دکترمهدی مطهرنیا
آینده پژوه سیاسی
تحریمها یک قاعده حقوقی دارد و یک اراده سیاسی که پیشتیبان این قاعده حقوقی است. اینکه در نظام بین‌الملل سیاست از غلظت عملیاتی بیشتری نسبت به قواعد حقوقی برخوردار است، یک اصل غیرقابل انکار است.
زیرا قواعد بین‌المللی با تمام جایگاه حقوقیشان تحت تاثیر اراده سیاسی بازیگران و بازیگردانان لایه‌های گوناگون فعل و عمل سیاسی قرار می‌گیرند. از این رو باید گفت بیش از آنکه قواعد حقوقی مهم باشد اراده سیاسی برای اجرای این قواعد حقوقی است که اهمیت پیدا میکند. اما این نکته را نیز نباید فراموش کرد که اگر اراده سیاسی بر روی یک بستر لرزان قرار بگیرد، همواره قواعد حقوقی بهترین تکیه گاه برای فرار از این لغزندگی اراده سیاسی است. در ارتباط با پرونده هسته‌ای نیز باید به خاطر داشته باشیم در دور جدید مذاکرات به ویژه از وین 10 به این سو، اراده حل و فصل دیپلماتیک پرونده هسته‌ای، خود را بیشتر نمایش می‌دهد اگرچه ممکن بود در وین 10 شکست مذاکرات را نیز به گونه‌ای رقم زد چون به‌رغم تمام توافقات صورت پذیرفته نوعی مقاومت در لایه‌های گوناگون منطقه‌ای، بین‌المللی و داخلی در ارتباط با حل و فصل مسالمت آمیز پرونده هسته‌ای دیده می‌شد اما به دلیل آنکه در هتل کوبورگ توافقات جدی صورت پذیرفته بود ما شاهد ایجاد یک فضای مثبت در قبول بیشتر اراده سیاسی دو کنشگر اصلی یعنی ایران و آمریکا برای حل و فصل مسالمت‌آمیز پرونده هسته‌ای بودیم. از این رو باید گفت که این اراده سیاسی نشان‌دهنده آن است که می‌خواهد به فصل جدیدی در ارتباط با مساله ایران و 1+5 دست یابد ولی پیچ خطرناک این موضوع، میزان غنی سازی اورانیوم در ایران است که تاحدودی قابل حل می‌نماید و از آن مهم‌تر چگونگی برداشتن تحریمها است. در ارتباط با تحریمها باید 4 دسته از تحریمها را از هم جدا ساخت؛ 1- تحریم‌های کنگره آمریکا 2- تحریم‌های شورای امنیت 3- تحریم‌های رئیسجمهوری آمریکا 4- تحریم‌های اتحادیه اروپا. در دسته بندی موجود آنچه که لغزانندگی اعتماد را به وجود میآورد آن است که اساسا در ارتباط با مساله هسته‌ای یک بافت دیگری وجود دارد تحت عنوان روابط ایران و آمریکا و پیامدهای منطقه‌ای و بین‌المللی آن در آینده نظم منطقه‌ای و جهانی. در این راستا است که این لغزندگی در ارتباط با پرونده هسته‌ای در بافت رابطه ایران و آمریکا موجب می‌شود که قواعد حقوقی تاحدودی دستاویز ایجاد فشار برطرف دیگر برای تثبیت بیشتر خواستهها شود؛ این برآورد اشتباهی است که هم اکنون ایالات متحده آمریکا با توجه به فشارهای لابیهای اسرائیلی، اعراب و نئوکانهای موجود در آمریکا به انجام میرساند. اما اگر بخواهیم بگوییم که از این تحریم‌های چهار گانه چگونه باید گذر کرد، در وهله نخست راحتترین بخش از تحریم‌هایی که امکان لغو آنها وجود دارد تحریم‌های رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا است که تاحدود زیادی به اراده رئیس‌جمهور بستگی دارد و با فرمان رئیس‌جمهور این تحریمها می‌تواند تعلیق یا برداشته شود. بعد از آن تحریم‌های اروپا راحت‌تر از بقیه امکان لغو شدن دارند. این تحریمها نیز در چارچوب پرونده هسته‌ای از سهولت بیشتری در جهت تعلیق و برداشته شدن برخوردار است. اما باید دید که اتحادیه اروپا در زمینههای مختلف و با توجه به رقابت توامان با همکاری که با ایالات متحده آمریکا دارد چگونه با پرونده هسته‌ای و آینده حل و فصل آن و تاثیر آن بر روابط ایران و آمریکا به تصویرسازی خواهد پرداخت اما آنچه مسجل است آن است که برداشتن تحریم‌های اتحادیه اروپا نیز به اندازه برداشتن تحریم‌های رئیس‌جمهور آمریکا از سهولت بیشتری نسبت به دو تحریم شورای امنیت و کنگره آمریکا برخوردار است. در اینجا باید گفت تحریم بعدی که وجود دارد و لغو و تعلیق آن مشکل و با نگرانی روبه‌رو است تحریم‌های کنگره آمریکا است. به هر تقدیر کنگره ایالات متحده آمریکا امروز شاهد غلظت جمهوریخواهان نئوکان چه در مجلس نمایندگان و چه در مجلس سناست و از این جهت با وجود پیروزی جمهوریخواهان در هر دو مجلس باید گفت که کار سختی پیش روی باراک اوباما قرار دارد. به همین خاطر اگر ایران و آمریکا هرچه زودتر بتوانند در این زمینه به یک توافق مشترک دست یابند و به تبع رئیس‌جمهور آمریکا بتواند در اقناع دموکراتهای هواخواه لابیهای صهیونیست و جمهوریخواهان تندرو توفیق حاصل کند، خواهد توانست تاحدودی به تعلیق تحریمها کمک کند. اما در ارتباط با شورای امنیت باید توجه داشت که تحریم‌های مربوط به این سازمان سختترین لایه‌های حقوق تحریمها را در برمی‌گیرد که گذر از آن یک زمان مناسب و متناسب را طلب میکند تا اراده سیاسی در چارچوب حقوقی شورای امنیت موجب شود تحریمها اگرچه باقی هستند اما غلظت عملیاتی تحریم‌های اتحادیه اروپا و تحریم‌های رئیس‌جمهور آمریکا و سپس احیانا تحریم‌های کنگره کاهش یابد. اما در هر حال مدت زمان برداشته شدن تحریم‌های شورای امنیت بسیار بیشتر از تحریم‌های سه‌گانه‌ای است که از آن نام بردیم. در نهایت اینکه باید مدنظر داشت تمام این تحریمها در مرحله نخست تعلیق می‌شود و پس از آن، آرام آرام در یک بستر زمانی توافق شده، لغو خواهد شد. لذا لغو تحریمها با فوریت تنها می‌تواند شامل تحریم‌های رئیس‌جمهور آمریکا و احیانا تحریم‌های اتحادیه اروپا شود که البته با توجه به لغزندگی موجود در اعتماد متقابل ایران و 1+5 به یکدیگر به نظر می‌رسد باید در رابطه با تحریمها دو گام برداشته شود؛ نخست تعلیق و سپس لغو تحریمها بر اساس توافق‌نامه‌ای که در یک بازه زمانی معین صورت می‌گیرد.
آینده پژوه سیاسی
تحریمها یک قاعده حقوقی دارد و یک اراده سیاسی که پیشتیبان این قاعده حقوقی است. اینکه در نظام بین‌الملل سیاست از غلظت عملیاتی بیشتری نسبت به قواعد حقوقی برخوردار است، یک اصل غیرقابل انکار است.
زیرا قواعد بین‌المللی با تمام جایگاه حقوقیشان تحت تاثیر اراده سیاسی بازیگران و بازیگردانان لایه‌های گوناگون فعل و عمل سیاسی قرار می‌گیرند. از این رو باید گفت بیش از آنکه قواعد حقوقی مهم باشد اراده سیاسی برای اجرای این قواعد حقوقی است که اهمیت پیدا میکند. اما این نکته را نیز نباید فراموش کرد که اگر اراده سیاسی بر روی یک بستر لرزان قرار بگیرد، همواره قواعد حقوقی بهترین تکیه گاه برای فرار از این لغزندگی اراده سیاسی است. در ارتباط با پرونده هسته‌ای نیز باید به خاطر داشته باشیم در دور جدید مذاکرات به ویژه از وین 10 به این سو، اراده حل و فصل دیپلماتیک پرونده هسته‌ای، خود را بیشتر نمایش می‌دهد اگرچه ممکن بود در وین 10 شکست مذاکرات را نیز به گونه‌ای رقم زد چون به‌رغم تمام توافقات صورت پذیرفته نوعی مقاومت در لایه‌های گوناگون منطقه‌ای، بین‌المللی و داخلی در ارتباط با حل و فصل مسالمت آمیز پرونده هسته‌ای دیده می‌شد اما به دلیل آنکه در هتل کوبورگ توافقات جدی صورت پذیرفته بود ما شاهد ایجاد یک فضای مثبت در قبول بیشتر اراده سیاسی دو کنشگر اصلی یعنی ایران و آمریکا برای حل و فصل مسالمت‌آمیز پرونده هسته‌ای بودیم. از این رو باید گفت که این اراده سیاسی نشان‌دهنده آن است که می‌خواهد به فصل جدیدی در ارتباط با مساله ایران و 1+5 دست یابد ولی پیچ خطرناک این موضوع، میزان غنی سازی اورانیوم در ایران است که تاحدودی قابل حل می‌نماید و از آن مهم‌تر چگونگی برداشتن تحریمها است. در ارتباط با تحریمها باید 4 دسته از تحریمها را از هم جدا ساخت؛ 1- تحریم‌های کنگره آمریکا 2- تحریم‌های شورای امنیت 3- تحریم‌های رئیسجمهوری آمریکا 4- تحریم‌های اتحادیه اروپا. در دسته بندی موجود آنچه که لغزانندگی اعتماد را به وجود میآورد آن است که اساسا در ارتباط با مساله هسته‌ای یک بافت دیگری وجود دارد تحت عنوان روابط ایران و آمریکا و پیامدهای منطقه‌ای و بین‌المللی آن در آینده نظم منطقه‌ای و جهانی. در این راستا است که این لغزندگی در ارتباط با پرونده هسته‌ای در بافت رابطه ایران و آمریکا موجب می‌شود که قواعد حقوقی تاحدودی دستاویز ایجاد فشار برطرف دیگر برای تثبیت بیشتر خواستهها شود؛ این برآورد اشتباهی است که هم اکنون ایالات متحده آمریکا با توجه به فشارهای لابیهای اسرائیلی، اعراب و نئوکانهای موجود در آمریکا به انجام میرساند. اما اگر بخواهیم بگوییم که از این تحریم‌های چهار گانه چگونه باید گذر کرد، در وهله نخست راحتترین بخش از تحریم‌هایی که امکان لغو آنها وجود دارد تحریم‌های رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا است که تاحدود زیادی به اراده رئیس‌جمهور بستگی دارد و با فرمان رئیس‌جمهور این تحریمها می‌تواند تعلیق یا برداشته شود. بعد از آن تحریم‌های اروپا راحت‌تر از بقیه امکان لغو شدن دارند. این تحریمها نیز در چارچوب پرونده هسته‌ای از سهولت بیشتری در جهت تعلیق و برداشته شدن برخوردار است. اما باید دید که اتحادیه اروپا در زمینههای مختلف و با توجه به رقابت توامان با همکاری که با ایالات متحده آمریکا دارد چگونه با پرونده هسته‌ای و آینده حل و فصل آن و تاثیر آن بر روابط ایران و آمریکا به تصویرسازی خواهد پرداخت اما آنچه مسجل است آن است که برداشتن تحریم‌های اتحادیه اروپا نیز به اندازه برداشتن تحریم‌های رئیس‌جمهور آمریکا از سهولت بیشتری نسبت به دو تحریم شورای امنیت و کنگره آمریکا برخوردار است. در اینجا باید گفت تحریم بعدی که وجود دارد و لغو و تعلیق آن مشکل و با نگرانی روبه‌رو است تحریم‌های کنگره آمریکا است. به هر تقدیر کنگره ایالات متحده آمریکا امروز شاهد غلظت جمهوریخواهان نئوکان چه در مجلس نمایندگان و چه در مجلس سناست و از این جهت با وجود پیروزی جمهوریخواهان در هر دو مجلس باید گفت که کار سختی پیش روی باراک اوباما قرار دارد. به همین خاطر اگر ایران و آمریکا هرچه زودتر بتوانند در این زمینه به یک توافق مشترک دست یابند و به تبع رئیس‌جمهور آمریکا بتواند در اقناع دموکراتهای هواخواه لابیهای صهیونیست و جمهوریخواهان تندرو توفیق حاصل کند، خواهد توانست تاحدودی به تعلیق تحریمها کمک کند. اما در ارتباط با شورای امنیت باید توجه داشت که تحریم‌های مربوط به این سازمان سختترین لایه‌های حقوق تحریمها را در برمی‌گیرد که گذر از آن یک زمان مناسب و متناسب را طلب میکند تا اراده سیاسی در چارچوب حقوقی شورای امنیت موجب شود تحریمها اگرچه باقی هستند اما غلظت عملیاتی تحریم‌های اتحادیه اروپا و تحریم‌های رئیس‌جمهور آمریکا و سپس احیانا تحریم‌های کنگره کاهش یابد. اما در هر حال مدت زمان برداشته شدن تحریم‌های شورای امنیت بسیار بیشتر از تحریم‌های سه‌گانه‌ای است که از آن نام بردیم. در نهایت اینکه باید مدنظر داشت تمام این تحریمها در مرحله نخست تعلیق می‌شود و پس از آن، آرام آرام در یک بستر زمانی توافق شده، لغو خواهد شد. لذا لغو تحریمها با فوریت تنها می‌تواند شامل تحریم‌های رئیس‌جمهور آمریکا و احیانا تحریم‌های اتحادیه اروپا شود که البته با توجه به لغزندگی موجود در اعتماد متقابل ایران و 1+5 به یکدیگر به نظر می‌رسد باید در رابطه با تحریمها دو گام برداشته شود؛ نخست تعلیق و سپس لغو تحریمها بر اساس توافق‌نامه‌ای که در یک بازه زمانی معین صورت می‌گیرد.
برچسب ها :
ارسال نظر
اخبار روز
خبرنامه
نظرسنجی
به نظر شما دولت چهاردهم باید کدام یک از موارد زیر را در اولویت کاری خود قرار دهد.