اخطار به سهامداران شرکت‌های پالایشگاهی: "شاید سود‌های گذشته به خاطره تبدیل شوند"

بورس نیوز:

بی‌تردید ما نیز همچون بسیاری از شما، به جو موجود در روز‌ها و هفته‌های گذشته بازار سرمایه امیدوار شده‌ایم، بااین‌وجود درحالی‌که اکثر وب‌سایت‌ها و کانال‌های تلگرامی فعال در حوزه بازار سرمایه، مجدداً از تارگت‌های فضایی و پتانسیل‌های ویژه رشد بازار و سهام صحبت می‌کنند، تصمیم داریم با نگاهی تحلیل محور و واقع‌بینانه به بررسی عملکرد صنایع مختلف در ۶ ماهه نخست سال بپردازیم.

در هفته‌های اخیر، در ۲ گزارش اجمالی به بررسی شرایط صنایع فلزات اساسی و بانکداری پرداختیم و در این هفته، به دلیل استقبال عجیب سرمایه‌گذاران از خرید سهام شرکت‌های پالایشگاهی در هفته‌های گذشته، به بررسی اجمالی عملکرد شرکت‌های این گروه در قالب گزارش چهارشنبه‌های داغ می‌پردازیم، تا شاید زوایای روشن‌تری از روند سودآوری آنها در ادامه سال جاری آشکار گردد.‌

می‌توان چالش‌های صنعت پالایشگاهی در ایران را از جنبه‌های متعددی مورد بررسی قرار داد، از تکنولوژی‌های قدیمی و تجهیزات مستهلک‌شده که منجر به تولید محصولات بی‌کیفیت می‌گردد تا سیاست‌گذاری‌های اشتباه در سال‌های اخیر. بااین‌حال قصد داریم تا با نگاهی متفاوت به چالش‌های این صنعت، مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر روند سودآوری این شرکت‌ها را موردبررسی قرار دهیم تا مخاطبان بورسی گروه رسانه‌های بورس نیوز، به چشم‌انداز شفاف‌تری در خصوص سرمایه‌گذاری و یا سهامداری در شرکت‌های فعال این گروه دست یابند.

همان‌گونه که بسیاری از فعالان بازار سرمایه اطلاع دارند، تحلیل شرایط صنعت پالایشگاهی همواره از دشواری‌ها و پیچیدگی‌های متعددی برخوردار بوده است. با قبول آنکه بسیاری از فعالیت‌های پالایشگاه‌های کشور حتی پس از خصوصی شدن (خصولتی شدن) نیز، زیر سایه سیاست‌های دولت و شرکت ملی پخش و پالایش صورت می‌گیرد، نحوه محاسبه قیمت‌گذاری و بهای تمام‌شده محصولات آن را نمی‌توان به شکل دقیقی پیش‌بینی کرد.

علی‌رغم آنکه در سال‌های گذشته فرمول‌های پیشنهادی متعددی در خصوص قیمت‌گذاری محصولات و قیمت نفت تحویلی شرکت‌های پالایشگاهی، امتحان شده است، بااین‌وجود حتی مدیران مالی این شرکت‌ها هم نمی‌توانند پیش‌بینی صحیحی از روند سودآوری شرکت‌های تابعه داشته باشند.

میزان تخفیف خوراک تحویلی و نحوه قیمت‌گذاری محصولات بی‌کیفیتی که نمونه آن در بسیاری از نشریات رسمی جهانی موجود نیست، از اصلی‌ترین چالش‌های سهامداران و تحلیلگران صنعت پالایشگاهی به شمار می‌رود.

حتی دغدغه‌هایی نظیر استراتژیک بودن صنعت پالایشگاهی، سبک مدیریتی، متوقف شدن طرح‌های توسعه در برخی پالایشگاه‌ها، کیفیت محصولات، نرخ نفت تحولی و قیمت‌گذاری محصولات پالایشگاه‌ها، کار را تا به آنجا جلو برد که در چند مقطع زمانی مختلف برخی از وزرای نفت و مدیران این وزارت خانه به‌اشتباه بودن خصوصی‌سازی این شرکت‌ها اذعان داشتند.

همچنین بسیاری از کارشناسان خبره این حوزه معتقدند که خصوصی‌سازی ۷ پالایشگاه از ۹ پالایشگاه کشور در زمان اسطوره اقتصاد و سیاست کشور، جناب احمدی‌نژاد از اشتباه‌های تاریخی شکل‌گرفته در این صنعت هست.

خصوصی‌سازی‌هایی که باقیمت‌هایی بسیار کمتر از ارزش واقعی انجام شد و همیشه ظن تبانی و احتمال بالای سوء مدیریت و یا مدیریت غیرتخصصی را با خود به همراه داشته است. (بد نیست در خصوص ماجرای خصوصی‌سازی و فروش پالایشگاه "نفت کرمانشاه " کمی بیشتر بدانید)

علی‌رغم تمام این توضیحات، سهام بسیاری از پالایشگاه‌های مستهلک‌شده و قدیمی کشور در بازار بورس مورد معامله قرار می‌گیرد و با توجه به تعداد بالای سهامداران، می‌بایست شرایط سودآوری آنها را زیر نظر داشت.

پالایشگاه بندرعباس:

یکی از گزارش‌های ضعیف و ناامیدکننده شرکت‌های پالایشگاهی در گزارش‌های ۶ ماهه نخست سال مالی ۱۴۰۳، متعلق به پالایشگاه بندرعباس بود. این شرکت در حالی در گزارش ۶ ماهه خود سود خالصی ۴۷۰۰ میلیارد تومانی را روانه سامانه کدال نمود، که سود این شرکت در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افتی ۶۲ درصدی و ۷۷۰۰ میلیارد تومانی را نشان می‌دهد. 

همچنان که در ابتدای گزارش عنوان شد، نوسان حاشیه سود ناشی از تغییر مداوم قیمت‌گذاری محصولات توسط پخش و پالایش و همچنین کاهش چشمگیر کرک اسپرد جهانی محصولات پالایشی یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پالایشگاه‌ها در سال‌های اخیر بوده است که پالایشگاه بندرعباس نیز از این قاعده مستثنی نمی‌باشد.

همان‌گونه که در نمای فوق مشاهده می‌گردد، کاهش شدید حاشیه سود ناخالص محصولات اصلی شرکت اعم از بنزین، نفت گاز (گازوئیل)، نفت کوره و وکیوم باتوم در ۶ ماهه نخست سال جاری منجر به افت محسوس سودآوری و جبران رشد ۴۱ درصدی مبالغ فروش شرکت گردیده است.

با کاهش چشمگیر حاشیه سود ناخالص و افت کرک اسپرد قیمت‌های جهانی محصولات اصلی شرکت کاری نداریم، اما اینکه چرا در این مملکت، برای تولید محصولات بی‌کیفیت و مازادی همچون نفت کوره، وکیوم باتوم و ...، که ناشی از ضریب پیچیدگی پائین و تکنولوژی‌های قدیمی است، حاشیه سودی ۲۰ درصدی در نظر گرفته می‌شود، سؤالی است که احتمالاً هر تحلیلگر صنعت نفت و پالایشگاهی را در جهان به ساعت‌ها فکر فرو می‌برد.

آشغال تولید کنید تا جایزه نقدی هنگفت بگیرید:

شاید اگر برخی از تصمیمات و نرخ‌گذاری‌های دولت و شرکت ملی پخش و پالایش ایران را در هر کجای دنیا منتشر کنید، باعث شادی و تمسخر بسیاری از تحلیل گران صنعت نفت و پالایشگاهی می‌شوید.
 

در شرایطی که در سال‌های گذشته، بسیاری از کشور‌ها بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاری‌های خود را به کاهش تولید مازوت و نفت کوره در پالایشگاه‌ها تخصیص داده‌اند، در ایران برای تولید این محصول کم‌ارزش، مضر و زیانده، جوایز نقدی کلان و حاشیه سودی هنگفت در نظر می‌گیرند.

احتمالاً به یاد می‌آورید که سال ۲۰۲۰، اتحادیه اروپا چه قوانین سخت گیرانه‌ای را برای استفاده از سوخت مازوت یا نفت کوره برای کشتی‌ها وضع کرد. البته این قوانین تنها برای کشتی‌ها صادق نبود و بسیاری از کشور‌های اتحادیه اروپا در سال‌های گذشته میزان تولید و مصرف نفت کوره را تا حدود بسیار کمی کاهش داده‌اند.

شاید قدیمی باشد ولی کشور چین در یک پروسه مثال‌زدنی موفق شد تا با تغییر تجهیزات و تکنولوژی‌های پالایشگاه‌های خود در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۲، متوسط تولید مازوت در صنعت پالایشگاهی خود را از ۱۰ درصد به ۲.۶ درصد کاهش دهد.

اما اینجا ایران است و ما توانسته‌ایم به لطف ناترازی‌های گسترده در انرژی کشورمان، استفاده‌های متعددی از مازوت داشته باشیم. احتمالاً مهم‌ترین و یکی از بارزترین استفاده‌های آن را به‌راحتی می‌توانید در هوای قابل‌استشمام این روز‌های خود، مشاهده کنید. بله سوخت قابل‌استفاده در نیروگاه‌ها، کارخانه‌ها صنعتی و هرجایی که گاز کم باشد که البته تنها منحصر به ایران هم نمی‌شود و برخی از کشور‌های دوست و برادر نظیر روسیه و کره شمالی هم از معدود استفاده‌کننده‌های این محصول در صنایع خود هستند.

تأسف‌آور آنجاست که ما نه‌تن‌ها در ایران در سطح گسترده‌ای از این سوخت آلوده و سمی استفاده می‌کنیم بلکه به تولیدکنندگان این ماده منسوخ‌شده جهانی، پاداش‌های نقدی فراوانی هم اعطا می‌کنیم. 

شاید تنها اقدامی که در سال‌های گذشته در مواجهه با کیفیت پائین محصولات و ارتقاء تکنولوژی‌های شرکت‌های پالایشی در ایران گردیده است منوط کردن تخفیف ۵ درصدی نفت تحویلی به این شرکت‌ها در قبال عدم تقسیم سود ۴۰ درصدی سود سالانه و صرف آنها در طرح‌های توسعه و کیفی سازی است. لازم به ذکر است میانگین تولید نفت کوره در پالایشگاه‌های کشور در حدود ۲۳ تا ۲۸ درصد است که آنها با توجه به تأخیر در طرح‌های توسعه‌ای و کیفی سازی و همین‌طور نفت مورداستفاده در ایران، بعید است به این زودی‌ها کاهش چشمگیری در آن ببینیم.

به صورت‌های مالی پالایشگاه بندرعباس نگاهی بی اندازیم تا بیشتر متوجه حماقت برخی مسئولین کشور در مواجهه با بحران پالایشگاه‌ها شوید.

همان‌گونه که در نمایه فوق مشاهده می‌گردد به لطف متخصصین امر در وزارت نفت دولت جناب رئیسی، حاشیه سود ناخالص تولید مازوت ۲۰ درصد و حاشیه سود ناخالص بنزین ۱۰.۵ درصد در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ برآورد گردیده است.

به عبارتی تولید بنزین با ارزش‌افزوده بالاتر برای پالایشگاه بندرعباس ۳.۵۰۰ میلیارد تومان سود ناخالص به همراه داشته درحالی‌که سود ناخالص ناشی از تولید نفت کوره ۴.۶۵۰ میلیارد تومان بوده است.

شاید اگر در سال گذشته پالایشگاه بندرعباس به جای تولید بنزین به‌عنوان محصول اصلی، تمام توان خود را برای تولید نفت کوره (که به‌عنوان محصول بی‌ارزشی که معمولاً قیمتی زیر قیمت نفت و زیانده محسوب می‌گردد) گذاشته بود، سودی فراتر از سود اعلامی نصیب سهامداران خود می‌کرد.

حاشیه سود‌هایی که اصلاح شد:

همواره یکی از چالش‌هایی که سهامداران شرکت‌های پالایشی در بازار سرمایه ایران با آن مواجه هستند، نحوه محاسبه حاشیه سود ناخالص این شرکت‌ها و پیش‌بینی سود خالص است. بی‌تردید یکی از اصلی‌ترین عوامل دلایل گزارش‌های ضعیف ارائه‌شده پالایشگاه‌ها در عملکرد ۶ ماهه نخست سال نیز، کاهش چشمگیر حاشیه سود بسیاری از محصولات تولیدی به‌واسطه افت قیمت‌ها، کرک اسپرد جهانی و تغییر فرمول محاسبه محصولات توسط ملی پخش و پالایش است.

همان‌طور که در جدول فوق نیز مشاهده می‌گردد، کاهش چشمگیر حاشیه سود محصولات اصلی شرکت (بنزین – گازوئیل – نفت کوره) به حدود ۳ درصد منجر به کاهش بیش از ۶۲ درصدی سود خالص این شرکت در شش ماهه نخست در مقایسه با مدت مشابه سال قبل گردیده است.

شاید اگر شناسایی حدود ۹۹۰ میلیارد تومان تعدیل نرخ گاز سوخت مصرفی بر اساس ابلاغیه اجرای احکام دیوان عدالت اداری کشور نبود، شاهد کاهش بیش از ۲۰ درصدی سود ناامید کننده کنونی این پالایشگاه نیز بودیم.

با فرض عدم تغییر قیمت‌ها و کرک اسپرد جهانی در ماه‌های آتی، سهامداران این شرکت نمی‌توانند به سودی بیش از ۷۰ تا ۸۰ تومانی به ازای هر سهم در انتهای سال خوشبین باشند که این موضوع برای یک شرکت پالایشگاهی و بنیادی با نسبت‌های p/E متوسط ۴ و ۵، موضوع جالبی نخواهد بود.

در گزارش چهارشنبه‌های داغ هفته آینده نیز به بررسی صورت‌های مالی سایر پالایشگاه‌های فعال در کشور خواهیم پرداخت.

پایان مطلب

پایگاه خبری بورس نیوز  آمادگی دارد هر انتقاد علمی و منطقی را در خصوص گزارش حاضر از هر استاد، مسئول، کارشناس و علاقه‌مندی به بازار سرمایه منتشر نماید.