"گداخانه‌ای" به نام "بورس ایران"

به گزارش بورس‌نیوز، متأسفانه، در سال‌های اخیر شاهد نوعی عادت به تکدی‌گری، حمایت و تزریق‌های دولتی در بازار سرمایه بوده‌ایم. کارشناسان و فعالین بازار سرمایه که هر سال و هر روز صحبت از لزوم عدم دخالت دولت در بازار سرمایه، مدیریت، قیمت‌گذاری و اقتصاد می‌کنند، با دیدن دو یا سه روز ریزش سنگین قیمت‌ها در بازار بورس، دست به دامان دولت، سازمان بورس، صندوق توسعه ملی و... می‌شوند و انتظار دارند از هر جایی که شده پولی برای حمایت از بورس تأمین شود.

ما متوجه نشدیم که آیا ورود و دخالت‌های دولتی در بازار سرمایه و اقتصاد خوب است یا بد؟ باور کنید مسئولین، کارشناسان و فعالین بازار بورس با چنان ذوقی از تزریق‌های قطره چکانی برای حمایت از بازار بورس صحبت می‌کنند که انگار، ریزش بیش از ۸۰ درصدی قیمت سهام و رکود سنگین در ۵ سال اخیر را فراموش کرده‌اند.‌

نمی‌دانیم، وزیر اقتصاد، رئیس همیشه در صحنه سازمان بورس، بعضی کارشناسان متوهم و فعالین مجرب بازار سرمایه، می‌توانند چنددقیقه‌ای از تأثیر حمایت‌های گذشته صندوق‌های تثبیت بازار و صندوق سرمایه‌گذاری توسعه بازار، در تغییر روند یا بهبود شرایط بازار بگویند، تا ما هم به این نتیجه برسیم که آیا مشکل بازار سرمایه کشور را با تزریق پول دولت حل خواهد شد یا خیر؟

آیا تزریق پول و خرید سهام شرکت‌های خودروساز، بانک‌ها، پالایشی‌ها، پتروشیمی و سایر صنایع، توسط دولت و صندوق‌های حمایتی بازار، تأثیری در تغییر شرایط اسفناک و خجالت‌آور بازار در سال‌های اخیر داشته است که تنها راه و پیشنهاد مدیران، نمایندگان مجلس و فعالین بازار سرمایه برای بهبود، تزریق و خرید سهام توسط دولت است. آیا این تنها سیاست مدنظر تصمیم‌گیران، برای خروج از منجلاب و رسوایی بازار سرمایه است؟

راستی پول حمایت از بازار سرمایه از چه محلی تأمین می‌شود؟ می‌دانستید که بخش عمده‌ای از منابع مالی صندوق‌های حمایتی بازار سرمایه در سال‌های اخیر، از محل کارمزد‌های معاملاتی شما سرمایه‌گذاران و مال‌باختگان این روز‌های بازار سرمایه هزینه شده است.

حمایت یا حق سکوت:

احتمالاً تا حدودی در جریان سنگین‌ترین ریزش بازار بورس ژاپن در هفته‌های اخیر بوده‌اید. در حدود ۲ هفته پیش بازار بورس ژاپن که یکی از معتبر‌ترین بازار‌های مالی دنیا محسوب می‌شود، به دلیل تغییرات ارزش پول این کشور در مقایسه با دلار و همچنین آمار‌های ناامید کننده اقتصاد آمریکا، ریزشی ۱۲ درصدی را تجربه کرد.

این ریزش که یکی از سقوط‌های بی‌سابقه بازار بورس در این کشور (حتی بدتر از سقوط این بازار در دوشنبه سیاه سال ۱۹۸۷) بود، با بسته شدن یک روزه بازار و حمایت بانک مرکزی ژاپن، رشدی ۱۱.۶۶ درصدی در روز بعد را به ثبت رساند تا حداقل ما هم با معنای حمایت کمی بیشتر آشنا شویم.

اکنون نحوه حمایت سازمان بورس و بانک مرکزی ایران در ۱۰ سال گذشته را با عملکرد بانک مرکزی ژاپن مقایسه کنید تا ببینید چرا به آن‌ها بانک مرکزی و دولت ژاپن می‌گویند و دوستان ما را بانک مرکزی و دولت ایران.

تحقیق کنید، آیا در ژاپن انواع طرح‌های محدودیت فروش، انواع تحدید دامنه نوسان، انواع دستکاری ضریب اعتباری مشتریان، انواع جلسات و صبحانه‌های کاری و... برای حمایت از بازار بورسشان انجام شده است یا خیر؟

بی‌تردید آنچه که در این روز‌ها در بازار بورس ایران از آن به‌عنوان حمایت یاد می‌شود، بیشتر شبیه به حق سکوت است. حق سکوت برای سهامدارانی که بدبخت شده همین دولت و مصوبات شبانه و غیرکارشناسی‌اش هستند.

اینکه ۵۰ نامه و طومار توسط ۵.۰۰۰ هزار نفر امضاء شود، ۵۰ نفر واسطه شوند تا دولت، بانک مرکزی، بانک ها، صندوق توسعه ملی و ...، جمع شوند و قول تزریق ۵۰۰۰ تا ۱۰.۰۰۰ میلیارد تومان بدهند و سهامداران را با پرداخت‌های ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد تومانی، دلخوش کنند، بازار سرمایه کشور را به گداخانه‌ای همیشگی تبدیل کرده است.

بازاری که در تمام جهان از آن برای تأمین مالی دولت‌ها، صنایع و کسب‌وکار‌ها استفاده می‌شود، در ایران تبدیل به گداخانه‌ای شده که خود، هر ماه در انتظار تزریق قطره چکانی سرمایه و اعتبار از سوی دولت مفلوک، برای خرید سهام زیانده، شاخص‌سازی و ساکت کردن منتقدان است.

چه گلی به سرمان زده‌اند و نتیجه‌اش چه شد؟

از خرید‌های بی‌حساب‌وکتاب و حمایت‌های غیرکارشناسی بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ، از سهام زیرمجموعه‌هایشان که بگذریم، عمده حمایت و خرید سهام در سال‌های گذشته بر عهده دو صندوق سرمایه‌گذاری تثبیت بازار و توسعه بازار بوده است.

صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار:

این صندوق که بخش عمده‌ای از منابع آن مربوط به قسمتی از کارمزد‌های معاملاتی کارگزاران است، در سال‌های گذشته به طور مداوم در حال خرید سهام و یا حمایت و البته شاخص‌سازی بوده است.

بر اساس صورت‌های مالی منتهی به مردادماه سال ۱۴۰۳، سهامداران اصلی این صندوق، بانک‌ها (۳۵ درصد)، نهاد‌های مالی (شرکت‌های بورس، فرابورس و ...) و کارگزاران (۵۴ درصد) هستند که البته سهم کارگزاران در واقع همان کارمزد‌های پرداختی ما، شما و سایر سهامداران مالباخته است.

همچنین نحوه خرید سهام و سرمایه‌گذاری این صندوق، به شرح جدول ذیل است. سرمایه‌گذاری در ۴۵۸ سهم در قالب ۴۲ صنعت از دستاورد‌های این بازار و نقش کم‌اهمیت در بهبود شرایط بازار دارد.

۳۰.۰۰۰ میلیارد تومان ارزش سهام خریداری شده:

بر اساس صورت‌های مالی منتشر شده از سوی این صندوق، مجموع کل ارزش سهام خریداری شده تا ۱۴۰۳/۰۴/۳۱، ۳۰.۰۰۰ میلیارد تومان بوده که با توجه به شرایط و سهام شناور این روز‌های بازار عدد قابل توجهی محسوب می‌شود.

صندوق سرمایه‌گذاری تثبیت بازار:

اما دیگر صندوقی که در سال ۱۳۹۶ تاسیس و زیر نظر هیات امنا و هیات عامل به سرمایه‌گذاری و حمایت از بازار سرمایه کشور پرداخته، صندوق سرمایه گذاری تثبیت بازار است.

هیئت‌امنایی متشکل از وزیر اقتصاد، رئیس سازمان برنامه‌ و بودجه، رئیس بانک مرکزی، رئیس هیئت عامل صندوق توسعه ملی و بالاخره رئیس سازمان بورس که در این سال‌ها زحمات تأثیر گذارشان بر کمتر کسی پوشیده است.

این صندوق از سازوکار‌های معاملاتی خاص نظیر ورود در زمان ریزش بیش از ۱.۵ درصدی شاخص کل و موارد دیگر برخوردار است، اما به راستی تاکنون تاثیری از عملکرد این صندوق در بازار را احساس کرده اید؟

ذی‌نفعان و سرمایه‌گذاران اصلی صندوق تثبیت بازار:

باتوجه‌به ساختار متفاوت این صندوق در مقایسه با ساختار صندوق توسعه بازار، ذی‌نفعان و سرمایه‌گذاران آن نیز متفاوت است.

این حجم از " های‌وهوی " برای چند هزار میلیارد تومان ناقابل:

بخشی از نکات قابل‌توجه از صورت‌های مالی این صندوق به شرح ذیل است:

۱- تنها سرمایه‌گذاری دولت در این صندوق ۲.۰۰۰ میلیارد تومان ناقابل بوده که همه این وجه هم در سال ۱۴۰۱ در قالب افزایش سرمایه به این صندوق واریز شده است.

۲- سود یک‌ساله دولت از ۲.۰۰۰ میلیارد تومان واریزی، ۱.۲۹۰ میلیارد تومان بوده است که نشان می‌دهد این نوع حمایت‌ها بی غرض و چشم داشت نبوده است. بعید می‌دانم هیچ یک از شما سهامداران در یک سال گذشته ۶۵ درصد بازدهی را به ثبت رسانده باشید.

۳- سهم پرداخت صندوق توسعه ملی برای حمایت از بازار در ریزش ۵ سال گذشته، تنها ۸.۰۰۰ میلیارد تومان بوده است که البته سودی ناقابل و ۳.۹۰۰ میلیارد تومانی را هم برای این نهاد به ارمغان آورده است.

•    سهم مردم در حمایت از بازار سرمایه از دولت بیشتر است

۴- همانگونه که در جدول فوق نیز مشاهده می‌شود، سهم شما عزیزان در حمایت از بازار، با پرداخت کارمزد و در قالب سرمایه‌گذاری سازمان بورس از سهم دولت بیشتر در این سال‌ها بیشتر بوده است.

۵- با احتساب آورده و سود واریزی‌های ذی‌نفعان در حدود ۲۰.۰۰۰ میلیارد تومان، مجموع کل سهام موجود در صندوق تثبیت بازار خریداری شده توسط دولت، صندوق توسعه ملی و سازمان بورس است. 

از جیب مردم حمایت‌کردن که هنر نیست:

اگر از ۵ درصد سهام موجود در صندوق‌های سرمایه گذاری با درآمد ثابت (حدود ۳۰.۰۰۰ میلیارد تومان)، ارزش در حدود ۱۲۰.۰۰۰ میلیارد تومانی صندوق‌های سهامی (شامل دارا یکم، پالایش، اهرم، توان، جهش و ...) و ۵۰ درصد سهام موجود در صندوق‌های مختلط که در برخی موارد با نگاهی جانبدارانه و شاید سفارشی، صرف خرید سهام بنیادی شده است که بگذریم، در حدود ۵۰.۰۰۰ میلیارد تومان از سهام شناور موجود در بازار سرمایه در سبد صندوق‌های توسعه بازار و تثبیت بازار است.

از ۵۰.۰۰۰ تومان سهام موجود در صندوق‌های تثبیت و توسعه بازار، حدود ۳۵.۵۰۰ میلیارد تومان سهم کارگزاری ها، سازمان بورس و نهاد‌های مالی از محل کارمزد شما سهامداران عزیزان است.

همانگونه که در جدول فوق مشاهده می‌شود، مردم از طریق پرداخت کارمزد معاملاتی و سپرده‌های بانکی، با مبلغی در حدود ۳۵.۵۰۰ میلیارد تومان از بازار حمایت کرده‌اند و دولت و صندوق توسعه ملی با این میزان از های‌وهوی و جلسات رنگارنگ، ۱۴.۵۰۰ میلیارد تومان.

نه حمایتتان را می‌خواهیم و نه دروغ‌هایتان را باور می‌کنیم:

بنابراین، همانگونه که مشاهده کردید، حاصل کل صحبت‌ها، مصاحبه‌ها، جلسات و منتهایی که دولتی‌ها، در چند سال گذشته بر سر سهامداران و سرمایه‌گذاران بازار سرمایه گذاشته‌اند کمتر از ۱۵.۰۰۰ میلیارد تومان (حدود ۱۰.۰۰۰ میلیارد تومان کل آورده) است که در مقایسه با ۷.۰۰۰.۰۰۰ میلیارد تومان ارزش کل بازار بورس و فرابورس، عددی مضحک به نظر می‌رسد.

بنابراین، حمایت از بازار سرمایه هم بر عهده خودتان (سهامداران و سرمایه‌گذاران) است و نه دولت و صندوق توسعه ملی.

"پس التماس نکنید و به وعده و وعید‌های مسئولین دولتی دل خوش نکنید"