تضعیف تولید صنعتی ایران در یک دهه اخیر

بورس نیوز: یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد شاخص عملکرد رقابت صنعتی (CIP) ایران در سال ۲۰۲۰ با امتیاز ۴۶ هزارم در جایگاه ۵۵ اُم جهان قرار گرفت. وضعیت عملکرد رقابت‌پذیری صنعتی ایران پایین‌تر از متوسط جهانی (۶۲ هزارم) قرار دارد.

بررسی تحولات ساختار تولید و تجارت صنعتی ایران در دو دهه اخیر نشان می‌دهد ساختار تولید صنعتی ایران از سال ۲۰۱۰ به بعد تضعیف شــده و از نقش بخش صنعت هم از بعد ارزش‌افزوده صنعتی و سهم در اقتصاد ملی و هم از بعد سطح فناوری کاسته شده است، به نحوی که سهم بخش صنعت در اقتصاد کشــور در سال ۲۰۲۰ (ســال ۱۳۹۹) به ۱۲.۹ درصد و ســهم صنایع با فناوری متوسط و پیشرفته به حدود ۴۴ درصد تنزل پیدا کرد.

به عبارت دیگر در سال‌های برنامه پنجم و ششم توسعه در مقایسه با دو برنامه سوم و چهارم توسعه، ساختار تولید صنعتی کشور تضعیف شد و از نقش آن در اقتصاد ملی کاسته شد.

در مقابل اما، ساختار تجارت یا صادرات صنعتی روند رو به بهبودی داشته؛ به گونه‌ای که سهم صادرات صنعتی از کل صادرات غیرنفتی کشــور از حدود ۹ درصد در سال ۲۰۱۰ به حدود ۴۰ درصد در سال ۲۰۲۰ و سهم صادرات محصولات با سطح فناوری متوسط و پیشرفته نیز از حدود ۱۸ به ۳۳ درصد افزایش پیدا کرد؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که عملکرد صنعتی کشــور در سال‌های برنامه پنجم و ششم توسعه از بعد تحول در ساختار تولید صنعتی دارای پسرفت و از بعد تحول در ساختار تجارت صنعتی دارای پیشرفت بوده است.

همچنین بررسی داده‌های سری زمانی یونیدو بیانگر متوقف شدن موتور خلــق ارزش در بخش صنعت ایران و قرار گرفتن میزان ارزش افزوده صنعتی حول رقم ۶۰ میلیارد دلار در یک دهه اخیر اســت. به‌عبارت دیگر میزان ارزش افزوده بخش صنعت ایران در یک دهه اخیر با رقم سال ۲۰۰۹ (سال ۱۳۸۸) یکسان است.

براساس نتایج مطالعات پایش محیط کسب وکار می‌توان نتیجه گرفت تشدید و تداوم تحریم‌های غرب از اوایل دهه ۹۰ و به‌دنبال آن «اورشوتینگ» نرخ ارز به‌ویژه در اوایل سال ۱۳۹۷، عدم ثبات در مقررات و بخشنامه‌های دولتی، عدم مدیریت مناسب زنجیره‌های تأمین مواد اولیه و تأمین سرمایه در گردش واحد‌های تولیدی و در نهایت افزایش سرسام‌آور هزینه‌های مبادله، مهمترین دلایل متوقف شدن موتور خلق ارزش در بخش صنعت ایران طی یک دهه اخیر است.