خنجر از پشت به بهانه حمایت از بازار سرمایه

به گزارش بورس نیوز، بورس تهران امروز حال مساعدی نداشت و فشار عرضه در بسیاری از نمادهای بازار محسوس بود. این در حالی است که دیروز خبر افزایش مجدد سود سپرده های بانکی اعلام شد و رئیس مجلس شورای اسلامی هم در گفتگوی خبری دیشب، از حمایت از بازار سرمایه سخن گفت.

ساسان شاه ویسی کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با بورس نیوز در خصوص وضعیت بازارهای جهانی و تاثیر آن بر بازار سرمایه کشور ما بیان کرد: اقتصادهای بین المللی، با هم همبستگی دارند و اقتصاد ما هم منطقا باید از بازارهای جهانی تاثیر بپذیرد و اگر بازارهای جهانی دچار رکود شوند، اقتصاد ما هم تحت تاثیر قرار بگیرد. این همبستگی بازارهای جهانی را در دوران شیوع کرونا مشاهده کردیم. اما نکته اینجاست که اقتصاد ما و ساختارهای اقتصادی کشور ما از این همبستگی منطقی پیروی نمی کند و متاسفانه یا خوشبختانه چندان ارتباطی با روند اقتصادهای جهانی ندارد! کما اینکه به فاصله دو هفته بعد از شهادت سردار سلیمانی، بورس آمریکا قرمز بود و بورس ما شیب صعودی داشت و مثبت بود.

وی افزود: دلیل این عدم همبستگی منطقی اقتصاد ما با اقتصادهای جهانی، انحصار بخش دولتی و خصوصی در ساختارهای درون سیستمی است که این بخش ها به جهت حفظ منافع خود، میتوانند در داخل بازارها، اقدامات و فعالیت هایی داشته باشند که به شکل سوداگرانه، موجب تغییرات عمیق در بازارها شود. این وضعیت، همبستگی منطقی که باید بازارها با اقتصاد جهانی داشته باشند را به شدت دچار چالش می کند و به همین علت هم با آنکه بازارهای جهانی، به تدریج در حال خروج از رکود ناشی از کرونا هستند، ولی اثرپذیری پول ملی ما از رکود شدت بیشتری یافته و ارزش پول ملی ما نسبت به سایر کشورها، افت بیشتری داشته است. این شدت پذیری، ناشی از مداخلات دولت در اقتصاد ما بوده و این مداخله ها، نه به نفع اقتصاد ما بلکه به منفعت مدیریت عمومی اقتصاد انجام می دهد. وضعیت فعلی بازار سرمایه کشور را مناسب ارزیابی نمیکنم چرا که بازارهای مالی ما، رابطه معناداری با یکدیگر ندارند. روز گذشته از افزایش نرخ سود سپرده های بانکی خبر دادند و به نظر می رسد این خبر، میتواند در کوتاه مدت شوکی برای اقتصاد ما باشد. معمولا تغییرات نرخ سود سپرده های بانکی هر ساله در آبان ماه انجام می شد؛ حال آنکه در طول ۴ ماه اخیر، ۲ بار نرخ سود سپرده های بانکی را تغییر داده اند. این تغییر پیاپی نشان می دهد دولت برای تحقق منافع خود، برنامه هایی برای بازار سرمایه داشته که محقق نشده و حالا، سیاست خود را تغییر داده است. تغییر نرخ سود بانکی علاوه بر آنکه بازار سرمایه را دچار چالش می کند، بانک ها را هم در معرض تغییرات جدیدی قرار می دهد و از همه مهمتر، بازارهای مصرفی را که سازنده سایر بازارها هستند، دچار اختلال خواهد کرد. بنابراین تصمیمات و سیاست هایی که در داخل اتخاذ می شود، قوی تر از اتفاقات بین المللی بازارهای ما را تحت تاثیر قرار می دهد و این سیاست ها، منجر به ثبات در بازارهای کشور هم نشده است.

وی با انتقاد از سلب بخشی از اختیارات بانک مرکزی در حوزه ارز و واگذاری آن به وزارت صنعت، معدن و تجارت، اظهار کرد: در شرایطی که نرخ دلار، به دماسنجی برای اقتصاد کشور تبدیل شده؛ طبق ماده ۱۱ بند ۲ و ۳ اختیارات و وظایف بانک مرکزی، وظیفه بانک مرکزی، سیاست گذاری و نظارت بر حوزه پولی کشور است. حالا چطور مسوولیت تسهیم ارزی در حوزه واردات و صادرات به وزارت صمت واگذار شده؛ وزارتی که اتفاقا مدتی است وزیر ندارد! این اقدام معنایی جز این ندارد که دولت به دنبال قلمروی است که تحت نظارت نباشد و هر طور خودش بخواهد می تواند عمل کند. با توجه به مداخلات غیر موجه دولت در اقتصاد، زیر سوال بردن استقلال بانک مرکزی و بازار سرمایه و...، به نظر می رسد نه تنها از چالش بحران کرونا خارج نشده ایم؛ بلکه حتی چند چالش جدید هم ایجاد کرده ایم که شاید عبور از آن، از عبور از چالش کرونا هم سخت تر باشد.

شاه ویسی در رابطه با اظهار نظرهای مقامات مختلف در مورد حمایت از بازار سرمایه گفت: قبل از هر چیز، باید حمایت از بازار سرمایه تعریف شود‌. بازار سرمایه فرصت بزرگی برای ایجاد اشتغال، ثروت آفرینی و بهبود وضعیت اقتصادی کشور است و "حمایت" یعنی انجام اقداماتی که به استفاده هر چه بهتر از این بازار کمک کند. اما اینکه دولت قادر به مهار نقدینگی، اشتغال زایی و خروج از بحران کرونا نباشد و برای جبران این ضعف ها، بازاری ایجاد کند که سپر بلای دولت باشد و اگر هم اتفاقی در این بازار رخ داد، مسوولیتی متوجه دولت نباشد؛ به معنای حمایت از بازار سرمایه نیست.

وی افزود: در اقتصاد کشور گاهی ممکن است یک بازار نیاز به حمایت تشویقی یا حمایت تنبیهی داشته باشد. حمایت تنبیهی هم به معنای سرکوب یک بازار به منظور حمایت از بازار دیگری نیست. آنچه امروز شاهد آن هستیم این است که شورای عالی بورس بعنوان نهاد ناظر بازار سرمایه مرزی برای سهام سالم و ناسالم تعریف نکرده؛ تجدید ارزیابی دارایی ها در زمانی که باید، انجام نشده؛ در کمتر از ۲ ماه، ارزش بازار سرمایه ۱۳۲ درصد رشد کرده و هیچ اطلاعیه ای در این خصوص از سوی نهاد ناظر این بازار منتشر نشده و... و این اقدامات نشان میدهد بر خلاف آنچه وانمود می شود، حمایتی از بازار سرمایه صورت نگرفته و این بازار بیشتر شبیه سپر بلا عمل کرده است‌. کما اینکه در دوره هایی هم از افزایش نرخ ارز برای تامین برخی منافع، حمایت شده و یا از قاچاق کالا به بهانه دور زدن تحریم حمایت شده و... این حمایت ها هرگز واقعی نبوده و منجر به رونق تولید و شکوفایی اقتصاد کشور نشده است. این تنفس مصنوعی دادن به بازار سرمایه اگر قطع شود، ریزش به دنبال خواهد داشت.

وی اضافه کرد: چطور ممکن است در شرایطی که تمام بورس های جهانی، منفی بوده؛ بورس ما چنین رشدی کرده باشد؟ اگر قصد دولت حمایت از اقتصاد کشور بود، چرا از معیشت مردم و حقوق کارگران و اخذ مالیات بر اقتصاد پنهان و... حمایت نشد؟ این به ظاهر حمایت ها، فقط لبخندی نمایشی در عکس های سلفی است که ثبات اقتصادی و جلب اعتماد ملی به دنبال نداشته است. تولیدکنندگان دغدغه اوضاع بی ثبات بازار ارز را دارند و توزیع ارز واردات و صادرات به نهادی واگذار شده که خود درگیر مشکلات مدیریتی بوده و هنوز وزیر آن تعیین نشده است! با این شرایط، نرخ ارز هم صعودی خواهد بود.

وی در خاتمه تصریح کرد: این نکته عجیبی بود که در اوج روند صعودی بازار سرمایه، رئیس سازمان بورس استعفا می دهد و کسی به دلیل این استعفا نمی پردازد؟ و... اینها دلایلی است که باید نگران وضعیت اقتصاد کشور بود. سیاست های اقتصادی در کشور ما بیش از آنکه در راستای حمایت از تولید باشد، نظام دلالی را تقویت می کند‌. اخیرا هم اتاق بازرگانی یک پیشنهاد ۱۰ بندی برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور ارائه که به نظر بنده اجرای آن فقط به نفع صادرکنندگان و واردکنندگان خواهد بود و اثر سوئی بر بازار سرمایه خواهد داشت.