وضعیت معکوس بانک‌ها در نرخ بهره سپرده‌گذاران

به گزارش بورس نیوز، با وجود تکذیب افزایش نرخ سود سپرده های بانکی، نرخ بهره بین بانکی اما رشد داشته و گفته می شود برخی بانک ها به مشتریان خاص خود پیشنهاد پرداخت سود بالاتر از نرخ های فعلی را هم می دهند. بسیاری از فعالان بازار سرمایه معتقدند افزایش نرخ سود بانکی، در تشدید ریزش های بازار سرمایه بی تاثیر نبوده است.

کامران ندری کارشناس پولی و بانکی در گفت‌وگو با بورس نیوز در این خصوص بیان کرد: نرخ بهره بین بانکی عامل اثرگذاری بر روند بازار سرمایه محسوب می‌شود و معتقدم یکی از دلایل رشد شارپ بازار سرمایه در چندماه ابتدای سال، کاهش نرخ بهره بین بانکی بود. کاهش نرخ بهره بین بانکی، به معنای افزایش خلق پول توسط بانک ها و افزایش ضریب فزاینده پولی در اقتصاد کشور است. به عبارتی هر چه نرخ بهره بین بانکی کمتر باشد، بانک ها راحت تر خلق پول می کنند و نقدینگی خلق شده با توجه به سیاست های سیاست گذاران پولی و بانکی به سمت بازار سهام هدایت شد و منجر به افزایش قیمت سهم ها شد.

وی افزود: البته نرخ بهره بین بانکی، روی نرخ سود سپرده های بانکی و نرخ تسهیلات بانکی هم اثرگذار است و با کاهش نرخ بهره بین بانکی، بانک ها امکان خلق پول دارند و افزایش نرخ سود بانکی برای جذب سپرده برای بانک ها جذاب نیست. در شرایط تورمی، طبیعی است که مردم به منظور حفظ ارزش پول، نقدینگی خود را در بازارهای مختلف سرمایه گذاری کنند و این نکته هم به جذابیت بازار سرمایه در چند ماه ابتدای سال دامن زد. بنابراین می توان گفت بازار سرمایه در چند ماه ابتدای سال به سبب خلق پول ناشی از کاهش نرخ بهره بین بانکی و نیز کاهش جذابیت سپرده گذاری در بانک ها، رشد کرد. این در حالی است که در ماه های ابتدای سال، تقاضای تسهیلات بانکی هم به دلیل شیوع کرونا و توقف فعالیت های اقتصادی، کاهش داشت. اما به تدریج در فصل تابستان با از سر گیری فعالیت های اقتصادی و افزایش تقاضای تسهیلات بانکی و همچنین برخی سیاست های بانک مرکزی،‌ منابع آزاد بانک ها کمتر شد و در نتیجه، نرخ بهره بین بانکی افزایش یافت.

در نظر داشته باشید که بانک ها در صورتی امکان خلق نقدینگی دارند که در سمت راست ترازنامه، ارزش دارایی های بانک افزایش یابد. مهار خلق نقدینگی توسط بانک ها در گرو محدود کردن بانک ها در ورود به سرمایه گذاری در حوزه املاک و سهام و... است.

ندری اضافه کرد: در حال حاضر شرایط تغییر کرده و می توان گفت نرخ بهره بین بانکی که در ابتدای سال کاهش داشته و به رونق بازار سرمایه منجر شده بود، حالا افزایش یافته و وضعیت معکوسی را رقم زده است. بانک ها با کسری منابع مواجه هستند و برای جبران کسری منابع پولی خود، بصورت غیر رسمی نرخ سود سپرده ها را افزایش داده اند و چه بسا که این شرایط تشدید هم شده و نرخ سود بانکی بالاتر رود. (غیر رسمی)

این کارشناس پولی و بانکی تصریح کرد: تغییر نرخ بهره معمولا با یک وقفه زمانی ۳ تا ۶ ماهه اثر خود را روی بازارهای مالی نمایان می کند. اما مشکل اینجاست که باور نادرستی در میان اکثر سرمایه گذاران و حتی برخی سیاست گذاران و.... وجود دارد که کاهش نرخ بهره بین بانکی، تورم زا بوده و بیشتر به خلق نقدینگی دامن میزند‌. حال آنکه در صورت افزایش نرخ بهره بین بانکی و به دنبال آن افزایش نرخ سود سپرده های بانکی، نرخ بهره تسهیلات بانکی هم افزایش خواهد داشت. در نظر داشته باشید که بانک ها در ازای اعطای تسهیلات به مردم، بهره ای دریافت می کنند؛ ولی در مقابل باید به سپرده گذاران هم سودی پرداخت کنند و نرخ بهره تسهیلات بانکی متناسب با نرخ سود سپرده های بانکی تعیین می شود. بنابراین سودی که به سپرده گذاران بلند مدت پرداخت می شود، در حقیقت بهره ای است که از تسهیلات گیرندگان دریافت شده است و این تصور که در صورت افزایش نرخ سود سپرده های بانکی، خلق پول بیشتری در بانک ها انجام می شود تا سود سپرده گذاران پرداخت شود، باور نادرستی است؛ بلکه پول از حساب بدهکاران به بانک (تسهیلات گیرندگان) به حساب بستانکاران بانک(سپرده گذاران یلندمدت) اضافه می شود و در مجموع، محو پول و خلق پول، یکدیگر را خنثی می کنند.

چطور ممکن است در سایر کشورها افزایش نرخ بهره بانکی منجر به کاهش تورم و خلق نقدینگی شود

ندری ضمن تاکید بر اینکه کاهش نرخ بهره بین بانکی، تورم زا است؛ اظهار کرد: در نظر داشته باشید که بانک ها در صورتی امکان خلق نقدینگی دارند که در سمت راست ترازنامه، ارزش دارایی های بانک افزایش یابد. مهار خلق نقدینگی توسط بانک ها در گرو محدود کردن بانک ها در ورود به سرمایه گذاری در حوزه املاک و سهام و... است.

وی تاکید کرد: فراموش نکنید که هر چه نرخ بهره بین بانکی کاهش یابد، خلق پول افزایش می یابد و اتفاقا در همه جای دنیا از این ابزار برای کنترل بازارها استفاده می‌شود. رابطه بین نرخ بهره بانکی و خلق پول معکوس است و بیشترین خلق پول زمانی رخ می دهد که نرخ بهره، صفر باشد. کما اینکه با شیوع کرونا، بعضی کشورها با _صفر_ کردن نرخ بهره، زمینه را برای مواجهه با کرونا و رکود اقتصادی ناشی از کرونا فراهم کردند. در مقابل، در شرایط تورمی در همه جای دنیا نرخ بهره بانکی را افزایش می دهند تا خلق پول کمتری صورت بگیرد. در اقتصاد ما اما، بدون توجه به راهکارهایی که در همه جای دنیا جواب داده رفتار می شود. چطور ممکن است در سایر کشورها افزایش نرخ بهره بانکی منجر به کاهش تورم و خلق نقدینگی شود، ولی در کشور ما ذهنیت متفاوتی وجود دارد؟ کشورهای توسعه یافته، قبل از آنکه تورم افزایش یابد، با افزایش نرخ بهره از آن جلوگیری می کنند و هر زمان احتمال رکود اقتصادی برود، با کاهش نرخ بهره رونق اقتصادی ایجاد می کنند. به عبارتی قبل از آنکه اوضاع اقتصادی کشورها دچار مشکل شود، از ابزار نرخ بهره بانکی استفاده می شود تا از بروز مشکل جلوگیری شود. ولی در کشور ما نه تنها درک درستی از تاثیر بکارگیری ابزار نرخ بهره بانکی وجود ندارد؛ بلکه حتی به استفاده از این ابزار در زمان مناسب هم اعتقادی ندارند!