چگونه با توسعه معادن کشور میتوان تحریم های نفتی را درهم شکست؟!

بورس نیوز:

در شرایطی که اقتصاد ایران با چالش‌های متعددی از جمله تحریم‌های اقتصادی، نوسانات ارزی و وابستگی تاریخی به درآمد‌های نفتی مواجه است، ضرورت بازتعریف استراتژی‌های توسعه‌ای بیش از پیش احساس می‌شود. یکی از حوزه‌هایی که می‌تواند به‌عنوان محرک رشد اقتصادی و عاملی برای کاهش وابستگی به نفت ایفای نقش کند، بخش معدن و صنایع معدنی است. در این میان، شرکت مادر تخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) به‌عنوان یکی از بازیگران کلیدی این صنعت، توانسته است با توسعه زنجیره ارزش از اکتشاف و استخراج تا فرآوری و صادرات، سهم مهمی در ارزآوری و ایجاد اشتغال ایفا کند.

بااین‌حال، پرسشی که مطرح می‌شود این است که آیا رشد و توسعه میدکو به‌تنهایی می‌تواند تضمین‌کننده پایداری اقتصادی باشد، یا آنکه عوامل ساختاری دیگری نیز باید در نظر گرفته شوند؟ از یک‌سو، موفقیت این شرکت در افزایش تولید و صادرات محصولات معدنی و فلزی نشان از ظرفیت‌های بالقوه این بخش دارد؛ اما از سوی دیگر، موانعی همچون سیاست‌های نامنسجم اقتصادی، کمبود سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی، و وابستگی به فناوری‌های خارجی می‌تواند به‌عنوان چالش‌هایی اساسی در مسیر توسعه پایدار این صنعت تلقی شود.

بنابراین، بررسی نقش و جایگاه میدکو در اقتصاد ایران، علاوه بر تأکید بر دستاورد‌های این شرکت، نیازمند نگاهی نقادانه به ساختار سیاست‌گذاری در بخش معدن و صنایع معدنی، چالش‌های توسعه فناورانه، و میزان اثرگذاری این صنعت در کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد ملی است. این مقاله در تلاش است تا با واکاوی این ابعاد، ضمن تحلیل کارکرد‌های مثبت میدکو، محدودیت‌های موجود در مسیر تحقق یک اقتصاد معدنی پایدار را نیز مورد بررسی قرار دهد.

در زمان حال با وجود تشدید هرچه بیشتر ریسک‌های ژئوپلیتیک همچون تحریم‌ها تکیه بر صنایع پر پتانسیلی مانند صنعت معادن کشور راه نجاتی تلقی می‌شود.

میدکو از ابتدا تا حال

در سال‌های ابتدایی فعالیت، تغییرات مدیریتی و اصلاح راهبرد‌های توسعه‌ای را اجرایی کرد که سبب شد تا میدکو به‌عنوان الگویی از توسعه بخش خصوصی در صنعت معدن ایران مطرح شود. این شرکت، با تکیه بر اصل ۴۴ قانون اساسی، نه‌تنها به کاهش تصدی‌گری دولت در این حوزه کمک کرده، بلکه به یکی از پیشگامان کارآفرینی صنعتی و معدنی تبدیل شده است.

مدل مدیریتی میدکو مبتنی بر کنترل استراتژیک است که در آن، ستاد مرکزی شرکت استاندارد‌ها و سیاست‌های کلان را تعیین می‌کند و شرکت‌های تابعه، ضمن تبعیت از این سیاست‌ها، از استقلال اجرایی برخوردارند. این شیوه مدیریتی، که از بهترین تجربیات جهانی الهام گرفته است، به شرکت امکان داده تا علاوه بر ایجاد هماهنگی و نظارت بر عملکرد زیرمجموعه‌ها، از پویایی و انعطاف لازم برای تطبیق با شرایط متغیر بازار‌های داخلی و بین‌المللی برخوردار باشد.

استفاده از فناوری بیولیچینگ صنعتی در تولید مس، که از مدرن‌ترین روش‌های موجود در جهان محسوب می‌شود، یکی از مهم‌ترین موفقیت‌های این شرکت به شمار می‌رود. همچنین، به‌کارگیری روش‌های نوین احیای مستقیم و کوره بلند در تولید فولاد، توانسته بهره‌وری را افزایش داده و ایران را به یکی از قطب‌های تولید فولاد در منطقه تبدیل کند. این رویکرد فناورانه نه‌تنها ظرفیت تولید داخلی را بالا برده، بلکه زمینه را برای کاهش وابستگی به واردات و افزایش توان صادراتی کشور فراهم کرده است.

در بخش تولید، میدکو با سرمایه‌گذاری‌های گسترده، ظرفیت‌های قابل‌توجهی را محقق ساخته است. تولید ۴.۲ میلیون تن فولاد خام، ۷.۵ میلیون تن گندله سنگ آهن، ۸ میلیون تن کنسانتره سنگ آهن، ۱.۲ میلیون تن کک متالورژی، ۱.۱ میلیون تن زغال فرآوری شده، ۲۴ هزار تن فروسیلیسیوم، ۴۰۰ هزار تن آهک و دولومیت، ۵۰ هزار تن کاتد مس، ۱۲ هزار تن لوله مسی و ۵۰۰ مگاوات برق تنها بخشی از توانمندی‌های تولیدی این هلدینگ محسوب می‌شود. این مقیاس از تولید، نشان‌دهنده ظرفیت عظیم این مجموعه در تأمین نیاز‌های داخلی و ایجاد تراز مثبت در تجارت خارجی است. ناگفته نماند این شرکت در سال‌های اخیر به عنوان شرکتی پیشرو جایزه‌های بین المللی همچون تندیس زرین جایزه بین‌المللی مدیریت دانشی را دریافت کرده است.

 در شرایطی که تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های تجاری فشار زیادی بر اقتصاد ایران وارد کرده‌اند، شرکت‌هایی همچون میدکو با افزایش تولید و صادرات محصولات استراتژیک، نقش مهمی در ایجاد ارزآوری و تقویت اقتصاد غیرنفتی ایفا می‌کنند.

با بررسی موشکافانه این شرکت و این دسته از شرکت‌های فعال در اقتصاد ایران، جایگاه آنها بیش از پیش ارجعیت پیدا کرده و مخصوصا در حال حاضر که تحریم‌های ایالات متحده بر ایارن تنگ‌تر شده است و ترامپ به صراحت بیان کرده است که قصد دارد فروش نفت ایران را به صفر برساند؛ توسعه بخش غیر نفتی اقتصاد فرضا بخش معادن و تولید فلزات اساسی که ایران جایگاه مناسبی در خاورمیانه و چه بسا آسیا دارد اثربخش بوده و میتواند اقتصاد کشور را از این منجلاب نجات دهد.

با این حال، توسعه این شرکت و صنایع وابسته به آن، با چالش‌هایی نیز مواجه است. وابستگی نسبی به تجهیزات و فناوری‌های خارجی، نوسانات قیمت جهانی فلزات، محدودیت‌های زیست‌محیطی و موانع مقرراتی داخلی از جمله عواملی هستند که می‌توانند روند پیشرفت این مجموعه را تحت تأثیر قرار دهند. برای تداوم رشد و تثبیت موقعیت این شرکت در سطح بین‌المللی، لازم است سیاست‌هایی در جهت بومی‌سازی فناوری‌های کلیدی، توسعه زیرساخت‌های مرتبط با معدن و صنایع معدنی، و تسهیل شرایط سرمایه‌گذاری بخش خصوصی اتخاذ شود.

شرکت میدکو را می‌توان نماد تحول در صنعت معدن و صنایع معدنی ایران دانست. این شرکت، با رویکردی مبتنی بر توسعه پایدار، افزایش بهره‌وری و ارتقای فناوری‌های تولید، توانسته است گام‌های مؤثری در مسیر کاهش وابستگی کشور به درآمد‌های نفتی و افزایش سهم صنعت معدن در اقتصاد ملی بردارد. با توجه به ظرفیت‌های بالقوه این بخش، ادامه حمایت‌های ساختاری و سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه می‌تواند مسیر رشد این شرکت را هموارتر کرده و آن را به یکی از محرک‌های اصلی اقتصاد کشور تبدیل کند.

با توجه به مطالب ذکر شده کاهش وابستگی کشور به درآمد های نفتی صرفا از گسترش صنایع ارز آور ممکن خواهد بود.

جایگاه اقتصاد غیرنفتی و ضرورت توسعه معادن در ایران

با توجه به تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های موجود در بخش نفت و گاز، ایران به‌دنبال یافتن راه‌حل‌هایی برای کاهش وابستگی به درآمد‌های نفتی و ایجاد منابع پایدارتر برای رشد اقتصادی است. در این راستا، اقتصاد غیرنفتی به‌ویژه از طریق بهره‌برداری بهینه از منابع معدنی می‌تواند نقش محوری ایفا کند.

بخش معدن به‌عنوان یکی از ارکان کلیدی در تحول اقتصاد غیرنفتی، دارای ظرفیت‌های زیادی است که تاکنون به طور کامل مورد استفاده قرار نگرفته است. ذخایر غنی و متنوع معدنی ایران، از جمله مس، سنگ‌آهن، طلا و زغال‌سنگ، پتانسیل زیادی برای رشد اقتصادی و توسعه پایدار ایجاد می‌کند. اما با وجود این منابع غنی، سهم معدن از تولید ناخالص داخلی ایران تنها ۲ تا ۲.۵ درصد است که این عدد شامل صنایع وابسته به معدن نیز می‌شود. این نشان می‌دهد که بخش معدن و صنایع معدنی هنوز نتواسته‌اند به اندازه ظرفیت‌های خود در فرآیند رشد اقتصادی کشور اثرگذار باشند.

سهم صادرات نفت ایران در اوج تحریم‌ها به زیر ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسیده بود که این مهم نقشه راهی است برای گسترش بخش غیر نفتی اقتصاد، که شرکت‌هایی همچون میدکو میتوانند به عنوان لیدر عمل کنند.

بر اساس تجربیات کشور‌های موفق در توسعه معدن‌کاری، می‌توان با سیاست‌های مناسب و کاهش موانع سرمایه‌گذاری در این حوزه، بخش معدن را به یکی از موتور‌های محرکه اقتصاد ایران تبدیل کرد. در این زمینه، ایجاد زیرساخت‌های لازم، بهبود فرآیند‌های استخراج و بهره‌برداری از معادن، تقویت فناوری‌های نوین و توجه به توسعه بازار‌های صادراتی از جمله اقداماتی است که می‌تواند به تحول این بخش کمک کند.

نقش شرکت میدکو در توسعه معادن و رشد اقتصادی

شرکت توسعه معادن میدکو یکی از نمونه‌های بارز در بهره‌برداری از منابع معدنی کشور است. این شرکت با سرمایه‌گذاری در معادن و صنایع معدنی و فولادی، توانسته است نه تنها نقش مهمی در افزایش تولید و صادرات محصولات معدنی ایفا کند، بلکه به ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی نیز کمک شایانی نماید.

میدکو با بهره‌گیری از توانمندی‌های فنی و تکنولوژیکی، موفق شده است معادن کشور را به بهره‌برداری بهینه برساند و علاوه بر تولید مواد معدنی، محصولات ارزش‌افزوده بالاتری از جمله فولاد و مس را تولید کند. این فرآیند نه تنها به تنوع سبد صادراتی کشور کمک کرده، بلکه توانسته است حجم صادرات ایران را در محصولات معدنی افزایش دهد.

افزایش سهم صادرات محصولات معدنی از تولیدات میدکو در سال‌های اخیر و رشد سودآوری این شرکت نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی‌های دقیق و سرمایه‌گذاری‌های هدفمند، می‌توان معادن ایران را به یکی از منابع اصلی درآمدی کشور تبدیل کرد.

با نگاه کلی به آمار‌های اقتصادی کشور میتوان به این موضوع پی برد که توسعه معادن در کشور تا چه حدی میتواند اهمیت داشته باشد:

سهم هر بخش از تولید ناخالص داخلی منتهی به سال ۱۴۰۱ به نقل از اکوایران

سوال اصلی این است؛ با توجه به شرایط فعلی کشور و انتظارات تورمی که در اثر تحریم‌های نقتی بر کشور و رشد قیمت دلار به بالای ۹۱ هزارتومان در بازار آزاد، آیا سرمایه گذاری در شرکتی همچون میدکو میتواند ضامن سرمایه شما باشد؟!

سرمایه گذاری بلند مدت؛ نقشه راه میدکو برای سودآوری پایدار

سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در دارایی‌ها یکی از مؤلفه‌های مهم برای ارزیابی عملکرد مالی و سودآوری شرکت‌ها به‌ویژه در بخش‌های صنعتی و معدنی است. این نوع سرمایه‌گذاری‌ها نشان‌دهنده تمایل شرکت‌ها به بهره‌برداری از پتانسیل‌های موجود در بلندمدت است و بر اساس آن، شرکت‌ها برنامه‌ریزی‌هایی انجام می‌دهند تا با پذیرش ریسک‌های معقول، درآمد‌های آتی خود را افزایش دهند. در این راستا، شرکت توسعه معادن میدکو یکی از نمونه‌های بارز سرمایه‌گذاری بلندمدت با دیدگاه سودآوری پایدار است که توانسته عملکرد چشم گیری از خود نشان دهد.

شرکت میدکو با توجه به موقعیت خود در صنعت معدن و فولاد، تمرکز زیادی بر روی سرمایه‌گذاری بلندمدت در دارایی‌های خود داشته است. این امر به‌ویژه با نگاهی به نسبت ۱.۷۵ نسبت به شرکت‌های بزرگ بورسی نظیر شستا و تاپیکو تا پایان سال ۱۴۰۱ قابل تأمل است. این نسبت نشان‌دهنده میزان سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت این شرکت نسبت به دارایی‌های خود است که از این طریق، میدکو توانسته است آمار‌های مطلوبی در زمینه سودآوری به ثبت رساند. به‌طور خاص، با این نوع از سرمایه‌گذاری‌ها، شرکت توانسته است برای آینده‌ای پایدار، منابع مالی خود را در پروژه‌های تولیدی و صنعتی تقویت کند و از فرصت‌های رشد اقتصادی بهره‌برداری کند.

در هفته‌های اخیر، میدکو اقدام به ثبت افزایش سرمایه خود در سایت کدال کرده است که این حرکت، نشان‌دهنده روندی استراتژیک در جهت تقویت نقدینگی و قدرت مالی شرکت برای مواجهه با فرصت‌ها و چالش‌های آتی به شمار می‌آید. این افزایش سرمایه، به‌ویژه در شرایط اقتصادی پیچیده و نوسانی، می‌تواند موجب تقویت توان عملیاتی شرکت و افزایش دامنه فعالیت‌های آن در بازار‌های داخلی و خارجی شود.

حاشیه سود عملیاتی و سرمایه گذاری بورسی و غیر بورسی

یکی از شاخص‌های مهم در ارزیابی توان سودآوری یک شرکت، حاشیه سود عملیاتی است. در سال ۱۴۰۲، میدکو توانسته است با حاشیه سود عملیاتی ۹۶.۸۴ درصد، نسبت به بسیاری از شرکت‌های بزرگ بورسی نظیر وبملت و کگل، عملکرد برجسته‌ای را از خود به نمایش بگذارد. این رقم، نشان‌دهنده توانمندی شرکت در کنترل هزینه‌ها، بهره‌برداری بهینه از منابع و ایجاد ارزش افزوده بالا در فرآیندهای تولیدی است. در مقایسه با رقبای بزرگ، این حاشیه سود بالا نشان‌دهنده مدیریت کارآمد و استراتژی‌های صحیح تجاری شرکت میدکو است که توانسته در یک محیط اقتصادی رقابتی، بازدهی قابل‌توجهی را تحقق بخشد.

در حال حاضر نیز براساس گزارش عملکرد دی‌ماه ۱۴۰۳، بهای تمام‌شده سرمایه‌گذاری‌های میدکو در شرکت‌های غیربورسی به مبلغ ۲۲ هزار و ۹۰۷ میلیارد تومان رسید که در مقایسه با آذرماه، افزایشی معادل ۲ هزار میلیارد تومان را نشان می‌دهد. این رشد نزدیک به ۱۰ درصد، حاکی از استراتژی مؤثر شرکت در سرمایه‌گذاری‌های غیربورسی و گسترش فعالیت‌های اقتصادی آن است. بخش عمده این سرمایه‌گذاری‌ها در صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) انجام شده است.

در میان این سرمایه‌گذاری‌ها، بیشترین سهم به بخش فلزات اساسی اختصاص یافته و ۱۹ هزار و ۹۴۳ میلیارد تومان از این مبلغ در این بخش سرمایه‌گذاری شده است. این روند نشان‌دهنده تمرکز میدکو بر توسعه صنعت فلزات است که از ارکان اصلی استراتژی بلندمدت شرکت به شمار می‌آید. جالب توجه است که میدکو در بازار سرمایه هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری جدیدی انجام نداده است.

علاوه بر شاخص‌های مالی و سودآوری، میدکو در سال‌های اخیر موفق به کسب جوایز مختلف در رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران (IMI 100) شده است. این جوایز، به‌ویژه از منظر شاخص فروش، گواهی بر موفقیت‌های شرکت در رشد درآمد و افزایش توان رقابتی آن در بازارهای داخلی و بین‌المللی است. کسب این جوایز نه تنها اعتبار شرکت را افزایش داده، بلکه نشان‌دهنده استحکام جایگاه میدکو در صنعت معدن و فولاد کشور است.

نویسنده: علیرضا مبصر