فراز و فرودهای تامین مالی شرکت های فولادی
مدیرعامل تامین سرمایه امین، چشم انداز صنعت فولاد را پس از لغو تحریم ها مثبت ارزیابی کرده و امکان تامین مالی از طریق بورس کالا، ایجاد لیزینگ تخصصی فولاد و اخذ اعتبار از بانک های بین المللی را در شرایط فعلی میسر می داند.
به گزارش بورس نیوز، علی سنگینیان، رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران و عضو هیات مدیره بانک گردشگری، در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به نقش اصلی بانک ها در تامین مالی بنگاه های اقتصادی از جمله تولیدکنندگان فعال در صنعت فولاد، شرایط اعطای تسهیلات و چالش های رو در روی تولیدکنندگان این صنعت را مطرح کرده است.
1) چه راه‌هایی برای تأمین مالی تولیدکنندگان صنعت فولاد کشور در حال حاضر وجود دارد؟
راهکارهای فعلی را می‌توان در دو گروه بازار پول و بازار سرمایه طبقه بندی کرد که البته به دلایل مختلف مانند قدمت نظام بانکی کشور و عدم شناخت بنگاه های اقتصادی از روش های تأمین مالی در بازار سرمایه، بانک ها همچنان نقش اصلی را در تأمین مالی بنگاه های اقتصادی از جمله تولیدکنندگان فعال در صنعت فولاد ایفا می‌کنند. از ابزارهای فعلی بازار سرمایه برای تأمین مالي صنايع فلزي و معدني مي توان به انواع ابزارهاي بدهي اشاره کرد که با توجه به هدف شركت از تأمین منابع، دارايي ها و وضعيت مالي و عملكردي شركت، کاربرد متفاوتی دارند. از اوراق اجاره می توان با هدف تأمین نقدينگي يا خريد دارايي، اوراق استصناع با هدف ساخت دارايي، اوراق مشاركت با هدف تأمین نقدينگي براي پروژه اي خاص، اوراق مرابحه با هدف خريد دارايي و اوراق سلف با هدف تأمین سرمايه در گردش استفاده کرد. از ابزارهاي سرمايه اي تأمین مالي نیز مي توان به صندوق پروژه براي تأمین مالي پروژه ها اشاره کرد.
2) چه نهادهایی می توانند بستر مناسبی برای تأمین مالی شرکت های تولیدی و تقویت صنعت فولاد داخلی فراهم کنند؟
در کنار فعالیت بانک ها که سهم بسزایی در تأمین مالی بنگاه های تولیدی صنایع مختلف دارند، نهادهای واسط دیگری در بازار سرمایه به نام تأمین‌سرمایه ها وجود دارند که کارکرد اصلی آنها نیز، هدایت منابع دارندگان وجوه مازاد به بخش های مولد صنعتی و اقتصادی است. امروزه تأمین سرمایه ها در کشورهای پیشرفته دنیا، نقش مهمي را در ارائه انواع خدمات مالي به شركت ها بر عهده دارند. در کشور ما نیز از سال 1387 که مجوز تأسیس نخستین تأمین سرمایه صادر شد، تاکنون 9 تأمین‌سرمایه فعالیت خود را آغاز کرده اند که به ارائه خدماتی مانند تعهد پذیره نویسی، مشاوره عرضه و پذیرش، بازارگردانی اوراق بهادار، ارزشگذاری، مدیریت دارایی ها و مشاوره سرمایه گذاری می پردازند. با توجه به سایر شرایط اقتصاد کلان و بازار مالی کشور، عملکرد این نهادهای مالی را در حوزه تأمین مالی طی هشت سال گذشته می توان مثبت ارزیابی کرد و به همت همین تأمین سرمایه ها، بازار بدهی هر چند کوچک در کشور شکل گرفت. اگرچه حدود 93 درصد از کل حجم تأمین مالی انجام شده در بازار سرمایه در سال 92 مربوط به افزایش سرمایه بنگاه های بزرگ است و فقط حدود کمتر از 7 درصد از آن به اوراقی اختصاص داشته است که تأمین سرمایه ها، تعهد پذیره نویسی این اوراق را بر عهده گرفته اند، اما با برنامه ریزی منسجم این شرکت ها پتانسیل آن را دارند که نقش موثری را در واسطه گری تأمین منابع مالی و انتقال آن به واحدهای اقتصادی ایفا کنند. به عنوان مثال تأمین سرمایه امین تاکنون خدمات مختلفی را به بخش صنایع فلزی و معدنی کشور ارائه کرده است که از جمله آنها می‌توان به انتشار 10 هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت برای ایمیدرو، مشاوره افزایش سرمایه 15 هزار میلیارد ریال برای سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات و مشاوره افزایش سرمایه 4 هزار میلیارد ریال برای چادرملو اشاره کرد.
3) بهترین راهکار برای تأمین مالی این حوزه را در شرایط فعلی اقتصاد چه می دانید؟
باید تلاش کرد رقابت سنتي موجود در بازار مالي كشور در راستای جذب منابع از طریق بازار پول و سرمايه را به همكاري بين این دو بازار سوق داد به‌گونه ای که متقاضيان تأمین مالي کوتاه مدت در اقتصاد كشور به سمت بازار پول و متقاضيان تأمین مالي دراز مدت به بازار سرمايه رجوع كنند. نرخ دستوري تسهيلات بازار پول، تقاضا بيش از حد براي تأمین مالي در بازار پول ايجاد مي كند و از طرفی بالا بودن هزینه تأمین مالی در بازار سرمايه، این بازار را از كاركرد اصلي خويش كه تأمین مالي درازمدت است، باز می‌دارد. همکاری تنگاتنگ بانک ها با بازار سرمایه می تواند ضمن تسهیل در فرآیند تأمین مالی، هزینه های آن را به طور چشمگیری کاهش دهد. البته در کنار همه این سیاست گذاری ها، فرهنگ سازی و افزایش آگاهی بنگاه های اقتصادی از کارکردهای بازار سرمایه در حوزه تأمین مالی نیز اهمیت دارد. تا زمانی‌که تولیدکنندگان ما با روش های تأمین مالی بازار سرمایه آشنا نباشند، نمی توان انتظار داشت بهترین راهکار برای تأمین نیاز مالی خود را انتخاب کنند. تولیدکنندگان صنایع مختلف از جمله فولاد می توانند با مراجعه به شرکت های تأمین سرمایه و بهره گیری از مشاوره های تخصصی آنها در معرفی ابزارهای تأمین مالی قابل ارائه به تناسب شرایط و نیاز خود، بهترین روش تأمین مالی را انتخاب کنند. با توجه به حصول توافق هسته ای و نزدیکی به لغو تحریم ها، ایجاد لیزینگ های تخصصی صنعت فولاد نیز که منطبق بـا سـازوکارهـای مهندسی مالی و تدارکات و بازرگانی داخلی و خارجی است، می تواند به اخذ اعتبار از موسسات یا بانک های بین‌المللـی، اخـذ نمایندگی از موسسات لیزینگ بین المللی و تأمین مالی بین المللی صنعت فولاد کشور کمک کند.
4) تصور می کنید پس از رفع تحریم ها، شرایط برای صنعت فولاد چگونه پیش برود؟
صنعت فولاد کشور در شرایط فعلی با مشکلاتی عدیده ای مواجه است، به طوری‌که بحران فعلی حاکم بر این صنعت در هیچ دوره ای سابقه نداشته است. در تحلیل های انجام شده توسط کارشناسان صنعت فولاد کشور، دیدگاه های متفاوتی در مورد وضعیت این صنعت در پساتحریم به چشم می خورد. در برخی از پیش بینی ها با اشاره به رکود و مازاد عرضه در صنعت فولاد دنیا عنوان می شود که به دلیل عدم جذابیت سرمایه گذاری در این حوزه، صنعت فولاد کشور شانس چندانی برای جذب سرمایه گذاری خارجی در دوران پساتحریم ندارد. اما از سوی دیگر، برخی از کارشناسان بر این باورند که رکود فعلی در صنعت فولاد موقتی است و با توجه به پتانسیل رشدی که این صنعت در آینده نزدیک دارد، یکی از حوزه های مهم برای جذب سرمایه گذاری خارجی در دوران پساتحریم است. آنچه مسلم است بهره برداری از فرصت های پیشروی صنعت فولاد در دوران پساتحریم و پتانسیل های موجود، بدون حمایت مسئولان و برنامه ریزی مدون، دشوار است. دولت باید یک بسته سیاستی مدونی برای حمایت از تولیدکنندگان حوزه فولاد کشور تدوین کند و با تنظیم تعرفه ها، ارائه تسهیلات، کنترل نرخ ارز، تقویت سرمایه در گردش بنگاه های تولیدی، اصلاح برخی از قوانین و مقررات، حمایت از طرح ها و پروژه های عمرانی، زمینه را برای بهبود وضعیت صنعت فولاد و افزایش تقاضای محصولات فولادی فراهم آورد.
با توافق هسته ای و رفع تحریم های بین‌المللی حامل های انرژی، دولت به نقدینگی بیشتری از محل فروش حامل های انرژی دست می یابد که تا با تزریق بخشی از این نقدینگی به پروژه های عمرانی می توان معضل نبود تقاضا را برای محصولات فولادی تا حدی حل کرد. همچنین بازگشایی کانال های انتقال مالی، اعتبارات بانکی و ارائه اعتبارات اسنادی نیز می تواند راهگشای تسهیل جذب سرمایه گذاری خارجی به صنعت فولاد باشد.
5) چه روش های تأمین مالی در دنیا وجود دارد که می تواند برای تقویت این صنعت موثر باشد؟
گواهی سپرده کالایی که در بورس کالای کشور تاکنون برای محصولات کشاورزی مانند جو و ذرت عرضه شده است از جمله ابزارهای تأمین مالی در دنیا است که با تبدیل موجودی انبار خود به گواهی سپرده کالایی و اوراق بهادارسازی آن، بستر لازم برای فروش بیشتر محصولات خود را ایجاد می کند. از این روش تأمین مالی می توان برای کاهش هزینه های تأمین مالی در بازار سرمایه و افزایش نقدشوندگی کالا برای تولیدکنندگان صنعت فولاد کشور نیز استفاده کرد. همچنین از ابزارهای کاربردی دیگر می توان به صندوق های قابل معامله کالایی اشاره کرد که با هدف تأمین مالی از محل موجودی راکد انبارهای شرکت ها، راه‌اندازی می شوند. معرفی این صندوق ها در بورس کالا می تواند به تأمین مالی صنایع مختلف از جمله فولاد کمک کند.
6) با توجه به رکود فعلی حاکم بر صنایع تولیدی کشور از جمله فولاد، بانک ها چگونه می توانند شرایط اعطای تسهیلات را آسان تر کنند؟
رکود حاکم بر صنایع مختلف باعث ایجاد اختلال در عملیات شرکت های تولیدی شده است، به‌گونه ای که اکثر این بنگاه های اقتصادی از معضل کمبود سرمایه در گردش رنج می برند و دست به دامان نظام بانکی کشور شده‌اند. از سوی دیگر، مشکلات نظام بانکی کشور و وضعیت نابسامان مطالبات غیرجاری آنها، بانک‌ها را نه‌تنها با مشکل تأمین منابع برای وام‌دهی روبرو کرده است، بلکه حتی اگر منابع هم در اختیار داشته باشند، به‌اندازه‌ای گران است که امکان بازپرداخت این منابع گران توسط بنگاه‌های تولیدی وجود ندارد.
برای افزایش توان سیستم بانکی کشور در تأمین نیاز صنایع تولید و تسهیل این فرآیند باید به‌دنبال راهکارهای اصولی باشیم؛ به‌عنوان مثال می توان با هدف حمایت از بخش تولید، مدل های متنوعی از تسهیلات را ارائه دهیم، به نحوی‌که با طراحی تسهیلات با امکان بازپرداخت تصاعدی برای تولیدکنندگان بخش صنعت، این امکان را برای تولیدکنندگان فراهم آوریم تا در سال های اولیه راه‌اندازی واحد صنعتی خود، بار مالی کمتری را متحمل شوند. همچنین بانک ها می توانند اولویت تسهیلات دهی خود را بر اساس نرخ بازدهی و کارایی بنگاه های اقتصادی متقاضی مدیریت کنند تا بنگاه هایی که توان رقابت ندارند و از اصل مزیت نسبی در فرآيند تولید برخوردار نیستند، از چرخه تسهیلات دهی خارج مي شوند. در این صورت متوسط تسهیلات بانکی افزایش می یابد و فرآيند اعطای تسهیلات با کارآیی بالاتری محقق مي شود. افزایش توان وام دهی بانک ها و تسهیل اعطای وام به بنگاه های تولیدی نیز در گروی افزایش توان بانک ها در جذب منابع و وصول مطالبات غیرجاری آنهاست. در راستای جذب سپرده در بانک‌ها می توان با ارائه و طراحی ابزارهای مالی متنوع به‌تناسب درجات مختلف ریسک و سلایق گوناگون صاحبان منابع، منابع مالی بیشتری را جذب نظام بانکی کرد. به‌عنوان مثال استفاده گسترده تر از گواهی سپرده عام و خاص در شبکه بانکی با درجات مختلف ریسک و سود احتمالی بیشتر، یکی از راهکارهای پیشنهادی است. طراحی ابزارهای مالی مشترک در بازار پول و سرمایه مانند اوراق‌بهادارسازی وام‌های بانکی با مشارکت تأمین سرمایه‌ها به‌عنوان شرکت‌های مدیریت دارایی نیز به افزایش ظرفیت وام‌دهی شبکه بانکی کمک خواهد کرد. حل معضل مطالبات غیرجاری نیز با هدف افزایش توان وام دهی شبکه بانکی مستلزم برنامه‌ریزی های هدفمند به منظور اصلاح و بهبود این وضعیت بحرانی است.
7) چه نهادها، ابزارها یا برنامه هایی می تواند به فولادسازان کوچک که گردش مالی یا نقدینگی کمتری دارند، کمک کند؟
یکی از راهکارها در راستای تقویت و توسعه تأمین مالی کسب وکارهای خرد و کوچک، تأسيس بانك مستقل ويژه صنايع كوچك و متوسط است که سازمان مدیریت و برنامه ریزی در پیش نویس برنامه ششم توسعه، پیشنهاد تشکیل این بانک را تحت عنوان «بانک کسب و کار کوچک» به دولت داده است. اصولاً در کشورهاي دیگر، در چهارچوب استراتژي کلی براي توسعه کشور، استراتژي هایی براي حمایت از بنگاه هاي کوچک و متوسط در نظر گرفته می‌شود و بر اساس آن بسته‌اي از حمایت هاي مختلف اعم از مالی، مشاوره مدیریتی، آموزشی، فنی، اطلاعاتی و تسهیل شرایط براي رقابت و غیره طراحی می‌شود. در واقع فرآیند تأمین مالی صنایع کوچک و متوسط، شبکه‌ای از نهادها و ارکان متفاوت است که خدمات و ارتباطات موثر آنها، متضمن رشد و رونق این صنایع خواهد بود. بانک های تخصصی ارائه‌کننده تسهیلات به صنایع کوچک و متوسط در کنار نهاد های مالی تخصصی که خدماتی مانند مشاوره های مدیریتی، مالیاتی، اصلاح ساختار و تأمین مالی از بازار سرمایه را ارائه می‌کنند و نیز بیمه های اعتباری، به همراه مشوق‌هایی نظیر مشوق های مالیاتی یا مشوق های تسهیل‌کننده فعالیت های تحقیق و توسعه، اجزای زیرساختی شبکه تأمین مالی صنایع کوچک و متوسط هستند. مشارکت این بانک ها در تأسیس و راه اندازی صندوق های تخصصی سرمایه گذاری مخاطره پذیر نیز می تواند اقدام موثری برای تخصیص بهینه منابع و کاهش ریسک شکست و عدم بازپرداخت آنها باشد.
8) نقش اتاق بازرگانی، بانک مرکزی و سایر نهادها را چگونه ارزیابی می کنید؟
نقش اتاق بازرگانی در شرایط فعلی، از یک طرف رایزنی با دولت در راستای افزایش تعرفه واردات و حذف ارز مبادله ای برای واردات فولاد و از سوی دیگر، تشکیل جلسات مشترک بین بانک ها و صنایع فولادی برای بحث و تبادل نظر در مورد مشکلات و موانع موجود بر سر راه دو گروه و دستیابی به راه حل ها است. همچنین اتاق بازرگانی می تواند علاوه بر بانک ها بین شرکت های تأمین سرمایه و لیزینگ های داخلی و خارجی و نیز بورس ها با شرکت ها و صنایع مختلف (از جمله بخش فولاد) جلسات گفتگو برگزار کند.
بانک مرکزی اخیرًا بخشنامه ای شش ماده ای را به بانک ها ابلاغ کرده است که طی آن برخی از صنایع کوچک و متوسط بدهکار بر خلاف گذشته، می توانند با کسب شرایط، از شبکه بانکی تسهیلات دریافت کنند. همچنین بانک مرکزی می تواند با اعمال نظارت بیشتر بر عملکرد بانک ها، به ویژه بانک های تخصصی مانند بانک صنعت و معدن، به تسهیل در روند پرداخت تسهیلات به صنایع مختلف کمک کند. افزایش سرمایه بانک ها به ویژه بانک های تخصصی (با توجه به اینکه این بانک ها بر خلاف بانک های تجاری، به سپرده های مردم تکیه ندارند و منابع خود را از راه های مختلفی ازجمله سرمایه بانک، فاینانس، خطوط اعتباری بانک مرکزی یا ظرفیت های قوانین بودجه های سنواتی تأمین می کنند)، علاوه بر امکان پرداخت تسهیلات بیشتر توسط این بانک ها به بخش صنعت، در رتبه بندی های داخلی و بین المللی این بانک ها نیز تأثیر دارد و امکان دسترسی بیشتر به منابع خارجی را فراهم می کند.
جهت عضويت در كانال تلگرام #اخبار #اقتصادي #بورس_نيوز روي لينك زير كليك كنيد و گزينه JOIN را بزنيد.
https://telegram.me/boursenews_ir
