دلار گران، زیر پای فقرا را خالی کرد

‌ دومینوی دلار گران و افزایش تورم

وحید محمودی، اقتصاددان، در گفت‌وگو با «شرق» درباره تأثیر معیشت خانوار از افزایش نرخ ارز می‌گوید: تذکرات درباره افزایش نرخ ارز پیش‌تر داده شد؛ اما به‌جای اینکه به آن هشدارها توجه شود، مسئولان اقتصادی برآشفتند و ناراحت شدند. اکنون شاهد هستیم که افزایش نرخ ارز و به‌ تبع آن قیمت‌های کالا و خدمات در کشور، لحظه‌ای شده است. بدیهی است که افزایش نرخ ارز و افزایش نرخ تورم، اثر دومینویی روی همدیگر دارند و همدیگر را در راستای تخریب تعادل‌های اقتصادی پشتیبانی می‌کنند.

‌ تورم، خطای دولت‌هاست

این اقتصاددان تصریح می‌کند: در این گیرودار، کسانی که درآمد ثابت دارند، مانند کارمندان دولت و کارگران، بیشتر از دیگر گروه‌ها دچار آسیب می‌شوند و قدرت خرید آنها لحظه‌ای کاهش می‌یابد. در این شرایط وقتی سیل نقدینگی را در کنار رشد فزاینده نرخ ارز و تورم داریم، برخی سیاست‌گذاران برای جبران کاهش قدرت خرید مردم می‌خواهند دست به افزایش حقوق و حداقل‌ دستمزدها بزنند که در این شرایط کمکی به گروه‌های هدف نمی‌کند و هر یک تومان افزایش حقوق و دستمزد می‌تواند بیش از یک تومان از جیب آنها خارج کند. حجم نقدینگی و افزایش تورم و مجددا کاهش قدرت خرید آنها را به دنبال خواهد آورد. در نگاه ساده و پوپولیستی، اگر حقوق کارمند و کارگر افزایش یابد، احساس رضایتی در بین آنها ایجاد می‌شود؛ اما این امر کمکی به قدرت خرید آنها نخواهد کرد و همچنان قدرت خرید آنها رو به کاهش می‌نهد. در چنین شرایطی سیاست‌گذاران باید این را بپذیرند که به جای این رفتارهای پوپولیستی، تغییرات ساختاری را در پیش بگیرند. اگر نتوانیم متغیر‌های کلان اقتصادی را کنترل کنیم، کنترل آثار جانبی آنها بر رفاه مردم، سیاست درستی نخواهد بود و کمکی به افراد آسیب‌پذیر نمی‌کند. آن چیزی که گروه‌های پایین درآمدی به آن نیاز دارند، بیش از افزایش حقوق، کنترل تورم است. به گفته فریدمن، تورم، خطای دولت‌هاست و هزینه این خطای دولت‌ها را مردم می‌دهند.

او ادامه می‌دهد: تصمیم‌های لحظه‌‌ای کمکی به وضع موجود نمی‌کند و بارها دیده‌اید که فلان وزیر صحبتی می‌کند و بنا بر حرف او، دلار روند صعودی را در پیش می‌گیرد. گاهی به شک می‌افتم، گویی تعمدی در کار است که نرخ ارز بالا برود؛ وگرنه اگر طور دیگری عمل می‌شد، نرخ ارز قابل کنترل بود.

این اقتصاددان با اشاره به بسته حمایتی دولت از اقشار کم‌درآمد نیز می‌گوید: کمک‌های غیرنقدی در قالب سبد کالا باشد، در کوتاه‌مدت می‌تواند کمکی به اقشار کم‌درآمد کند؛ اما تجربه توزیع سبد کالا نشان داده که عزت و کرامت انسان‌ها را مخدوش می‌کند.

‌ شوک مثبت، نرخ ارز را به زیر 8 هزار تومان می‌رساند

او در ادامه می‌افزاید: ارزش کنونی دلار در حدود هفت تا هشت‌ هزار تومان است و باقی، حباب است که به دلیل نااطمینانی به وجود آمده است. در این وضعیت مردم در شرایط نااطمینانی ناچار هستند وضعیت معیشتی خود را به هر ترتیبی پر کنند. وقتی این فضا شکل می‌گیرد، فضای بخش انتظاری بسیار بالاست. بخشی که اگر اخبار مثبتی بیرون بیاید، می‌تواند شوک به نرخ ارز وارد کند و آن را به زیر هشت‌ هزار تومان برساند.

محمودی در توجیه این حرف خود می‌گوید: دلیلی ندارد که نرخ ارز تا این اندازه بالا باشد؛ اما اگر خبر منفی شنیده شود یا خبر مثبتی شنیده نشود، با تلاش سوداگران و کسانی که در بازار اخلال ایجاد می‌کنند، فضای روانی افزایش انتظاری بیشتر می‌شود؛ وگرنه اتفاق خاصی نیفتاده است که این‌گونه شاهد گرانی نرخ ارز باشیم.

او در پاسخ به این پرسش که کاهش ارزش پول ملی و تخریب پشتوانه‌های مولد اقتصادی، تا چه اندازه می‌تواند از کاهش نرخ ارز ممانعت کند، می‌گوید: افزایش نرخ ارز ارتباط چندانی به تخریب بنیان‌های اقتصادی ندارد و عامل تعیین‌کننده‌ای نبوده و بیشتر فضای روانی است که بازار را دچار اختلال کرده است. براساس تفاوت نرخ تورم ارز داخلی و خارجی، ارزش دلار اکنون در محدوده هفت تا هشت ‌هزار‌تومانی است.

به گفته او با ابزارهای ساده و تصمیم‌های حمایتی و پولی- مالی برای کاهش فشار این نوع سیاست‌ها بر اقشار کم‌درآمد، مشکل حل نمی‌شود. امروز بیش از هر زمانی، سیاست باید به خدمت اقتصاد بیاید و تن به یک‌سری تغییرات و جراحی‌ها در عرصه سیاست‌ورزی بدهد. اکنون اظهارنظر اقتصادی چندان کارا نیست؛ زیرا مشکل در بخش سیاسی نهفته است و حل مشکلات اقتصادی کنونی، از دالان سیاست عبور می‌کند.

بر اساس گزارش ایران، او در پایان تأکید می‌کند: وقتی آقای روحانی به سازمان ملل می‌روند، مردم انتظار دارند که دیدگاه یا حتی بازی جدیدی را طرح کنند. وقتی همان حرف‌های کلیشه‌ای قدیمی زده می‌شود، انتظارها در بازار پوشش داده نمی‌شود و بر‌اساس‌این شاهد افزایش انتظاری نرخ ارز و به ‌تبع آن، کالاها و خدمات در کشور خواهیم بود.