، چنان بلایی بر سر این صنعت آورده است که بی تردید یکی از مهمترین دغدغه‌های ما در آینده‌ای نزدیک، دارو و تجهیزات پزشکی می‌باشد. به اعتقاد بسیاری از این دوستان، برنامه هفتم توسعه که توسط دولت رئیسی به مجلس داده شد، چنان خطا‌های راهبردی و ایرادات علمی‌ای دارد که احتمالا پیاده‌سازی این برنامه، همین صنعت ضعیف داروسازی را هم به ورطه نابودی می‌کشاند.