صرافی‌های ایرانی را باید ملزم به افشای اطلاعات و اثبات ذخایر کنند!

به گزارش بورس‌نیوز، بازار ارز دیجیتال از ابتدای فعالیت پروژه‌ها با کلاهبرداری‌ها و ورشکستگی پلتفرم‌های خدمات دهنده دست و پنجه نرم میکند؛ به طوری که مبلغ ۹ میلیارد دلار (۶۳۰ همت) پول تا به امروز از طریق پروژه‌های دیفای و پل‌های بریج دزدیده شده است. در سال ۲۰۱۳ تعداد ۶۴ صرافی وجود داشت که ارزش خالص دارایی‌های تحت مدیریت و گردش مالی بسیار پایین داشتند، اما این تعداد در سال ۲۰۲۴ به ۹ هزار و ۹۳۵ صرافی رسیده و قدرت هر کدام از آن‌ها بیش از پیش شده است. ریسک کلاهبرداری و ورشکستگی پلتفرم‌ها و پروژه‌های ارز دیجیتال کل کاربران بازار را نگران کرده و همیشه جزء دغدغه‌های اصلی بوده است چه برسد به ما ایرانی‌ها که با خون دل سرمایه گذاری میکنیم و نمیدانیم به کدام یک از ریسک‌های ناشی از تحریم، امنیت و مسائل فنی توجه کافی داشته باشیم.

الگوریتم اثبات ذخایر در سال‌های پس از فروپاشی مبادلات پرطرفدار در اوایل دهه ۲۰۲۰ مورد توجه قرار گرفت و گا‌ها صحبت‌هایی از این اصطلاح میشد تا اینکه در سال ۲۰۲۲ با کلاهبرداری ۸ میلیارد دلاری صرافی FTX، تخلیه ۴۰ میلیارد دلاری پروژه LUNA و هک ۱۰۰ میلیون دلاری پل میان زنجیره‌ای هورایزن متعلق به پروژه Harmony در اوج کاپیتولاسیون بازار وحشت را به جان سرمایه گذاران انداخت! پس از این کلاهبرداری‌ها و سوء استفاده صرافی‌ها از دارایی کاربران، صحبت‌ها راجب الگوریتم اثبات ذخایر (POR) و شاخص نقدینگی قفل شده (TVL) بیشتر شد و اکثر صرافی‌های مطرح بازار شروع به افشای اطلاعات مالی و اثبات ذخایر خود کردند.

کلاهبرداری صرافی‌های ایرانی

دغدغه ما ایرانی‌ها در بازار ارز دیجیتال یکی دو تا نیست و باید به همه چیز توجه کنیم؛ از مسائل فنی و امنیتی گرفته تا احراز هویت و تحریم آی پی که نگرانی ما را بیش از پیش کرده است. دغدغه ما فقط کلاهبرداری و ورشکستگی پروژه‌های خارجی نیست؛ بلکه یکی از مشکلات اساسی ما همین صرافی‌های ایرانی میباشند که بدون هیچگونه مجوز و اعتباری با هزار دوز و کلک به کاربران خدمات میدهند! امروزه تعداد صرافی‌های ایرانی به شدت زیاد شده و سرعت زیادی در جذب سرمایه دارند که نگران کننده بنظر میرسد و باید مراقب باشیم تا پولمان در صرافی فریز و یا دزدیده نشود.

نمونه‌های زیادی از کلاهبرداری صرافی و پلتفرم‌های ارائه دهنده خدمات در ایران وجود دارد که هر روز خبر یکی از آن را میشنویم و با دلهره به سرمایه گذاری و یا انتقال ارز میپردازیم. سامانه داریکسو ۲۰۰ میلیارد تومان و صرافی اکسننس ۱۰ میلیارد تومان فقط بین صرافی‌های ایرانی علنا کلاهبرداری کردند وگرنه صرافی و پلتفرم‌های ایرانی بسیاری وجود دارند که میلیارد‌ها تومان به صورت غیر مستقیم از طریق معاملات و فضای ذخیره سازی رمزارز‌ها به سرقت میبرند. سایت‌های پانزی ترون با اسم‌های گوناگون و با ادعای استخراج سکه‌های این پروژه سر کاربران را کلاه گذاشتند که آمار و ارقام نشان میدهد بیشتر این قربانی‌ها از کشور‌های تورمی مثل ایران و ترکیه بودند!

صرافی‌های نوبیتکس، والکس، اوکی اکسچنج و بیت پین اعتبار بیشتری نسبت به سایر صرافی‌های ایرانی دارند چه از لحاظ ارائه خدمات و چه گردش مالی و ذخیره دارایی؛ اما به هر حال، چون ایرانی هستند از یک طرف سخت گیری‌های دولت، از یک طرف تحریم و رصد تراکنش‌ها و از طرف دیگر، کلاهبرداری تیم توسعه دهنده ریسک نگهداری بلند مدت دارایی‌های رمزارزی را بسیار بالا می‌برد.

اطلاع از وضعیت مالی صرافی‌ها، حق مسلم کاربران است!

اگر صرافی‌های ایرانی واقعا ادعای سالم بودن و معتبر بودن میکنند، پس باید اطلاعات مالی و اثبات ذخایر خود را افشا کنند تا مردم با خیال راحت پول‌های خود را به این پلتفرم‌ها واریز کنند. بله قطعا صرافی‌هایی که به صورت غیر مستقیم از طریق معاملات، پرداخت سود سپرده گذاری، حجم دارایی‌های هولد شده و میزان پشتوانه برای پوشش ریسک، از پول کاربران دزدیده و دارایی آن‌ها ذره ذره آب میشود، از افشای اطلاعات و اثبات ذخایر خود نگرانند. به همین خاطر میگوییم که صرافی‌ها و پلتفرم‌های ارائه دهنده خدمات در ایران را ملزم به افشای اطلاعات و اثبات ذخایر کنند تا کاربران از وضعیت مالی و حجم دارایی‌های تحت مدیریت صرافی جهت اتخاذ تصمیمات درست آگاه باشند.

به طور مثال: صرافی کوکوین با ۴.۵ میلیارد دلار دارایی تحت مدیریت صد در صد از صرافی بیت مارتی که ۷۰ میلیون دلار دارایی دارد، برای کاربران کم ریسک‌تر است. این روز‌ها هر کسی که از جایش بلند میشود، یک صرافی میزند و، چون میزان نقدینگی، درآمد و دارایی‌های خود را افشا نمیکند، مردم هم بدون آگاهی اقدام به واریز پول و معامله میکنند. در واقع کاربران ایرانی فرق صرافی کوچک با ۱ میلیارد تومان حجم معاملات را با صرافی ۱۰۰۰ میلیاردی نمیدانند؛ چون اطلاعاتی از جایگاه و وضعیت مالی آن‌ها در دسترس نیست.

در معاملات و انتقال رمزارز، مراقب باشید!

تعداد حساب‌های فلگ شده به دلیل ارتباط با نوبیتکس روز به روز بیشتر میشود و توصیه ما به کاربران این است که از صرافی‌های ایرانی به هیچ وجه مستقیما رمزارز و بخصوص تتر به صرافی‌های خارجی منتقل نکنید؛ زیرا تراکنش‌ها در اکثر مواقع رصد میشوند و این روز‌ها به دلیل تحریم، حساسیت پلتفرم‌ها و نهاد‌های خارجی بر روی صرافی‌های ایرانی بیشتر شده است. در انتقال سرمایه میتوانید از رمزارز‌های غیرمتمرکزی مانند TRX، BNB، FTM، FIL و DGB استفاده کنید که ترون علاوه بر غیر متمرکز بودن، سرعت و صرفه اقتصادی بیشتری هم دارد. اگر دارایی ارز دیجیتال شما بیشتر از ۱۰۰ میلیون تومان است و یا قصد نگهداری بلند مدت رمزارز‌های خود را دارید، توصیه میشود حتما از کیف پول‌های سخت افزاری استفاده کنید. کیف پول‌های سخت افزاری را با قیمت واقعی و از فروشگاه‌های معتبر خریداری کنید، کد بازیابی ولت را حتما یادداشت کنید و در آخر، کد بازیابی کیف پول خود را در هیچ سایت و پلتفرمی وارد نکنید حتی اگر کارشناسان پشتیبان خود کیف پول از شما درخواست کنند!

مراقب صرافی‌های ایرانی هستید؟

باید یک نهاد نظارتی داشته باشیم که به این کلاهبرداری‌ها رسیدگی کند. مگر مردم چه گناهی کردند که میخواهند در این شرایط تورمی به فکر سرمایه گذاری با پول اندک باشند. از بورس و نهاد هایش که خیری ندیدند، حداقل مسیر ورود به بازار کریپتو را برای آن‌ها هموار کنید تا مشکل همه حل شود. اعتماد و حمایت مردم برکت دارد؛ اگر صرافی‌ها اطلاعات مالی خود را صادقانه افشا کنند و در معاملات و کیف پول هایشان دست درازی نداشته باشند، خودشان هم درآمد خوبی میکنند. بدون مجوز و نظارت، هیچ نهادی حق ارائه خدمات ندارد؛ یک روز فلان صرافی به بهانه عدم حمایت دولت اعلام ورشکستگی میکند و به کاربران هشدار میدهد دارایی‌های خود را به قیمت ارزان‌تر و کارمزد بالاتر فول نقد و برداشت کنند؛ یک روز معلوم میشود که فلان صرافی در معاملات، لوریج‌ها و استخر‌های نقدینگی دست درازی میکند، کارمزد و هزینه‌های دیگر هم که بماند ...

الگوریتم اثبات ذخایر (Proof of Reserve) : یک روش راستی ‌آزمایی است که به صرافی‌ های ارز دیجیتال و سایر پلتفرم های خدماتی اجازه میدهد تا به طور عمومی نشان دهند که دارایی‌ های کافی برای پوشش تمام سپرده‌ های کاربران را در اختیار دارند. در واقع کاربران با مشاهده کاهش چشمگیر دارایی های تحت مدیریت و ذخیره شده صرافی ها متوجه میشوند که ریسک کلاهبرداری و یا تخلیه بالا رفته و اوضاع اصلا خوب نیست. صرافی که این الگوریتم را ندارد و اطلاعات مالی خود را که حق مسلم کاربران است افشا نمیکند، ریگی به کفش دارد و قطعا باید از آن صرافی دوری کرد!

بورس‌نیوز، رسانه تخصصی بازارسرمایه در راستای شفافیت هرچه بیشتر و روشن‌شدن مسیر سرمایه‌گذاری سهامداران،  آمادگی درج پاسخ نهادهای ذکر شده در مطلب را دارد.

هادی بهرامی، پژوهشگر بازار سرمایه