«صندوقي» براي پررنگ‌تر كردن «بازارگرداني»
هديه لطفي: شرايط بازار سرمايه در روزهاي اخير، نياز هرچه بيشتر به نهادها و ابزار جديد را آشكار ساخت؛ نهادهايي كه در كنار اركان اصلي به فعاليت پرداخته و به حمايت از بورس در شرايط بحراني بپردازند و نه تنها به روان‌تر كردن جريان معاملات كمك كنند، بلكه نقشي در بهبود شرايط داشته باشند.
گرچه شايد در شرايط اخير ورود صندوق توسعه بازار سرمايه كمي به بهبود روند منفي بورس كمك كرد، اما چنانچه نهاد بازارگرداني در بورس فعال بود مي‌توانست كمك مطلوب‌تر و سريع‌تري به بازگشت جريان مثبت به بازار داشته باشد، در واقع وجود يك نهاد مالي تحت عنوان بازارگردان به‌عنوان يكي از اركان مهم فعال در هر بازار سرمايه ضروري است.
بازارگردانان نقش اثرگذاري در كمك به كشف قيمت و نقدشوندگي سهام، به خصوص در شرايط غيرمتعارف و تصميم‌گيري‌هاي لحظه‌اي خريداران يا فروشندگان ايفا مي‌كنند. در سال‌هاي اخير با وجود مقررات مربوطه، نقش و حضور فعاليت بازارگرداني در بازار سرمايه ما چندان ملموس نبوده‌است.
به این ترتیب صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري اختصاصي بازارگرداني با هدف كمك و تشويق براي فعال كردن حوزه یاد شده راه‌اندازي شده است. ضمنا پيش‌بيني‌هاي لازم در طراحي اين نهاد با اين رويكرد است كه سرمايه‌گذاران و اركان آن همزمان با ايفاي نقش و تعهدات خود از منافع حاصل از فعاليت در اين صنعت بهره‌مند شوند و به‌هيچ عنوان نقش بازارگرداني با نقش حمايت يا اصطلاحا بازارسازي جايگزين نشود.
در گزارش زیر و در گفت‌وگو با رئيس اداره امور نهادهاي مالي سازمان بورس، کلیات و ساز‌وکار صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري اختصاصي بازارگرداني به طور کامل تشریح شده که جزئیات این موضوع را در ادامه می‌خوانیم:
امتيازات طراحي صندوق
رئيس اداره امور نهادهاي مالي سازمان بورس هدف از راه‌اندازي صندوق سرمايه‌گذاري اختصاصي بازارگرداني را جمع‌آوري وجوه از اشخاص حقيقي يا حقوقي به عنوان موسسين دانست و گفت: صدور واحدهاي سرمايه‌گذاري جديد با هدف سرمايه‌گذاري در اوراق بهادار مشخص شده در اميدنامه و ايجاد تعهدات بازارگرداني مطابق اميدنامه براي اوراق بهادار یاد شده از دیگر اهداف این صندوق است.
بهنام چاوشي در ادامه با اشاره به امتيازات طراحي صندوق مزبورگفت: افزايش اختيارات مجمع براي صدور و مذاكره براي جذب سرمايه‌گذار جديد، به حداقل رساندن كارمزد و هزينه‌هاي معاملات سهام پرتفوي صندوق، انعطاف مدير سرمايه‌گذاري در تصميم خريد و فروش سهام، كاهش محدوديت‌هاي اعطاي اعتباردهي و تسهيلات به صندوق از نگاه اساسنامه صندوق و همچنين در اختيار قراردادن ايستگاه معاملاتي براي انجام خدمات مذكور از جمله مزاياي اين صندوق است.
چاوشي در ادامه اظهاراتش اعطاي مجوز معامله گري و بازارگرداني را از جمله مصوبات در نظر گرفته شده براي صندوق‌ها دانست و گفت: اين صندوق‌ها طبق مقررات عضو اتاق پاياپاي شركت سپرده‌گذاري مركزي و تسويه وجوه خواهند شد.
شرایط تاسیس صندوق
رئيس اداره امور نهادهاي مالي سازمان بورس در ادامه اظهاراتش به شرايط تاسيس صندوق بازارگرداني اشاره كرد و گفت: در بدو تاسيس حداقل دو شخص وجه مربوط به حداقل واحدهاي سرمايه‌گذاري لازم براي مجوز را سرمايه‌گذاري مي‌كنند و به اين ترتيب صندوق ملزم به عرضه عمومي واحدهاي سرمايه‌گذاري نيست؛ بنا به گفته چاوشي حداقل سرمايه صندوق 50 ميليارد ريال يا 001/0 مجموع ارزش بازار كل سهام شركت‌هاي موضوع فعاليت بازارگرداني است (هر كدام بيشتر باشد).
در زمان تاسيس نام و مشخصات سهام يا حق‌تقدم سهام موضوع بازارگرداني صندوق، در اميدنامه صندوق عنوان مي‌شود و محدوديت خاصي براي تعداد يا صنعت منتخب در نظر گرفته نشده است.
وي اركان اين نوع صندوق را مدير صندوق، متولي و حسابرس برشمرد و گفت: برخلاف ساير صندوق‌هایی كه سقف سرمايه‌گذاري براي هر شخص وجود دارد در اين صندوق محدوديتي براي سرمايه‌گذاري هر شخص وجود ندارد و واحدهاي سرمايه‌گذاري صندوق شامل ممتاز و عادي است كه دارندگان واحدهاي ممتاز حق حضور در مجمع و تمام اختيارات صندوق را طبق اساسنامه دارند و واحدهاي مذكور غير قابل ابطال و تنها قابل انتقال است.
بنا به گفته چاوشي واحدهاي سرمايه‌گذاري عادي تنها با اعطاي اختيارات مجمع به مدير صندوق در حدود مشخص براي سرمايه‌گذاران قبلي يا جديد صادر مي‌شوند و قابل ابطال هستند.
رئيس اداره امور نهادهاي مالي سازمان بورس، موسسان صندوق بازارگرداني را دارندگان واحدهاي ممتاز دانست كه مي‌توانند از بين سهامداران عمده يا هر شخص ديگري طبق رويه فعلي صندوق‌ها انتخاب شوند كه بنا به گفته اين مقام مسوول واحدهاي ممتاز براي موسسين دست كم 70 درصد حداقل واحدهاي صندوق در زمان تاسيس بايد باشد.
وي در ادامه خاطرنشان كرد: امكان صدور واحدهاي سرمايه‌گذاري از طريق پرداخت غيرنقدي (حداكثر تا 50درصد آورده از سهام موضوع بازارگرداني) خارج از ساعات معاملاتي و بدون هزينه‌هاي معاملاتي تنها براي دارندگان واحدهاي ممتاز در زمان تاسيس يا صدور واحدهاي جديد در طول فعاليت صندوق فراهم است.
دارندگان واحدهاي ممتاز صندوق سرمايه‌گذاري اختصاصي بازارگرداني كه موضوع بازارگرداني صندوق نيز سهام مشخص شده تحت تملك آنهاست، با تاييد مدير صندوق مي‌توانند با رعايت اساسنامه صندوق، در خارج از ساعات معاملات و تنها با لحاظ كردن ماليات نقل و انتقال سهام و بدون پرداخت كارمزد معاملات ديگر در چارچوبي كه اساسنامه صندوق مشخص مي‌كند، نسبت به انتقال سهام مربوط به صندوق اقدام كنند.
کارمزدها چگونه است؟
چاوشي در خصوص كارمزدهاي مصوب براي اين صندوق نيز گفت: سقف كارمزدهاي سازمان بورس و اوراق بهادار، شركت بورس اوراق بهادار تهران، شركت فرابورس ايران، شركت مديريت فناوري بورس تهران و شركت سپرده گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه وجوه از معاملات صندوق‌هاي یاد شده 20درصد سقف كارمزد معاملات معمول اوراق بهادار در نظر گرفته شده است.
تعهدات و شرایط بازارگردانی
رئيس اداره امور نهادهاي مالي سازمان بورس در ادامه اظهاراتش به تعهدات و شرايط بازارگرداني در صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري اختصاصي بازارگرداني اشاره كرد و گفت: اين صندوق ملزم به رعايت دستورالعمل بازارگرداني اوراق بهادار نيست و تعهدات و وظايف آن در اميدنامه صندوق عنوان شده است. صندوق متعهد است كه خريد و فروش اوراق بهادار موضوع بازارگرداني را به‌گونه‌اي انجام دهد كه همواره سفارش‌هاي خريد و فروش اوراق با رعايت شرايط مقررشده وارد سامانه معاملات مربوطه شود.
وي در ادامه توضيح داد: تفاوت بين كمترين قيمت خريد در سفارش‌هاي خريد و بيشترين قيمت فروش در سفارش‌هاي فروش صندوق، بايد حداكثر برابر دامنه مظنه تعريف شده در اميدنامه باشد، به‌گونه‌اي كه حجم سفارش‌هاي خريد و فروش وارده برابر حداقل سفارش انباشته باشد و در صورتي‌كه در اثر انجام معامله، حجم سفارش خريد يا فروش كمتر از حداقل سفارش انباشته شود يا تساوي ميان آنها از بين برود، صندوق موظف است سفارش‌هاي یاد شده را ترميم كند.
چاوشی در ادامه افزود: از سوي ديگر نبايد صف خريد يا فروش اوراق مستمرا بيش از يك‌ساعت معاملاتي تداوم يابد و درصورت نبود اوراق در كد صندوق و عدم امكان خريد اوراق در سقف دامنه نوسان روزانه قيمت، صندوق ملزم به رعايت اين موضوع نيست ولي موظف است سفارش خريد را در سامانه معاملاتي حفظ كند.
وي ادامه داد: در صورت تقاضاي صندوق مبني بر توقف نماد معاملاتي ورقه بهادار مربوطه، بورس يا فرابورس مي‌تواند دلايل صندوق را بررسي و در صورت توافق و تطابق با مقررات مربوطه، نماد معاملاتي ورقه بهادار را متوقف كند. افزون بر اين بورس يا فرابورس مي‌تواند در راستاي كمك تعادل عرضه و تقاضاي بازار حسب درخواست صندوق در زمان بازگشايي، دامنه نوسان قيمت نماد معاملاتي ورقه بهادار مذكور را تا 2 برابر دامنه نوسان عادي افزايش دهد. چاوشي در ادامه توقف نماد معاملاتي ورقه بهادار مورد نظر را يكي از موارد عدم الزام به رعايت تعهدات بازارگرداني صندوق دانست و گفت: هرگاه حجم معاملات صندوق روي هر ورقه بهادار در يك روز معاملاتي، برابر يا بيش از حداقل معاملات روزانه آن ورقه بهادار شود، تعهد صندوق در خصوص ورقه بهادار مذكور در آن روز معاملاتي، ايفا شده تلقي مي‌شود و بنابراين ديگر صندوق تعهدي به انجام وظايف بازارگرداني در آن ندارد. وي ادامه داد: همچنين در صورتي كه قيمت ورقه بهادار در 5 جلسه معاملاتي متوالي بيش از 3 برابر دامنه مجاز نوسان، در يك جهت تغيير كند و در عين حال عرضه و تقاضاي ورقه بهادار به تعادل نرسيده باشد نيز مشمول عدم الزام به انجام وظيفه بازارگرداني خواهد شد. وي افزود: نصاب‌هاي محدود‌كننده‌اي در سرمايه‌گذاري‌هاي صندوق‌هاي مزبور وجود ندارد ولي مدير سرمايه‌گذاري صندوق صرفا مجاز به سرمايه‌گذاري در سهام و حق‌تقدم سهام اعلام شده براي موضوع بازارگرداني است و مي‌تواند براي مديريت نقدينگي در اوراق بهادار با درآمدثابت نيز سرمايه‌گذاري كند. رئيس اداره امور نهادهاي مالي در پايان با اشاره به تجربه چندساله صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري و اين‌كه گروه‌هاي مختلف فعال در بازار سرمايه متقاضي راه‌اندازي اين نوع صندوق هستند گفت: بديهي است با شروع به كار اين ابزار جديد در بازار سرمايه ما و كسب تجربه بازارگرداني در اين قالب، در حمايت از شكل‌گيري و راه‌اندازي نهادهاي مالي براي توسعه بازار سرمايه، اصلاحات لازم قابل طرح و اعمال خواهد بود.
گرچه شايد در شرايط اخير ورود صندوق توسعه بازار سرمايه كمي به بهبود روند منفي بورس كمك كرد، اما چنانچه نهاد بازارگرداني در بورس فعال بود مي‌توانست كمك مطلوب‌تر و سريع‌تري به بازگشت جريان مثبت به بازار داشته باشد، در واقع وجود يك نهاد مالي تحت عنوان بازارگردان به‌عنوان يكي از اركان مهم فعال در هر بازار سرمايه ضروري است.
بازارگردانان نقش اثرگذاري در كمك به كشف قيمت و نقدشوندگي سهام، به خصوص در شرايط غيرمتعارف و تصميم‌گيري‌هاي لحظه‌اي خريداران يا فروشندگان ايفا مي‌كنند. در سال‌هاي اخير با وجود مقررات مربوطه، نقش و حضور فعاليت بازارگرداني در بازار سرمايه ما چندان ملموس نبوده‌است.
به این ترتیب صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري اختصاصي بازارگرداني با هدف كمك و تشويق براي فعال كردن حوزه یاد شده راه‌اندازي شده است. ضمنا پيش‌بيني‌هاي لازم در طراحي اين نهاد با اين رويكرد است كه سرمايه‌گذاران و اركان آن همزمان با ايفاي نقش و تعهدات خود از منافع حاصل از فعاليت در اين صنعت بهره‌مند شوند و به‌هيچ عنوان نقش بازارگرداني با نقش حمايت يا اصطلاحا بازارسازي جايگزين نشود.
در گزارش زیر و در گفت‌وگو با رئيس اداره امور نهادهاي مالي سازمان بورس، کلیات و ساز‌وکار صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري اختصاصي بازارگرداني به طور کامل تشریح شده که جزئیات این موضوع را در ادامه می‌خوانیم:
امتيازات طراحي صندوق
رئيس اداره امور نهادهاي مالي سازمان بورس هدف از راه‌اندازي صندوق سرمايه‌گذاري اختصاصي بازارگرداني را جمع‌آوري وجوه از اشخاص حقيقي يا حقوقي به عنوان موسسين دانست و گفت: صدور واحدهاي سرمايه‌گذاري جديد با هدف سرمايه‌گذاري در اوراق بهادار مشخص شده در اميدنامه و ايجاد تعهدات بازارگرداني مطابق اميدنامه براي اوراق بهادار یاد شده از دیگر اهداف این صندوق است.
بهنام چاوشي در ادامه با اشاره به امتيازات طراحي صندوق مزبورگفت: افزايش اختيارات مجمع براي صدور و مذاكره براي جذب سرمايه‌گذار جديد، به حداقل رساندن كارمزد و هزينه‌هاي معاملات سهام پرتفوي صندوق، انعطاف مدير سرمايه‌گذاري در تصميم خريد و فروش سهام، كاهش محدوديت‌هاي اعطاي اعتباردهي و تسهيلات به صندوق از نگاه اساسنامه صندوق و همچنين در اختيار قراردادن ايستگاه معاملاتي براي انجام خدمات مذكور از جمله مزاياي اين صندوق است.
چاوشي در ادامه اظهاراتش اعطاي مجوز معامله گري و بازارگرداني را از جمله مصوبات در نظر گرفته شده براي صندوق‌ها دانست و گفت: اين صندوق‌ها طبق مقررات عضو اتاق پاياپاي شركت سپرده‌گذاري مركزي و تسويه وجوه خواهند شد.
شرایط تاسیس صندوق
رئيس اداره امور نهادهاي مالي سازمان بورس در ادامه اظهاراتش به شرايط تاسيس صندوق بازارگرداني اشاره كرد و گفت: در بدو تاسيس حداقل دو شخص وجه مربوط به حداقل واحدهاي سرمايه‌گذاري لازم براي مجوز را سرمايه‌گذاري مي‌كنند و به اين ترتيب صندوق ملزم به عرضه عمومي واحدهاي سرمايه‌گذاري نيست؛ بنا به گفته چاوشي حداقل سرمايه صندوق 50 ميليارد ريال يا 001/0 مجموع ارزش بازار كل سهام شركت‌هاي موضوع فعاليت بازارگرداني است (هر كدام بيشتر باشد).
در زمان تاسيس نام و مشخصات سهام يا حق‌تقدم سهام موضوع بازارگرداني صندوق، در اميدنامه صندوق عنوان مي‌شود و محدوديت خاصي براي تعداد يا صنعت منتخب در نظر گرفته نشده است.
وي اركان اين نوع صندوق را مدير صندوق، متولي و حسابرس برشمرد و گفت: برخلاف ساير صندوق‌هایی كه سقف سرمايه‌گذاري براي هر شخص وجود دارد در اين صندوق محدوديتي براي سرمايه‌گذاري هر شخص وجود ندارد و واحدهاي سرمايه‌گذاري صندوق شامل ممتاز و عادي است كه دارندگان واحدهاي ممتاز حق حضور در مجمع و تمام اختيارات صندوق را طبق اساسنامه دارند و واحدهاي مذكور غير قابل ابطال و تنها قابل انتقال است.
بنا به گفته چاوشي واحدهاي سرمايه‌گذاري عادي تنها با اعطاي اختيارات مجمع به مدير صندوق در حدود مشخص براي سرمايه‌گذاران قبلي يا جديد صادر مي‌شوند و قابل ابطال هستند.
رئيس اداره امور نهادهاي مالي سازمان بورس، موسسان صندوق بازارگرداني را دارندگان واحدهاي ممتاز دانست كه مي‌توانند از بين سهامداران عمده يا هر شخص ديگري طبق رويه فعلي صندوق‌ها انتخاب شوند كه بنا به گفته اين مقام مسوول واحدهاي ممتاز براي موسسين دست كم 70 درصد حداقل واحدهاي صندوق در زمان تاسيس بايد باشد.
وي در ادامه خاطرنشان كرد: امكان صدور واحدهاي سرمايه‌گذاري از طريق پرداخت غيرنقدي (حداكثر تا 50درصد آورده از سهام موضوع بازارگرداني) خارج از ساعات معاملاتي و بدون هزينه‌هاي معاملاتي تنها براي دارندگان واحدهاي ممتاز در زمان تاسيس يا صدور واحدهاي جديد در طول فعاليت صندوق فراهم است.
دارندگان واحدهاي ممتاز صندوق سرمايه‌گذاري اختصاصي بازارگرداني كه موضوع بازارگرداني صندوق نيز سهام مشخص شده تحت تملك آنهاست، با تاييد مدير صندوق مي‌توانند با رعايت اساسنامه صندوق، در خارج از ساعات معاملات و تنها با لحاظ كردن ماليات نقل و انتقال سهام و بدون پرداخت كارمزد معاملات ديگر در چارچوبي كه اساسنامه صندوق مشخص مي‌كند، نسبت به انتقال سهام مربوط به صندوق اقدام كنند.
کارمزدها چگونه است؟
چاوشي در خصوص كارمزدهاي مصوب براي اين صندوق نيز گفت: سقف كارمزدهاي سازمان بورس و اوراق بهادار، شركت بورس اوراق بهادار تهران، شركت فرابورس ايران، شركت مديريت فناوري بورس تهران و شركت سپرده گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه وجوه از معاملات صندوق‌هاي یاد شده 20درصد سقف كارمزد معاملات معمول اوراق بهادار در نظر گرفته شده است.
تعهدات و شرایط بازارگردانی
رئيس اداره امور نهادهاي مالي سازمان بورس در ادامه اظهاراتش به تعهدات و شرايط بازارگرداني در صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري اختصاصي بازارگرداني اشاره كرد و گفت: اين صندوق ملزم به رعايت دستورالعمل بازارگرداني اوراق بهادار نيست و تعهدات و وظايف آن در اميدنامه صندوق عنوان شده است. صندوق متعهد است كه خريد و فروش اوراق بهادار موضوع بازارگرداني را به‌گونه‌اي انجام دهد كه همواره سفارش‌هاي خريد و فروش اوراق با رعايت شرايط مقررشده وارد سامانه معاملات مربوطه شود.
وي در ادامه توضيح داد: تفاوت بين كمترين قيمت خريد در سفارش‌هاي خريد و بيشترين قيمت فروش در سفارش‌هاي فروش صندوق، بايد حداكثر برابر دامنه مظنه تعريف شده در اميدنامه باشد، به‌گونه‌اي كه حجم سفارش‌هاي خريد و فروش وارده برابر حداقل سفارش انباشته باشد و در صورتي‌كه در اثر انجام معامله، حجم سفارش خريد يا فروش كمتر از حداقل سفارش انباشته شود يا تساوي ميان آنها از بين برود، صندوق موظف است سفارش‌هاي یاد شده را ترميم كند.
چاوشی در ادامه افزود: از سوي ديگر نبايد صف خريد يا فروش اوراق مستمرا بيش از يك‌ساعت معاملاتي تداوم يابد و درصورت نبود اوراق در كد صندوق و عدم امكان خريد اوراق در سقف دامنه نوسان روزانه قيمت، صندوق ملزم به رعايت اين موضوع نيست ولي موظف است سفارش خريد را در سامانه معاملاتي حفظ كند.
وي ادامه داد: در صورت تقاضاي صندوق مبني بر توقف نماد معاملاتي ورقه بهادار مربوطه، بورس يا فرابورس مي‌تواند دلايل صندوق را بررسي و در صورت توافق و تطابق با مقررات مربوطه، نماد معاملاتي ورقه بهادار را متوقف كند. افزون بر اين بورس يا فرابورس مي‌تواند در راستاي كمك تعادل عرضه و تقاضاي بازار حسب درخواست صندوق در زمان بازگشايي، دامنه نوسان قيمت نماد معاملاتي ورقه بهادار مذكور را تا 2 برابر دامنه نوسان عادي افزايش دهد. چاوشي در ادامه توقف نماد معاملاتي ورقه بهادار مورد نظر را يكي از موارد عدم الزام به رعايت تعهدات بازارگرداني صندوق دانست و گفت: هرگاه حجم معاملات صندوق روي هر ورقه بهادار در يك روز معاملاتي، برابر يا بيش از حداقل معاملات روزانه آن ورقه بهادار شود، تعهد صندوق در خصوص ورقه بهادار مذكور در آن روز معاملاتي، ايفا شده تلقي مي‌شود و بنابراين ديگر صندوق تعهدي به انجام وظايف بازارگرداني در آن ندارد. وي ادامه داد: همچنين در صورتي كه قيمت ورقه بهادار در 5 جلسه معاملاتي متوالي بيش از 3 برابر دامنه مجاز نوسان، در يك جهت تغيير كند و در عين حال عرضه و تقاضاي ورقه بهادار به تعادل نرسيده باشد نيز مشمول عدم الزام به انجام وظيفه بازارگرداني خواهد شد. وي افزود: نصاب‌هاي محدود‌كننده‌اي در سرمايه‌گذاري‌هاي صندوق‌هاي مزبور وجود ندارد ولي مدير سرمايه‌گذاري صندوق صرفا مجاز به سرمايه‌گذاري در سهام و حق‌تقدم سهام اعلام شده براي موضوع بازارگرداني است و مي‌تواند براي مديريت نقدينگي در اوراق بهادار با درآمدثابت نيز سرمايه‌گذاري كند. رئيس اداره امور نهادهاي مالي در پايان با اشاره به تجربه چندساله صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري و اين‌كه گروه‌هاي مختلف فعال در بازار سرمايه متقاضي راه‌اندازي اين نوع صندوق هستند گفت: بديهي است با شروع به كار اين ابزار جديد در بازار سرمايه ما و كسب تجربه بازارگرداني در اين قالب، در حمايت از شكل‌گيري و راه‌اندازي نهادهاي مالي براي توسعه بازار سرمايه، اصلاحات لازم قابل طرح و اعمال خواهد بود.
ارسال نظر
اخبار روز
خبرنامه