جنگ تحمیلی ۸ ساله عراق علیه ایران، ناگفته‌های فراوانی دارد. از آمار و ارقام جالبی که برجای مانده تا شهادت ۱۱۵ نفر از اقلیت های مذهبی ایران در جنگ و از تسلیحات نظامی چند ملیتی عراق تا هلیکوپترهایی که ایران خریداری کرده‌بود، اما سر از عراق درآورد. خواندن این گزارش متفاوت را از دست ندهید.
به گزارش افکارنیوز، شروع رسمی جنگ با بمباران فرودگاه مهرآباد. ۳۱ شهریور تنها ۱۹ ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی مردم ایران، جنگ تحمیلی عراق علیه ایران آغاز شد. صدام حسین رییس جمهور دیکتاتور عراق که در بهار ۲۲ سال بعد، از قدرت پایین کشیده شد، پیش از حمله به ایران پیمان ۱۹۷۵ الجزایر را در برابر دوربین‌های تلویزیونی پاره کرد و جنگ زمینی و هوایی و دریایی را آغاز کرد.
صدام حسین مدعی شد اروندرود، یا آنچنان‌که خود او می‌گفت «شط العرب» جزء سرزمین عراق است و جزایر سه‌گانه هم به اعراب تعلق دارد. اخبار ساعت ۲ بعد از ظهر ۳۱ شهریور۱۳۵۹ خبر داد که فرودگاه مهرآباد بمباران شده است. عملیات ۳ هواپیمای میگ عراقی منجر به آسیب دیدن دو هواپیمای ۷۰۷ و سی۱۳۰ در این فرودگاه شد.
مردم غرب تهران در پی این بمباران به خیابان‌ها ریختند و به سمت فرودگاه هجوم آوردند. در همان حال فرودگاه اهواز هم مورد حمله جنگنده‌های عراقی قرار گرفت؛ در ساعت ۱۳:۴۵ بعد از ظهر ۳۱ شهریور، ۶ میگ عراقی باند فرودگاه را در حالی بمباران کردند که ۶۰۰ نفر در آن حضور داشتند. هشت هواپیمای میگ عراقی و ۱۱ راکت آنها هم مهمانان ناخوانده فرودگاه تبریز بودند.
کمتر از ۲۴ ساعت بعد، اولین اطلاعیه ستاد مشترک ارتش صادر شد و در آن از سرنگونی ۱۱ فروند هواپیمای میگ عراقی و غرق شدن ناوچه موشک‌انداز عراقی از سوی رزمندگان ایرانی خبر داد.
واکنش‌های مقتدرانه رهبر کبیر انقلاب
امام خمینی رحمةالله‌علیه در پیامی علاوه بر محکوم کردن این اقدام دولت صدام حسین، تاکید کردند: «هر وقتی که مقتضی بشود، من پیامی به ملت خواهم داد و به صدام حسین و امثال او ثابت خواهم کرد که اینها، این اذناب امریکا قابل ذکر نیستند... مصمم بر این هستیم که اگر عراق حد خودش را نداند و تجاوز را تکرار بکند، ما دستور بدهیم و ملت ما بسیج بشوند و آن وقت برای ملت عراق معلوم باشد که ما با آنها هیچ کار نداریم؛ بلکه این صدام حسین است که به واسطه تحریک امریکا به ما تجاوز کرده است و ما اگر جوابی به او بدهیم، هرگز به ملت عراق که برادر ما هستند مربوط نیست.»
امام (ره) در بخش پایانی پیام خود تصریح کردند: «من چنانچه خدای نخواسته دامنه پیدا کرد این کارهای صدام حسین و ارباب‌های صدام حسین، تکلیف ملت ایران را تعیین خواهم کرد و امیدوارم به آنجا نرسد و اگر برسد، دیگر بغدادی باقی نخواهد ماند.»
هاشمی رفسنجانی رییس مجلس هم اول مهر اعلام کرد که ریاست جمهوری، فرمانده کل قوا، مسئولان ارتش، اعضای شورای عالی دفاع، نخست‌وزیر، ریاست مجلس، رییس سپاه پاسداران و وزیر دفاع، حوادث و درگیری‌های دیروز و حمله عراق به ایران را از آغاز زیر نظر گرفته‌اند.
طولانی‌ترین جنگ کلاسیک معاصر
در اولین روزهای حمله صدام حسین به خاک ایران، شاید هیچ کس گمان نمی‌کرد جنگی چنان دامنه‌دار در بگیرد که به طولانی‌ترین جنگ قرن بیستم تبدیل شود؛ جنگی ۸ ساله که بر اساس آمارهای بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، ۵ میلیون ایرانی در آن شرکت داشتند، ۱۹۰ هزار نفر شهید شدند و ۶۷۲ هزار نفر نیز مجروح در پی داشت. ۴۲ هزار نفر از رزمندگان ایرانی به اسارت نیروهای عراقی درآمدند، ۲۱۷ هزار نیروی ارتش، ۲ میلیون و ۱۳۰ هزار نیروی بسیجی و ۲۰۰ هزار نیروی سپاه پاسداران، شهربانی و ژاندارمری، رزمندگان ایرانی را تشکیل می‌دادند.
در دفاع مقدس ۸ ساله، ۴۸ هزار ارتشی، ۸۵ هزار بسیجی، بیش از ۳۳ هزار دانش‌آموز، بیش از ۳۵۰۰ دانشجو، ۳۳۱۷ روحانی، ۸۸ مسیحی، ۱۸ کلیمی و ۹ زرتشتی به شهادت رسیدند. ۲ هزار نفر غیرایرانی هم در کنار رزمندگان ایران به دفاع از خاک جمهوری اسلامی پرداختند. هزینه جنگ برای ایران ۶۲۷ میلیارد دلار و هزینه بازسازی پس از جنگ ۶۴۴ میلیارد دلار برآورد شده است.
کمک ۳۰ کشور به عراق
در جریان جنگ ۸ ساله بین ایران و عراق، بیش از ۳۰ کشور جهان انواع کمک‌های مالی، نظامی و تجاری به سوی دولت عراق گسیل کردند؛ کشورهایی مانند ایالات متحده امریکا، اتحاد جماهیر شوروی، عربستان سعودی، مصر، اردن، کویت، فرانسه، آلمان، لهستان، سنگاپور، ایتالیا، افریقای جنوبی، سوئد، رومانی، یوگسلاوی، برزیل، چین و جمهوری چک. این درحالی است که ایران تنها از حمایت چند کشور محدود چون سوریه و هند برخوردار بود.
ایالات متحده امریکا با هدف «جلوگیری از صدور انقلاب ۱۳۵۷» و «شکست نخوردن صدام حسین» در برابر جمهوری اسلامی ایران، از هیچ کمکی به دولت عراق دریغ نکرد. کمک‌های مستقیم تسلیحاتی و فروش تکنولوژی‌های پیشرفته نظامی دولت امریکا، حتی در مواردی که از قصد عراق برای استفاده از تسلیحات شیمیایی علیه نیروهای ایرانی مطلع بود نیز در اختیار صدام حسین قرار می‌گرفت.
«گری سیک» عضو شورای امنیت ملی دولت امریکا در زمان جیمی کارتر می‌گوید: پس از واقعه گروگانگیری در تهران، دیدگاه بسیار غالبی در امریکا و به ویژه از طرف شخص برژینسکی (مشاور امنیت ملی رییس جمهور) وجود داشت که ایران را باید به طور همه‌جانبه تنبیه کرد. بیانیه‌های عمومی که او صادر می‌کرد، بر این مضمون تاکید داشتند که امریکا مانعی بر سر تحرکات عراق بر ضد ایران نمی‌بیند.
اما آنچه امریکا در جنگ عراق با ایران از خود نشان داد، عملا حمایت تمام‌قد از دولت عراق در برابر ایران بود. امریکا در نوامبر ۱۹۸۳ در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که دولت امریکا هر آنچه لازم و از نظر قانون موجه است را انجام می‌دهد تا عراق در جنگ با ایران مغلوب نشود. به نوشته وبسایت نشریه فارین پالیسی، امریکا پس از پیش‌بینی پیروزی‌های استراتژیک ایران در جبهه‌ها و برای جلوگیری از پیروزی ایران، سلاح‌های شیمیایی در اختیار عراق گذاشت.
هلیکوپترهایی که سفارش ایران بود اما به عراق رفت
امریکا در سال ۱۳۶۲، ۴۸ فروند هلیکوپتر نظامی بل ۲۱۴ اس تی به عراق تحویل داد. نکته جالب توجه و غم‌انگیز اینکه این هلیکوپترها را محمدرضا پهلوی پیش از انقلاب سفارش داده بود و حتی کارخانه تولید کننده آن هم متعلق به ایران بود. اما دولت امریکا پس از پیروزی انقلاب آن کارخانه را مصادره کرد و هلیکوپترهایی را به عراق فروخت که جزء دارایی‌های ایران بود.
شرکت علمی امریکایی American Type Culture Collection در سال ۱۳۶۴ مجموعه‌ای از عوامل بیماری‌زا شامل ۳ گونه سیاه‌زخم، ۵ نوع سم بوتولینیوم و ۳ گونه بروسلا به دانشگاه بغداد فروخت. اقدامی که در سال ۱۳۶۶ با فروش ۱۱ گونه از عوامل بیماری‌زا از جمله ۴ نوع سیاه‌زخم ادامه یافت. امریکا یک سال بعد و پس از پایان جنگ ایران و عراق، فروش سیاه‌زخم و عوامل بیماری‌زای دیگر را به عراق، ایران، لیبی و سوریه ممنوع کرد.
اسناد مختلفی از کمک‌های اطلاعاتی دولت رونالد ریگان به عراق وجود دارد. تنها ۸ روز پس از آغاز تهاجم صدام حسین به خاک ایران، ۵ هواپیمای شناسایی آواکس متعلق به نیروی هوایی امریکا، برای شناسایی عملیات‌های هوایی نیروی هوایی ایران و اطلاع‌رسانی آنها به ارتش عراق، تحویل دولت عربستان سعودی شده است. سازمان سیا هم از ابتدای جنگ تصاویر هوایی ماهواره‌ای از مواضع نیروهای نظامی و تاسیسات نفتی ایران را در اختیار رژیم بعث عراق قرار می‌داده است.
شوروی؛ تولید کننده ۸۵ درصد تجهیزات نظامی عراق
علاوه بر ایالات متحده، دولت عراق از حمایت‌ها و کمک‌های دیپلماتیک و نظامی کم‌نظیر اتحاد جماهیر شوروی در جنگ ۸ ساله برخوردار شد؛ چنان‌که حدود ۸۵ درصد تجهیزات استفاده شده از سوی عراق در حمله به ایران، ساخت کشور شوروی بوده است. بیش از ۴۰۰ تانک تی ۵۵، بیش از ۳۵۰ موشک زمین به زمین اسکاد، هزار تانک تی ۶۲، بیش از ۵۰۰ تانک پیشرفته تی ۷۲، نزدیک به ۲۰۰ فروند انواع هواپیماهای میگ، و بیش از ۱۲۰ فروند انواع سوخو بخشی از کمک‌های شوروی سابق به عراق در جنگ با ایران بوده است.
در کنار کمک‌های مستقیم نظامی، دولت عراق برای توسعه برنامه موشکی بالستیک خود توانست کارشناسان موشکی شوروی را به خاک عراق دعوت کند. حضور این کارشناسان شرکت‌های خصوصی شوروی گرچه هیچگاه به تکنولوژی ساخت موشک‌های بالستیک منجر نشد، اما نشانه روشنی از پشتیبانی همه‌جانبه شوروی از عراق است.
ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی تنها کشورهای پشتیبان جدی دولت عراق در جنگ ۸ ساله نبودند و کشورهای دیگری که در ابتدا ذکر شد هر کدام به تناسب روابط سیاسی و اقتصادی با دولت عراق، از تهاجم وحشیانه صدام حسین به خاک ایران حمایت دیپلماتیک یا نظامی کردند. ۳۰ میلیارد دلار کمک نقدی و جنسی عربستان سعودی و در اختیار گذاشتن بنادر و فرودگاه‌های خود برای ترابری محموله‌های نظامی مورد نیاز ارتش عراق، نقش جدی مصر در تسلیح دولت عراق مخصوصا در ابتدای جنگ و وجود بیش از ۳۰ هزار نیروی مصری در ارتش عراق، کمک ۲ میلیارد دلاری دولت کویت و همچنین وام ۷ میلیارد دلاری به دولت صدام حسین، ارسال هواپیماهای میراژ و موشک‌های رولاند از سوی دولت فرانسه برای وزارت دفاع عراق، و حتی بحث در هیأت دولت فرانسه درباره امکان حمایت از دستیابی محدود عراق به سلاح هسته‌ای در جنگ، تنها بخشی از کمک‌های آشکار و پنهان دولت‌های مختلف در جریان جنگ تحمیلی ۸ ساله صدام حسین علیه ملت ایران است.
جنگی نابرابر که با مقاومت کم‌نظیر ایرانیان، در تاریخ ماندگار شد.
صدام حسین مدعی شد اروندرود، یا آنچنان‌که خود او می‌گفت «شط العرب» جزء سرزمین عراق است و جزایر سه‌گانه هم به اعراب تعلق دارد. اخبار ساعت ۲ بعد از ظهر ۳۱ شهریور۱۳۵۹ خبر داد که فرودگاه مهرآباد بمباران شده است. عملیات ۳ هواپیمای میگ عراقی منجر به آسیب دیدن دو هواپیمای ۷۰۷ و سی۱۳۰ در این فرودگاه شد.
مردم غرب تهران در پی این بمباران به خیابان‌ها ریختند و به سمت فرودگاه هجوم آوردند. در همان حال فرودگاه اهواز هم مورد حمله جنگنده‌های عراقی قرار گرفت؛ در ساعت ۱۳:۴۵ بعد از ظهر ۳۱ شهریور، ۶ میگ عراقی باند فرودگاه را در حالی بمباران کردند که ۶۰۰ نفر در آن حضور داشتند. هشت هواپیمای میگ عراقی و ۱۱ راکت آنها هم مهمانان ناخوانده فرودگاه تبریز بودند.
کمتر از ۲۴ ساعت بعد، اولین اطلاعیه ستاد مشترک ارتش صادر شد و در آن از سرنگونی ۱۱ فروند هواپیمای میگ عراقی و غرق شدن ناوچه موشک‌انداز عراقی از سوی رزمندگان ایرانی خبر داد.
واکنش‌های مقتدرانه رهبر کبیر انقلاب
امام خمینی رحمةالله‌علیه در پیامی علاوه بر محکوم کردن این اقدام دولت صدام حسین، تاکید کردند: «هر وقتی که مقتضی بشود، من پیامی به ملت خواهم داد و به صدام حسین و امثال او ثابت خواهم کرد که اینها، این اذناب امریکا قابل ذکر نیستند... مصمم بر این هستیم که اگر عراق حد خودش را نداند و تجاوز را تکرار بکند، ما دستور بدهیم و ملت ما بسیج بشوند و آن وقت برای ملت عراق معلوم باشد که ما با آنها هیچ کار نداریم؛ بلکه این صدام حسین است که به واسطه تحریک امریکا به ما تجاوز کرده است و ما اگر جوابی به او بدهیم، هرگز به ملت عراق که برادر ما هستند مربوط نیست.»
امام (ره) در بخش پایانی پیام خود تصریح کردند: «من چنانچه خدای نخواسته دامنه پیدا کرد این کارهای صدام حسین و ارباب‌های صدام حسین، تکلیف ملت ایران را تعیین خواهم کرد و امیدوارم به آنجا نرسد و اگر برسد، دیگر بغدادی باقی نخواهد ماند.»
هاشمی رفسنجانی رییس مجلس هم اول مهر اعلام کرد که ریاست جمهوری، فرمانده کل قوا، مسئولان ارتش، اعضای شورای عالی دفاع، نخست‌وزیر، ریاست مجلس، رییس سپاه پاسداران و وزیر دفاع، حوادث و درگیری‌های دیروز و حمله عراق به ایران را از آغاز زیر نظر گرفته‌اند.
طولانی‌ترین جنگ کلاسیک معاصر
در اولین روزهای حمله صدام حسین به خاک ایران، شاید هیچ کس گمان نمی‌کرد جنگی چنان دامنه‌دار در بگیرد که به طولانی‌ترین جنگ قرن بیستم تبدیل شود؛ جنگی ۸ ساله که بر اساس آمارهای بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، ۵ میلیون ایرانی در آن شرکت داشتند، ۱۹۰ هزار نفر شهید شدند و ۶۷۲ هزار نفر نیز مجروح در پی داشت. ۴۲ هزار نفر از رزمندگان ایرانی به اسارت نیروهای عراقی درآمدند، ۲۱۷ هزار نیروی ارتش، ۲ میلیون و ۱۳۰ هزار نیروی بسیجی و ۲۰۰ هزار نیروی سپاه پاسداران، شهربانی و ژاندارمری، رزمندگان ایرانی را تشکیل می‌دادند.
در دفاع مقدس ۸ ساله، ۴۸ هزار ارتشی، ۸۵ هزار بسیجی، بیش از ۳۳ هزار دانش‌آموز، بیش از ۳۵۰۰ دانشجو، ۳۳۱۷ روحانی، ۸۸ مسیحی، ۱۸ کلیمی و ۹ زرتشتی به شهادت رسیدند. ۲ هزار نفر غیرایرانی هم در کنار رزمندگان ایران به دفاع از خاک جمهوری اسلامی پرداختند. هزینه جنگ برای ایران ۶۲۷ میلیارد دلار و هزینه بازسازی پس از جنگ ۶۴۴ میلیارد دلار برآورد شده است.
کمک ۳۰ کشور به عراق
در جریان جنگ ۸ ساله بین ایران و عراق، بیش از ۳۰ کشور جهان انواع کمک‌های مالی، نظامی و تجاری به سوی دولت عراق گسیل کردند؛ کشورهایی مانند ایالات متحده امریکا، اتحاد جماهیر شوروی، عربستان سعودی، مصر، اردن، کویت، فرانسه، آلمان، لهستان، سنگاپور، ایتالیا، افریقای جنوبی، سوئد، رومانی، یوگسلاوی، برزیل، چین و جمهوری چک. این درحالی است که ایران تنها از حمایت چند کشور محدود چون سوریه و هند برخوردار بود.
ایالات متحده امریکا با هدف «جلوگیری از صدور انقلاب ۱۳۵۷» و «شکست نخوردن صدام حسین» در برابر جمهوری اسلامی ایران، از هیچ کمکی به دولت عراق دریغ نکرد. کمک‌های مستقیم تسلیحاتی و فروش تکنولوژی‌های پیشرفته نظامی دولت امریکا، حتی در مواردی که از قصد عراق برای استفاده از تسلیحات شیمیایی علیه نیروهای ایرانی مطلع بود نیز در اختیار صدام حسین قرار می‌گرفت.
«گری سیک» عضو شورای امنیت ملی دولت امریکا در زمان جیمی کارتر می‌گوید: پس از واقعه گروگانگیری در تهران، دیدگاه بسیار غالبی در امریکا و به ویژه از طرف شخص برژینسکی (مشاور امنیت ملی رییس جمهور) وجود داشت که ایران را باید به طور همه‌جانبه تنبیه کرد. بیانیه‌های عمومی که او صادر می‌کرد، بر این مضمون تاکید داشتند که امریکا مانعی بر سر تحرکات عراق بر ضد ایران نمی‌بیند.
اما آنچه امریکا در جنگ عراق با ایران از خود نشان داد، عملا حمایت تمام‌قد از دولت عراق در برابر ایران بود. امریکا در نوامبر ۱۹۸۳ در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که دولت امریکا هر آنچه لازم و از نظر قانون موجه است را انجام می‌دهد تا عراق در جنگ با ایران مغلوب نشود. به نوشته وبسایت نشریه فارین پالیسی، امریکا پس از پیش‌بینی پیروزی‌های استراتژیک ایران در جبهه‌ها و برای جلوگیری از پیروزی ایران، سلاح‌های شیمیایی در اختیار عراق گذاشت.
هلیکوپترهایی که سفارش ایران بود اما به عراق رفت
امریکا در سال ۱۳۶۲، ۴۸ فروند هلیکوپتر نظامی بل ۲۱۴ اس تی به عراق تحویل داد. نکته جالب توجه و غم‌انگیز اینکه این هلیکوپترها را محمدرضا پهلوی پیش از انقلاب سفارش داده بود و حتی کارخانه تولید کننده آن هم متعلق به ایران بود. اما دولت امریکا پس از پیروزی انقلاب آن کارخانه را مصادره کرد و هلیکوپترهایی را به عراق فروخت که جزء دارایی‌های ایران بود.
شرکت علمی امریکایی American Type Culture Collection در سال ۱۳۶۴ مجموعه‌ای از عوامل بیماری‌زا شامل ۳ گونه سیاه‌زخم، ۵ نوع سم بوتولینیوم و ۳ گونه بروسلا به دانشگاه بغداد فروخت. اقدامی که در سال ۱۳۶۶ با فروش ۱۱ گونه از عوامل بیماری‌زا از جمله ۴ نوع سیاه‌زخم ادامه یافت. امریکا یک سال بعد و پس از پایان جنگ ایران و عراق، فروش سیاه‌زخم و عوامل بیماری‌زای دیگر را به عراق، ایران، لیبی و سوریه ممنوع کرد.
اسناد مختلفی از کمک‌های اطلاعاتی دولت رونالد ریگان به عراق وجود دارد. تنها ۸ روز پس از آغاز تهاجم صدام حسین به خاک ایران، ۵ هواپیمای شناسایی آواکس متعلق به نیروی هوایی امریکا، برای شناسایی عملیات‌های هوایی نیروی هوایی ایران و اطلاع‌رسانی آنها به ارتش عراق، تحویل دولت عربستان سعودی شده است. سازمان سیا هم از ابتدای جنگ تصاویر هوایی ماهواره‌ای از مواضع نیروهای نظامی و تاسیسات نفتی ایران را در اختیار رژیم بعث عراق قرار می‌داده است.
شوروی؛ تولید کننده ۸۵ درصد تجهیزات نظامی عراق
علاوه بر ایالات متحده، دولت عراق از حمایت‌ها و کمک‌های دیپلماتیک و نظامی کم‌نظیر اتحاد جماهیر شوروی در جنگ ۸ ساله برخوردار شد؛ چنان‌که حدود ۸۵ درصد تجهیزات استفاده شده از سوی عراق در حمله به ایران، ساخت کشور شوروی بوده است. بیش از ۴۰۰ تانک تی ۵۵، بیش از ۳۵۰ موشک زمین به زمین اسکاد، هزار تانک تی ۶۲، بیش از ۵۰۰ تانک پیشرفته تی ۷۲، نزدیک به ۲۰۰ فروند انواع هواپیماهای میگ، و بیش از ۱۲۰ فروند انواع سوخو بخشی از کمک‌های شوروی سابق به عراق در جنگ با ایران بوده است.
در کنار کمک‌های مستقیم نظامی، دولت عراق برای توسعه برنامه موشکی بالستیک خود توانست کارشناسان موشکی شوروی را به خاک عراق دعوت کند. حضور این کارشناسان شرکت‌های خصوصی شوروی گرچه هیچگاه به تکنولوژی ساخت موشک‌های بالستیک منجر نشد، اما نشانه روشنی از پشتیبانی همه‌جانبه شوروی از عراق است.
ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی تنها کشورهای پشتیبان جدی دولت عراق در جنگ ۸ ساله نبودند و کشورهای دیگری که در ابتدا ذکر شد هر کدام به تناسب روابط سیاسی و اقتصادی با دولت عراق، از تهاجم وحشیانه صدام حسین به خاک ایران حمایت دیپلماتیک یا نظامی کردند. ۳۰ میلیارد دلار کمک نقدی و جنسی عربستان سعودی و در اختیار گذاشتن بنادر و فرودگاه‌های خود برای ترابری محموله‌های نظامی مورد نیاز ارتش عراق، نقش جدی مصر در تسلیح دولت عراق مخصوصا در ابتدای جنگ و وجود بیش از ۳۰ هزار نیروی مصری در ارتش عراق، کمک ۲ میلیارد دلاری دولت کویت و همچنین وام ۷ میلیارد دلاری به دولت صدام حسین، ارسال هواپیماهای میراژ و موشک‌های رولاند از سوی دولت فرانسه برای وزارت دفاع عراق، و حتی بحث در هیأت دولت فرانسه درباره امکان حمایت از دستیابی محدود عراق به سلاح هسته‌ای در جنگ، تنها بخشی از کمک‌های آشکار و پنهان دولت‌های مختلف در جریان جنگ تحمیلی ۸ ساله صدام حسین علیه ملت ایران است.
جنگی نابرابر که با مقاومت کم‌نظیر ایرانیان، در تاریخ ماندگار شد.
برچسب ها :
ارسال نظر
اخبار روز
خبرنامه