واردات خودروی کارکرده، خطر بزرگ اقتصاد ملی
امیرحسن کاکایی، کارشناس بازار خودرو درخصوص تصویب و ابلاغ آیین نامه واردات خودرو‌های کارکرده در گفتگو با بورس‌نیوز بیان کرد: طی هفت سال گذشته، خودروسازان خودرو‌هایی را زیر قیمت واقعی تمام شده تحویل می‌دادند و با توجه به وضعیت نابسامان بازار سرمایه و شرایط بی‌ثبات، برای خرید این خودرو‌ها صف ایجاد می‌شد. تقاضای کالای خودرو همیشه در ظاهر بالا است، اما در واقعیت و با در نظر گرفتن تعریف صحیح از تقاضای مصرفی، هرکسی با سنجش توان مالی خود می‌تواند در بازار حاضر شود. در این مدت هفت ساله، قیمت خودرو با افزایش و کاهش قیمت دلار دچار جهش شد که در سه سال قبل و به خصوص ماه گذشته که قیمت دلار کاهش یافت نیز این مسئله واضح بوده است.
وی مطرح کرد: در حدود یک سال گذشته، انواع وعده‌ها از جمله واردات ۲۰۰ هزار خودرو و افزایش ۵ درصدی تولید خودرو به گوش رسید؛ در سال جاری نیز رشد ۲۵ درصدی تولید خودرو وعده داده شده است.
دو عامل اصلی تنظیم بازار، در ایران از یکدیگر جدا هستند
کاکایی عنوان کرد: تنظیم بازار، به دو عامل قیمت و تعداد معاملات وابسته است که این دو عامل در ایران از یکدیگر جدا هستند. دلیل رکود بازار خودرو در حال حاضر را می‌توان صبر خریداران برای اتفاق مثبتی همچون کاهش قیمت شناخت، اما این موضوع رخ نخواهد داد. خودرو‌هایی با قیمت کمتر از ۱ میلیارد و قابل استفاده برای عامه مردم دارای یک ارزش ذاتی هستند و هرچند بازار راکد است، قیمت خودرو بیش از یک مقدار معین پایین نخواهد آمد؛ بنابراین درحال حاضر در یک ثبات قرار داریم و بازار خودرو یک بازار راکد است.
وی افزود: در چنین شرایطی باید در نظر داشت که واردات خودرو کارکرده دارای مشکلات بسیاری ست که جدا از اینکه رئیس جمهور کشور با آن مخالف است، مطمئنا رئیس جمهور پیشین نیز با این مسئله مخالفت می‌نمود. درنهایت و در خوشبینانه‌ترین حالت ۵۰۰ هزار خودرو کارکرده وارد خواهد شد.
کارشناس بازار خودرو اشاره کرد: در سال گذشته ۷ میلیون خودرو خرید و فروش شده است که حدود ۶ میلیون از آن خودرو دست دوم بوده است؛ در این شرایط قیمت خودرو‌هایی با ارزش بیش از ۱ میلیارد تومان کاهش خواهد یافت، اما منجر به کاهش خودرو‌های معمولی مانند سورن نمی‌شود، چراکه این دو مدل خودرو با یکدیگر رقیب نیستند؛ بنابراین رکود بازار افزایش خواهد یافت و بر قیمت‌هایی که مورد توجه اکثر مردم است نیز اثری نخواهد گذاشت. برای مثال ممکن است قیمت خودروی ۲۰ میلیارد تومانی به ۱۰ میلیارد تومان برسد و اگر این مسئله را تنظیم بازار در نظر بگیریم، این تنظیم به طور موقت اتفاق خواهد افتاد.
قیمت دلار عامل مهم تنظیم بازار خودرو است/ واردات خودروی کارکرده عامل مهمی در تنظیم بازار نیست
کاکایی ادامه داد: در این میان اگر کوچکترین اتفاقی در قیمت دلار رخ بدهد، (که فرض محالی نیست) قیمت خودرو نیز به سرعت افزایش می‌یابد. در ایران با افزایش قیمت، تقاضای خرید نیز بالا می‌رود.
وی بیان کرد: بنابراین خودروی کارکرده شاید بتواند به‌طور موقت بازار را تنظیم کند، اما باید درنظر داشت که قیمت دلار عامل مهم تنظیم بازار خودرو است، زیرا ثبات در قیمت واقعی دلار در کشور به معنای شرایط تعادلی در اقتصاد و کنترل تورم است و این شرایط به کنترل بازار‌ها منجر می‌شود؛ لذا واردات خودروی دست دوم اصولا عامل مهمی در تنظیم بازار نیست.
واردات خودروی کارکرده، عامل ایجاد هیجان به‌جای تعادل در بازار خودرو
کارشناس بازار خودرو گفت: اگر خودروی دست دوم وارد شده و با تقاضای بسیاری مواجه شود، تقاضای ارز نیز افزایش می‌یابد و قیمت آن نیز رشد خواهد کرد؛ با این استدلال اگر در طول شش ماه آینده قیمت ارز بالا برود، بازار هیجان‌زده خواهد شد و این مسئله به جای تنظیم بازار در میان مدت باعث هیجان بازار می‌شود؛ بنابراین این موضوع نه تنها در بازار خودرو بلکه در بازار‌های دیگر نیز اثر منفی خود را خواهد گذاشت، مگر اینکه درآمد ارزی کشور افزایش باید.
کاکایی اظهار داشت: آیین نامه‌هایی که دولت در حال حاضر درخصوص واردات تصویب کرده است، ارزش آفرینی در صرف خودرو را کاهش می‌دهد؛ بنابراین ارزش بخشی که مربوط به صنعت خودرو و تولید ملی است در حال کاهش است و از سوی دیگر نیز از طریق این آیین نامه هزینه‌های ارزی کشور افزایش می‌یابد و به این طریق تعادل در این قسمت بازار بر هم می‌خورد که به نفع ارز خارجی و به ضرر ریال است.
وی افزود: از سوی دیگر سیاست‌هایی که دولت درخصوص اکثر صنایع و به خصوص صنعت خودرو پیاده کرده است، هزینه‌های زیادی را به صنعت و اقتصاد کشور از لحاظ ریالی تحمیل کرده و بهره وری را کاهش می‌دهد که قطعی برق نیز نمونه آن است. این مسائل سبب می‌شود تنظیم بازار برهم بخورد و وعده‌های صادر شده محقق نشود.
اگر صنعت خودرو زمین بخورد بورس نیز زمین خواهد خورد
کاکایی مطرح کرد: اگر صنعت خودرو زمین بخورد بورس نیز زمین خواهد خورد و در این صورت فعالان بازار، سرمایه خود را از بورس خارج کرده و به سوی بازار سکه و دلار و خودرو روانه می‌کنند. درصورتی که آیین نامه واردات خودرو دست دوم جدی شود، یک عامل منفی در اقتصاد کلان است؛ هرچند که در کوتاه مدت سبب مانور عده‌ای خواهد شد!
دلیل طولانی شدن فرآیند تصویب آیین نامه واردات خودرو‌های کارکرده؟
کارشناس بازار خودرو تصریح کرد: منشأ اصلی فرآیند طولانی تصویب آیین نامه واردات خودروی نو، ارز بود؛ زیرا به لحاظ واردات خودرو مشکل قانونی وجود نداشت. در سال ۱۳۹۶ بانک مرکزی وضعیت ارز کشور را نابسامان ابلاغ و سران قوا جلوگیری از واردات خودرو را تصویب کرد. کافی بود بانک مرکزی بار دیگر تقاضا بدهد و وضعیت مدیریت و تخصیص ارز را مناسب اعلام کند و در این صورت نیاز قانونی واردات خودرو رفع می‌شد.
آغاز مشکل آنجاست که به همه مردم اجازه واردات خودرو داده شود
کاکایی ادامه داد: درحال حاضر به غیر از مسئله تخصیص ارز، واردات خودروی کارکرده در کشوری مانند ایران دارای مسائل فنی بسیار پیچیده‌ای است. مشکل از جایی آغاز می‌شود که به همه مردم اجازه واردات خودرو داده شود. اشکال این آیین نامه مدعی بودن این است که هر ایرانی می‌تواند خودرو وارد کند. برای کنترل این واردات موارد بسیاری قابل بررسی است و در گمرکات نیاز به تعیین تکلیف دارد؛ بنابراین درمورد این آیین نامه تنها مشکل ارزی مطرح نیست، هرچند که ارز یکی از اصلی‌ترین مشکلات است.
وی افزود: این آیین نامه یک مانور تبلیغاتی است و اگر اراده شود که تمام موانع فنی نیز از میان برداشته شود، با یک خطر بزرگ ملی روبه رو خواهیم بود. نظام فنی ایران شامل پلیس راهنمایی رانندگی، استاندارد و بنزین با سایر کشور‌ها تطابقی ندارد که بتواند چنین ظرفیتی را ایجاد کند. درحال حاضر بنزینی که استاندارد خودرو‌های روز داخلی است موجود نیست، اما در خارج از ایران اختیار انتخاب نوع بنزین وجود دارد. در خارج از کشور مانند ترکیه رفت و آمد قطعات یدکی و ارائه خدمات راحت است. همچنین در ایران برای این خودرو‌ها نمایندگی نیز وجود ندارد، زیرا روابط ما با شرکت‌های اصلی و مادر قطع شده است.
کارشناس بازار خودرو خاطر نشان کرد: بنابرین از منظر فنی با چالش‌های بسیاری رو به رو خواهیم بود. اینکه فرآیند تصویب این آیین نامه زمان برد و اجرایی شدن آن نیز طول خواهد کشید، به دلیل جزئیات مهمی مانند تقویت گمرکات از منظر تخصصی و تجهیزاتی است.
