بار سنگین زیان «خاور» چگونه تخلیه می‌شود / مسیرهایی سخت برای جبران گذشته
بر اساس بررسیهای واحد سنجش و راه حل های رفتاری در بازار (آبسیم) بورس نیوز، شرکت «ایران خودرو دیزل» با سرمایه 4989 میلیارد ريالی، بالغ بر 34235 میلیارد ريال زیان انباشته دارد. به عبارت بهتر، روند زيان‌دهي سنوات اخير فعاليتهاي تجاري شرکت به گونهای بوده که بیش از 6.8 برابر سرمایه، زیان انباشته در حساب‌ها نشسته است.
علاوه بر این، زيان انباشته شرکتهای فرعی توسعه خودروکار، تاپ سرويس، توليد موتورهای ديزل ايران (ايدم)، مهندسی و تأمين قطعات ايران خودرو ديزل (اپکو)، تاپ خودرو و توليد قطعات خاور جمعا به مبلغ 1701 ميليارد ريال بوده و شرکتهای مذکور دارای ابهام در تداوم فعاليت هستند.
در چنین شرایطی، نحوه بازيافت طلب 2650 ميليارد ريالی «خاور» و بهای تمام شده سرمايهگذاری به مبلغ 893 ميليارد ريال در هالهای از ابهام قرار دارد.
اما سوال این است که چه عاملی این شرکت را به خاک سرخ زیان نشانده است؟
مشکلات این شرکت بسیار زیاد است؛ از فعالیت در ظرفیت پایین که 1476 میلیارد ريال هزینه جذب نشده در تولید را تحمیل می کند تا دریافت 12137 میلیارد ريال تسهیلات بانکی با نرخ سود 20 تا 28 درصد که هزینه مالی سنگین 3027 میلیارد ريالی را به دنبال داشته است.
در سایر بخشها نیز هزینه‌های سرسامآور به چشم میخورد. بر اساس گزارش 6 ماهه منتهی به شهریور 97، بالغ بر 1337 میلیارد ريال هزینه های عمومی و اداری ثبت گردیده که معادل 52 درصد فروش است.
هزینه خدمات پس از فروش، هزینه تحقیقات و هزینه‌های جذب نشده نقش بسزایی در شکلگیری رقم مذکور دارند.
حضور 4246 نفر به عنوان پرسنل در این شرکت، هزینه‌های حقوق و دستمزد را بسیار بالابرده است. به نظر میرسد تعدیل نیرو جهت افزایش بهرهوری نیروی کار و انتقال بخشی از پرسنل به شرکت های زیرمجموعه، ضروری است.
عدم فعالیت در ظرفیت کامل عملی شرایط را بسیار بغرنج کرده و در سایر بخشهای عملیاتی نیز هزینه‌های سنگینی را بر دوش «خاور» نهاده است.
این شرکت جهت تامین نقدینگی و خرید مواد و قطعات مورد نیاز در امر تولید، تسهیلات بسیار زیادی دریافت کرده و از آن جا که فرایند تولید و فروش به خوبی انجام نمی گیرد، نقدینگی مناسب برای بازپراخت تسهیلات را ندارد. از بابت تامين مالي انجام شده از طرف شرکت ايران خودرو براي انجام هزينه هاي جاري، متحمل 1098ميليارد ريال هزينه مالي گرديده که روند افزايش هزينههاي مالي تداوم دارد.
«خاور» امروز به استقبال مجمع فوق‌العاده میرود تا در خصوص شمولیت ماده 141 قانون تجارت تصمیمگیری کند.
شایان ذکر است که به منظور خروج از اين وضعيت، برنامههاي هيئت مديره شرکت به سهامدار عمده (ایران خودرو) اعلام شده که چگونگي دستيابي به آن نيز مشخص نشده است. یکی از راهکارهای معرفی شده، افزايش سرمايه از محل مطالبات است که به دليل عدم دستيابي به منابع نقدينگي مناسب راهکار مناسبي جهت اصلاح اين وضعيت نیست.
برنامه دیگری که شرکت می تواند اجرا کند، فروش سهام شرکت های تابعه است. اما از آن جا که این شرکت ها نیز شرایط نامساعدی دارند و فعالیت های آن ها سودآور نیست، پیدا کردن خریدار برای این شرکت ها نیز کار سادهای نیست.
برای تسریع در امر سودسازی و کاهش زیان انباشته، فروش دارایی‌های غیرمولد نیز باید مدنظر قرار گیرد.
دیگر مسیر «خاور» برای اصلاح ساختار مالی، افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها است که به نظر می رسد همین مسیر پیگیری شود؛ هر چند بار سودآوری ندارد اما شرکت را از شمولیت ماده 141 قانون تجارت خارج می سازد.
بیش از هر چیز، این شرکت نیاز به تغییر و تحول در امر تولید و فروش دارد. تا زمانی که شرایط تولید و فروش مساعد نباشد، هر اقدامی تنها اثرات کوتاه مدت دارد.
انقعاد قرارداد با شرکا تجاری بنز و هیوندای می تواند به این امر کمک شایانی کند. البته باید این نکته را گفت که بر اساس توافقهای انجام شده در سال 95، شرکت هيوندای متعهد گرديده در ازای عدم انجام تعهدات قرارداد فیمابين مبلغ 22 ميليون دلار جهت 7500 دستگاه محصول تخفيف اعمال شود. در اين خصوص تعداد 681 دستگاه حدود 2 ميليون دلار تخفيف داده شده، اما اقدامات انجام شده جهت دريافت مابقی تخفيف به مبلغ 20 ميليون دلار به نتيجه نرسيده است.
روند تولید و فروش محصولات «خاور» در سال جاری از شرایط رکودی و نامناسب حکایت دارد. از سال 95 روند فعالیت های شرکت رو به رشد بوده و در سال 96 نیز ادامه یافت. در 6 ماهه نخست سال 97 نسبت به مدت مشابه سال گذشته کمکارتر بوده است. امید می رود با اجرای سیاست ها و برنامه های جدید، روند دو دوره گذشته قطع نشود.
