رسالت بورس کالا شفافیت و حراج محصولات در سایه اطمینان متقابل

به گزارش بورس نیوز، بازار بورس کالا با هدف رفع معایب بازار سنتی در جهت افزایش شفافیت مبادلات کالایی و استفاده از بستری جهت استفاده از کارکرد بورس‌ها تشکیل شد. بورس کالا، بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه کنندگان، کالای خود را عرضه می‌کنند و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت گذاری توسط کارشناسان مربوطه، به خریداران عرضه می‌شود. از ویژگی‌های بارز بورس کالا می‌توان به قانونمندی، شفافیت، حذف واسطه‌ها و نیز حفظ همزمان منافع عرضه کنندگان و مصرف کنندگان اشاره کرد. بورس کالا یکی از ۵ بورس فعال در ایران است. بورس فلزات در شهریور ۱۳۸۲ و بورس کالای کشاورزی در شهریور ۱۳۸۳ آغاز به فعالیت کردند و با تصویب شورایعالی بورس، شرکت بورس کالای ایران در آذر ۱۳۸۵ تشکیل شد.

کارگزاری آگاه در سال ۱۳۸۸ موفق به دریافت مجوز بورس کالا شد و در طول این مدّت، این کارگزاری به عنوان کارگزار پیشرو در بازار سرمایه، فعالیت خود را گسترش داد؛ به طوری که در اولین رتبه بندی کارگزاری‌ها در حوزه بورس کالا، حائز «رتبه الف» شد. از افتخارات واحد بورس کالای کارگزاری آگاه می‌توان به «پذیرش محصولات شرکت تولیدی فعال در بورس کالای ایران»، «عرضه کننده محصولات پتروشیمی کارخانجات مارون، لاله، تبریز، آریا ساسول، کرمانشاه و…»، «عرضه کننده محصولات فلزی کارخانجات فولاد مبارکه، ذوب آهن اصفهان، میانه، پرشین، فولاد آریا و…»، «دومین کارگزار خصوصی به لحاظ کل ارزش معاملات در تالار بورس کالای ایران» و «دریافت تمامی مجوز‌های صادره در بورس کالای ایران» اشاره کرد.

با هدف آشنایی بیش از پیش مشتریان ارجمند با مأموریت، اقدامات صورت گرفته و نیز برنامه‌های آتی کارگزاری آگاه در ساحت بورس کالا، مصاحبه‌ای اختصاصی با محمد امیری، مدیر کالایی شرکت کارگزاری آگاه صورت گرفته که در ادامه، مشروح آن تقدیم مخاطبین محترم می‌شود.

آقای امیری، سپاسگزاریم از فرصتی که در اختیار روابط عمومی کارگزاری آگاه قرار دادید. لطفاً راجع به مأموریت و رسالت حوزه تخصصی خود یعنی «بورس کالا»، توضیحاتی را بفرمایید.
بنده ابتدا از همکاران ارجمندم در روابط عمومی کارگزاری آگاه و پایگاه اطلاع رسانی آگاه پرس که مقدمات این گفتگو را فراهم نمودند، تقدیر و تشکر می‎ کنم. شما عزیزان وظیفه و رسالت خطیری را متقبّل شده اید؛ چرا که موضوع اطلاع رسانی و تعامل با ذینفعان به ویژه مشتریان گرانقدر، در پیشبرد اهداف کلان کارگزاری بسیار مؤثر و کارآمد خواهد بود.

به واسطه اینکه حوزه بورس کالا با حوزه بورس اوراق بهادار تفاوت‌هایی دارد، استراتژی کارگزاری هم متفاوت است. در حوزه بورس اوراق بهادار، عموماً سرویس‌های نرم افزاری تخصصی طراحی می‌شود و در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد. این مقوله تماماً از طریق بستر آنلاین انجام می‌گیرد. اما بستر بورس کالا به این صورت نیست و کاملاً نیروی انسانی محور است؛ چرا که مشتریان عموماً به صورت تلفنی سفارشات خود را انجام می‌دهند و یک معامله گر (تریدر) در زمان بسیار کمی باید تصمیم بگیرد که چه قیمتی برای مشتری ارسال کند. از این رو ما در کارگزاری آگاه سعی کرده ایم از نیرو‌های خبره، باتجربه و تحصیل کرده استفاده کنیم؛ نیرو‌هایی که سال‌ها در این حوزه فعالیت داشته اند.

در بازار بورس و اوراق بهادار، کلیه معاملات مستمر و یکپارچه است؛ یعنی یک سهم را می‌توانید به راحتی خرید و فروش کنید، اما در بازار بورس کالا این معامله به شکل و شمایل دیگری صورت می‌پذیرد؛ بدین صورت که تولیدکننده، محصولی را که مجوز‌های لازم را دارد، بر روی تابلوی بورس قرار می‌دهد، سپس خریدار می‌آید و آن محصول را می‌خرد و می‌رود؛ به عبارتی دیگر، فرایند خرید و فروش همان جا به پایان می‌رسد.

در بورس اوراق بهادار، شما بر اساس یک پیش بینی از بازار آتی، سهم یک شرکت را خریداری می‌کنید و پس از آن، سهامدار و سرمایه گذار آن شرکت می‌شوید؛ اما در بازار بورس کالا، یک تولیدکننده صنایع پایین دستی می‌آید و یک محصول مواد اولیه را از یک تولید کننده صنایع بالادستی خریداری و سپس استفاده می‎کند.

به زعم حضرتعالی، چه عواملی بیشترین تأثیر را بر بازار بورس کالا دارند؟
عوامل تأثیرگذار بر بازار بورس کالا عبارتند از دلار، قیمت‌های جهانی، رویداد‌ها و اتفاقات سیاسی داخلی و بین المللی. شایان ذکر است که این عوامل دفعتاً تأثیر خود را می‌گذارند؛ اگرچه تأثیر این عوامل در بازار بورس اوراق بهادار، با یک توقف زمانی روی می‌دهد. از آنجایی که بستر بازار بورس کالا، نرم افزاری نیست، این حوزه بیشتر، پایه و مبنای بازرگانی دارد.

وضعیت کنونی بورس کالا در کارگزاری آگاه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
کارگزاری آگاه در سال ۱۳۸۸ موفق به دریافت مجوز بورس کالا شد. از آن زمان سعی بر این شد که با توجه به استراتژی کارگزاری به عنوان کارگزار پیشرو در بازار سرمایه، در این حوزه فعالیت کنیم. در اولین رتبه بندی کارگزاری‌ها در حوزه بورس کالا، کارگزاری آگاه حائز «رتبه الف» شد.

در آخرین رتبه بندی سازمان بورس و اوراق بهادار، کارگزاری آگاه از نظر ارزش معاملات در حوزه بورس کالا، جایگاه سوم را کسب کرد. در حال حاضر نیز عرضه کننده محصولات پالایش نفت تبریز، پتروشیمی پردیس، پتروشیمی مارون، پتروشیمی رجال، ذوب آهن اصفهان، آلومینیوم المهدی هستیم. شرکت‌های بزرگ دیگری در صنایع پایین دستی همچون شیرین عسل، حایر، طبیعت، ماشین سازی اراک و… نیز محصولاتشان را از ما خریداری می‌کنند.

هم اکنون یک تیم ۲۰ نفره خبره در اقصا نقاط کشور در بخش بورس کالا با ما همکاری می‌کنند. شایان ذکر است کارگزاری آگاه، یکی از اولین کارگزاری‌های کشور بوده که در استان‌ها و شهرستان‌های کشور سرمایه گذاری کرده و تالار معاملاتی راه اندازی نموده است. از سوی دیگر، با توجه به گستردگی شعب و برخورداری از نیروی انسانی بیشتر نسبت به سایر کارگزاری ها، تلاش کرده ایم دوره‌های آموزشی متنوعی را برای همکارانمان در سراسر کشور برگزار کنیم تا آن‌ها با تسلط و دانش بیشتری در حوزه بازار بورس، بتوانند به وظایف خطیر خویش عمل نمایند.

گواهی سپرده کالایی از جمله ابزار‌های نوین برای دادوستد بهینه کالا‌ها است که در بسیاری از بورس‌های کالایی دنیا مورد استفاده فعالان بازار قرار گرفته است. کارگزاری آگاه در این حوزه چه اقداماتی صورت داده است؟
بخشی از معاملات بورس کالا در بازار فیزیکی و بخشی دیگر نیز در معاملات گواهی سپرده کالایی انجام می‌گیرد. همانگونه که اشاره کردید سازوکار این اوراق در کشور‌های مختلف با توجه به نیاز و ساختار بازار همان کشور طراحی و اجرا شده است. بورس کالای ایران نیز با توجه به ماهیت بازار کالایی کشور، سال‌ها است گواهی سپرده کالایی را راه اندازی کرده، اما استفاده از این ابزار تنها به پذیرش چند محصول از بخش کشاورزی محدود شده است و به نظر می‌رسد متولیان امر؛ چندان به دنبال توسعه آن نبوده اند.

مبنای معاملات گواهی سپرده، مطابق با بورس کالا است؛ اما بستر معاملاتی آن، بستر بورس اوراق بهادار است. اگر شما معاملات گواهی سپرده سکه، زعفران، کشمش و خرما (که در آینده نزدیک به بورس کالا ورود خواهد کرد) را پایش کنید، درمی یابید که مبنا و پایه این معاملات، بورس کالا است و از تمام قوانین و سیاست‌های این حوزه پیروی می‌کند؛ اما بستر معاملاتی آن، در بورس اوراق بهادار انجام می‌شود.

در سال ۱۳۹۴ که معاملات گواهی سپرده در حوزه ذرت شروع شد، با توجه به ماده ۳۳ قانون بهره وری کشاورزی، دولت می‌بایست ذرت را به صورت خرید تضمینی از کشاورزان بخرد، اما از آنجایی که دچار مشکلات مالی شد، برای حل آن یک راه حل در بورس کالا ایجاد کردند؛ به این صورت که مقرّر گردید کشاورزان ذرت خود را به صورت گواهی سپرده کالایی تحویل انبار دهند (قبض انبار تحویل بگیرند). اصطلاحاً به این معاملات می‌گویند «گواهی سپرده کالایی».

در آن مقطع زمانی (سال ۱۳۹۴)، کارگزاری آگاه به واسطه فعالیت حرفه‌ای در این حوزه، از سهم ۷۰ تا ۸۰ درصدی بازار برخوردار بود. در آن برهه، سیاست کارگزاری‌ها فعالیت زیاد در این حوزه نبود، ولی ما از همان ابتدا مبحث خطیر آموزش را برای کشاورزان عزیز در دستور کار داشتیم؛ بعد از آن هم با اضافه شدن سکه و سایر محصولات، این آموزش را در بین سایر مشتریانمان بسط و گسترش دادیم.

هم اکنون نیز به لطف الهی، کارگزاری آگاه در حوزه گواهی سپرده کالایی سهم بسزایی دارد و توانسته است به عنوان یک کارگزار پیشرو در معاملات گواهی سپرده کالایی فعالیت کند.

این معاملات، فارغ از چیستی و نوع محصول، از مزیّت‌های زیادی برخوردار است. مثلاً در حوزه سکه، مشتریان به واسطه اینکه باید سکه‌ها را تحویل خزانه بانک بدهند، از مزیّت امنیت بالا و جلوگیری از سرقت و نیز دور بودن از نوسانات بازار، بهره ببرند. هم اینک مشتریان عزیز برای فروش سکه، باید به طلافروشی و یا صرافی مراجعه کنند؛ احتمالاً هنگام فروش نیز با یک نوسان قیمت مواجه خواهند شد و حتی شاید با قیمتی کمتر از قیمت بازار مجبور به فروش شوند؛ اما در بازار بورس و اوراق بهادار در معاملات گواهی سپرده کالایی، عرضه و تقاضا منطقی‌تر صورت می‌پذیرد و بهتر می‌توانند کالای خود را خرید و فروش کنند.

شایان ذکر است که معاملات گواهی سپرده کالایی و معاملات آتی مکمّل هم هستند. در سه چهار سال اخیر که تلاطم ارزی رخ داد، معاملات آتی سکه تعطیل شد و در آن مقطع، معاملات صندوق‌های طلایی شکل گرفت؛ اما در ادامه، مجوز تأسیس این صندوق‌ها صادر نشد.

بازار بورس کالا به خاطر قدمت آن و نیز محدودیت‌هایی که در قبال خرید و فروش برخی کالا‌ها وجود دارد -مثلاً ورق مبارکه را صرفاً باید از طریق بورس کالا خرید و فروش کرد- هر کسی نمی‌تواند وارد این چرخه معاملاتی شود. به عبارت دیگر، صرفاً شرکت‌هایی که در سامانه بهین یاب ثبت نام کرده باشند و در برخی موارد، بازرگانان نیز می‌توانند خرید کنند.

تفاوت معاملات بازار فیزیکی بورس کالا با گواهی سپرده کالایی چیست؟
در بازار فیزیکی بورس کالای ایران، محصولات صنعتی و معدنی، محصولات پتروشیمی و فراورده‌های نفتی و نیز محصولات کشاورزی عرضه می‌شود. در بازار صنعتی، انواع محصولات فولادی، ورق، تیرآهن، میلگرد، شمش و… معامله می‌شود؛ در بازار پتروشیمی و فراورده‌های نفتی، انواع مواد اولیه شرکت‌های پتروشیمی و پالایشگاهی مثل پلی پروپیلن و مواد شیمیایی معامله می‌شوند. در بازار کشاورزی که زمانی تب و تاب زیادی داشت و هم اینک از رونق افتاده است، معاملات گندم و جو و ذرت انجام می‌پذیرد.

در معاملات گواهی سپرده کالایی نیز سکه، سکه بهار آزادی، زعفران، زیره سبز و جدیداً هم کشمش معامله می‌شود. خرما نیز در آینده به این معاملات اضافه خواهد شد.

در معاملات گواهی سپرده کالایی، سرمایه گذار خُرد هم می‌تواند –همچون بازار بورس و اوراق بهادار- از بستر آنلاین وارد معامله شود و در صورت نیاز می‌تواند برای تحویل فیزیکی محصول به انبار مراجعه کند؛ در غیر اینصورت در همان سامانه می‌تواند محصول خود را به فروش گذارد.

بستر معاملات آنلاین کارگزاری آگاه این امکان را به مشتریان عزیز می‌دهد که معاملات گواهی سپرده کالایی خود را انجام دهند. ما در بورس کالای کارگزاری آگاه، در حال برگزاری دوره‌های آموزشی مستمر برای آشنایی هر چه بیشتر سرمایه گذاران و نیز علاقمندان جهت ورود به این حوزه –چه در حوزه کشاورزی، چه در حوزه طلا و سکه- هستیم.

در بازار فیزیکی، مخاطبین متفاوت هستند و بر اساس محدودیت ها، مجوز‌های لازم برای ورود به بورس کالا را دارند. سیاست کارگزاری آگاه در حوزه بازار فیزیکی با سیاست کارگزاری نسبت به سرمایه گذاری بر روی مشتریان خرد متفاوت است؛ چرا که جنس این مشتریان، شرکت‌های بازرگانی یا تولید کننده است.

کارگزاری آگاه همچون سایر کارگزاری ها، با نظر به رشد بورس و اوراق بهادار در سال‌های اخیر، توجه بیشتری به این بازار داشته است و متعاقب آن، سهم بازار کالا در ارزش معاملات آن، چشمگیر نبوده است. ضمناً کاهش کارمزد کارگزاری‌ها در ساحت بورس کالا –با توجه به اتفاقات یک سال اخیر- نیز مزید بر علّت شده است. اما از آنجایی که این بازار، پویا است و مشتریان نیز -با توجه به محدویت‌های موجود- نیاز به آن دارند، بنابراین باید در کنار سایر خدمات کارگزاری، فعالیت خود را گسترش دهد.

وضعیت کنونی بازار بورس کالا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به طور خلاصه می‌توانم بگویم معاملات و پیش بینی‌های بازار بورس و اوراق بهادار، متأثر از سیاست گذاری‌های بورس کالا است. به طور مثال می‌توان گفت با توجه به سیاست‌های کنترلی قیمت، تعیین قیمت پایه و یا رقابت محصولات شرکت فولاد مبارکه در نهایت در فروش و سودسازی شرکت فولاد مبارکه تأثیر می‌گذارد! تجربه نشان داده است هر زمان بازار بورس کالا رونق گرفته، با یک تأخیر زمانی، دلار افزایش یافته است و پس از مدتی نیز بازار بورس اوراق بهادار متأثر شده است؛ چرا که افراد حاضر در بازار بورس کالا، غالباً تولیدکننده یا اقتصاددانانی هستند که در حال پیش بینی به صورت سنّتی و علمی اند.

زمانی که قیمت دلار در حال عبور از مرز ۲۱ هزار تومانی بود، تقاضا در بورس کالا به مراتب بیشتر شد و همه مشتریان برای اینکه بتوانند از این تلاطم ارزی، نجات یابند، با توجه به سهمیه‌های خود شروع به خرید کردند. سیاستگذارِ قیمتی، ستاد تنظیم بازار است و نماینده بورس کالا نیز در این ستاد حضور دارد. این ستاد هم اکنون در حال رصد و پایش بازار بوس کالا است و برای کنترل قیمت، محدودیت‌هایی را اعمال نموده است؛ محدودیت‌هایی نظیر تبدیل سهمیه‌های سالانه به ماهانه و یا اینکه مشتریانی که می‌بایست در وهله نخست، ۱۰ درصد ارزش معاملاتی را در حساب در اختیار بورس خود داشته باشند، هم اکنون باید این سهم را به ۵۰ درصد افزایش دهند. این تدابیر بالتّبع هم توان و هم رغبت افراد و شرکت‌هایی که می‌خواهند در بورس کالا فعالیت کنند را کاهش می‌دهد.

نکته شایان ذکر دیگر اینکه فرض کنید عده‌ای از افراد خرید خود را در کانال ۳۰ هزار تومانی انجام داده اند و در حال حاضر دلار به کانال ۲۵ هزار تومان بازگشته است. آیا مردم کاهش قیمت را احساس می‌کنند؟! پاسخ منفی است؛ زیرا تولیدکننده‌ای که با دلار ۳۰ هزار تومانی کالایی را می‌خرد، حاضر نیست محصول خود را با دلار ۲۵ هزار تومانی به فروش بگذارد!

حسب تجربه باید عرض کنم که بعد از تلاطم زیاد دلاری و ارزی، بازار بورس کالا به یک ثبات و آرامش می‌رسد و تقاضا به مراتب کمتر می‌شود. در همین راستا، هم اکنون خرید‌ها صورت گرفته است و انبار‌ها موجودی کافی دارند و دیگر تقاضای کاذبی برای بازار ایجاد نمی‌شود. عملاً معاملات میلگردی که به شدّت تقاضا داشت و نیز معاملات شمش، امروز تقاضای آن چنانی نداشته اند. خیلی از این شرکت‌ها نتوانسته اند محصول خود را بفروشند. دلیل این مسئله این است که دولت محدودیت‌هایی را برای فروش محصولات وضع کرده است و گفته است اگر می‌خواهید تعهدات صادراتی خود را انجام دهید، باید حتماً در بورس کالا عرضه خود را انجام دهید. این هدایت گری‌های دولتی با هدف افزایش شفافیت در این بازار صورت پذیرفته است.

از سویی، خیلی‌ها مخالف این بازار هستند؛ مخصوصاً دولت‌های مختلف به محض شروع کار، از سمت وزارت صمت تذکراتی شنیده می‌شود که باید محصولات فلزی یا پتروشیمی از بورس خارج شوند، اما، چون راه حل دیگری ندارند، تاکنون موفق نشده اند و آخر نیز به این نتیجه می‌رسند که بورس باشد، شفافیت نیز باشد، اما باید فرایند‌های حاکم بر آن اصلاح گردد.

چه شاخص‌هایی عموماً در بورس کالا عرضه می‌گردد؟
اگر چه بورس کالا از کلیه محصولات استقبال می‌کند، اما شرکت‌ها رغبتی برای عرضه محصولات در بورس کالا ندارند. یکی از مزیت‌های حضور شرکت‌ها در بورس کالا، معافیت‌های مالیاتی و نیز عرضه محصول در یک بازار رقابتی است. از همه مهم تر، محدودیتی است که دولت برای کنترل قیمت ایجاد کرده است.

اقتصاد ما دولتی است و عرضه کننده‌های بزرگ ما همچون پالایشگاه‌ها شبه دولتی هستند. صنایع پتروشیمی ما در حوزه صادرات مزیّت دارد؛ اگر بستر شفاف نباشد، عملاً تولیدکننده داخلی ما از مواد پتروشیمی نصیبی نمی‌برند. بر همین اساس، طبق اطلاعیه بورس، اولاً باید معاملات از طریق بورس کالا صورت پذیرد؛ ثانیاً شرکت‌ها برای ورود به این حوزه باید از پارامتر‌ها و شرایط خاصی نیز برخوردار باشند؛ شرایطی که تمایل شرکت‌های غیردولتی را برای ورود به بورس کالا کاهش می‌دهد؛ همچون ارائه گزارش‌های فصلی و…. شایان ذکر است که در این اثنا احتمال رخ دادن برخی فساد‌ها نیز وجود دارد؛ همچون اتفاقی که در چند سال پیش رخ داد.

رسالت بورس کالا در حقیقت شفافیت و حرّاج محصولات در سایه اعتماد و اطمینان متقابل است؛ یعنی بازاری که در آن عرضه و تقاضا به صورت حراج معامله شود و محدودیتی ایجاد نکند.

بورس کالا کارگزاری آگاه
چرا خودرو در بورس کالا عرضه نشده است؟
خبر‌ها حاکی از این است که خودرو در آینده وارد بورس کالا خواهد شد. برخی می‌گویند با عرضه خودرو در بورس کالا، قیمت آن کاهش می‌یابد. به نظر بنده، هیچ تأثیری در این مقوله نخواهد گذاشت؛ چرا که بستر عرضه خودرو در بورس نیست و هیچ نمونه‌ای هم در سایر کشور‌ها ندیده ام. ضمناً هم اکنون بورس کالا قابلیت و زیرساخت لازم برای کدگیری قریب به ۲۰ میلیون نفر را ندارد. به عبارت دیگر، حوزه بورس کالا هنوز ساختار و چارچوب مشخص ندارد.

ضمناً اینکه برخی می‌گویند با ورود چنین کالا‌هایی به بورس، شفافیت افزایش می‌یابد، تنها دلیل آن است که هیچ راه حل معین دیگری برای نیل به شفافیت ندارند!

نهایتاً برخی تمهیدات و برنامه ریزی‌های مطالعه نشده در بورس کالا، موجب فضای انتقادی علیه آن خواهد شد. مثلاً مدتی پیش املاک نیز در بازار بورس کالا عرضه شد. تاکنون ۳ زمین در این بورس عرضه شده است که تماماً دولتی بوده اند. با نظر به قیمت کلان این زمین ها، نهایتاً هم عرضه کننده و هم خریدار دولت خواهند بود. به طور موازی شورایعالی بورس، اقدام به راه اندازی بورس املاک نیز نموده است! این گونه اقدامات عجیب، گره گشا نخواهند بود.

به این نکته هم باید توجه داشت که اگرچه بورس کالا، از عرضه محصولات جدید استقبال می‌کند، اما از سویی برخی در تلاش اند که رسالت و کارکرد آن را تغییر دهند.

آینده بورس کالا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟!
زمانی ارزش معاملاتی بورس کالا به اندازه و نیز گاهی به مراتب بیشتر از بورس اوراق بهادار بود. هنگامی که رفتند و نرم افزایی به نام نرم افزار آنلاین را آوردند، ضریب نفوذ معاملات اورق بهادار در جامعه افزایش یافت و بازار بورس اوراق بهادار بزرگ شد، اما مارکت بازار بورس کالا به این میزان افزایش نداشت!

بنابراین تا زمانی که در حوزه بورس کالا نیز به سمت توسعه زیرساخت و نرم افزار نرویم، اوضاع بهبود نخواهد یافت. به راستی چرا یک نرم افزار آنلاین در خدمت یک تولید کننده نباشد؟! باید متولیان امر به فکر ایجاد و راه اندازی یک بستر امن نرم افزاری برای معاملات بازار بورس کالا باشند. در کنار آن باید بروند و از ابزار‌های نوین مالی بهره ببرند و معاملات گواهی سپرده کالایی را گسترش دهند. این اقدامات موجب رونق بیش از پیش و توسعه و گستردگی بازار بورس کالا خواهد شد.

هم اکنون معاملات گواهی سپرده کالایی صرفاً معاملات کشاورزی و طلا است؛ چراکه این کالا‌ها معاف از مالیات بر ارزش افزوده اند. شما اگر میلگرد را گواهی سپرده کالایی کنید، به صورت مستمر خرید و فروش می‌شود، اما دولت می‌گوید مالیات‌های بر ارزش افزوده این بین را چه کسی باید پرداخت کند؟ این مشکل اگر حل شود، معاملات قیر، مس، میلگرد و خیلی از معاملات دیگری که برای شرکت‌ها تأمین مالی دارد، در اینجا عرضه می‌شود و باعث گستردگی آن و گسترش سیستم انبارداری خواهد شد؛ بنابراین اگر با همین رویکرد کنونی دولت‌ها نسبت به بازار بورس کالا -یعنی با نگاه سیاسی و صرفاً با هدف کنترل قیمت- به پیش رویم، عملاً انتظار بهبود شرایط این بازار در آینده را نمی‌توان داشت.

مزیت‌ها و معایب بازار بورس کالا را چه می‌دانید؟!
بزرگترین مزیت بورس کالا، شفافیت، اطمینان و اعتماد متقابل است. بعد از آن هم، حرّاج بر اساس تقاضا و عرضه است.

از معایب بازار بورس کالا نیز می‌توان به فقدان یک بستر نرم افزاری مطلوب اشاره کرد. بورس کالا هم اکنون صرفاً نیروی انسانی محور است و هیچ سرویس نرم افزاری مجوزداری نداریم که به مشتری و تولیدکننده عرضه کنیم. از سوی دیگر، چون اقتصاد ما دولتی است، بورس کالا نیز از این قاعده مستثنا نیست!

متأسفانه یکی از مشکلات کنونی بورس کالا، دخالت‌های بی مورد و غیرکارشناسی و نیز تصمیمات خلق السّاعه است. دولت‌ها حوزه بورس کالا را صرفاً ابزاری برای کنترل تورم می‌دانند؛ اما در حقیقت بورس کالا عامل اصلی تورم نبوده است که بخواهیم از این طریق به مهار آن بپردازیم!

چرا راه اندازی بورس املاک منجر و منتج به مهار افزایش افسارگسیخته قیمت‌های مسکن نشد؟!
اولین مسئله بورس املاک، نوپا بودن آن است؛ ضمناً تاکنون تنها ۳ معامله زمین در آن صورت پذیرفته است. از سویی، عرضه کننده‌های این بازار صرفاً شرکت‌های دولتی هستند!

هنگامی که از بازار مسکن سخن می‌گوییم، مرادمان خرید و فروش املاک موردنیاز مردم عادی است و این مقوله هیچ ارتباطی با بورس املاک ندارد.

در حوزه خودرو نیز همین اتفاق خواهد افتاد. اگرچه هدف از راه اندازی این قبیل بورس ها، ایجاد یک ساختار شفاف و نظام‌مند است که قابلیت گزارش گیری داشته باشد؛ اما این نکته را نیز باید مطمح نظر قرار داد که این بستر تقریباً محدود به شرکت‌های دولتی است و هیچ یک از افراد عادی جامعه در این چرخه وارد نمی‌شوند. به هر روی هم اینک دولت دارد نفوذ می‌کند و دستوری به کنترل قیمت‌ها می‌پردازد، چرا که تصور می‌کند اگر این را کنترل نکند، در سایر ساحات جامعه تأثیر می‌گذارد و تورّم ایجاد می‌کند؛ در صورتی که دلیل ایجاد تورم، ارز است و این مقوله تابع آن است. مثلاً فرض کنید دولت تلاش می‌کند که میلگرد را ارزان نگه دارد؛ تولید کننده‌ای که مواد اولیه خود را گران می‌خرد، چه کند؟! تمام این مسائل و مشکلات، کم کم منجر به خدشه دار شدن برند (نشان تجاری) بورس کالا خواهد شد.

ضمناً سیستم بازار سرمایه به سامانه مالیاتی کشور مرتبط است و اگر بتوانیم این حوزه را تقویت کنیم، خود به خود به تقویت سامانه مالیاتی کشور می‌انجامد. اگر بورس کالا تقویت شود، نه فرار مالیاتی خواهیم داشت و نه پولشویی!

راهکار‌های تقویت بازار بورس کالا چیست؟!
یکی از راهکار‌های تقویت بازار بورس کالا این است که سیستم اعتبارات بانک را به شرکت‌هایی وصل کنند که توانایی سرمایه در گردش آن‌ها با مشکل مواجه شده است؛ مخصوصاً در شرایط بغرنج کنونی. از طرفی، سیستم‌های بانکی تسهیلات خود را صرفاً برای خرید مواد اولیه واگذار کنند؛ یعنی به تولید کنندگان بگویند اگر صرفاً قصد خرید مواد اولیه را دارید، بیایید و وام بگیرید. به عبارت دیگر، ارتباط سیستم بانک و سیستم بورسی، نظام‌مند گردد تا بتوانند از آنجا تأمین مالی کنند.

نکته دیگر این است که وزارت صمت باید تکلیف خود را با حوزه بورس کالا مشخص کند. بورس کالا یا واقعاً کارآمد است یا نیست؛ اگر کارآمد است، دولت باید حمایت خود را برای تقویت این حوزه بیش از پیش کند و اگر ناکارآمد است، آن را رسماً تعطیل کند!

به گزارش روابط عمومی کارگزاری آگاه، ضمناً در حوزه تقنین نیز باید با تصویب و اعمال قوانینِ به روز و کارآمد، مسیر پیشرفت و تقویت بورس کالا تسهیل گردد. بسیاری از شرکت‌های بزرگ، از بورس کالا حمایت چندانی نمی‌کنند و برخی از آن‌ها نیز از زیر بار تعهّد عرضه شانه خالی می‌کنند. برخی از شرکت ها، در برهه‌ای که بازار پُرتلاطم است، عرضه‌های خود را کاهش می‌دهند و زمانی که بازار ثبات و آرامش نسبی یافت، عرضه‌های خود را افزایش می‌دهند؛ به عبارت دیگر، کف و سقف عرضه را رعایت نمی‌کنند. در اینجا ضعف قانون و نیز ضمانت اجرایی کاملاً هویدا است.