چهارفصل بورس...

به گزارش بورس نیوز، سال ۹۸ بدون تردید باید سال بازار سرمایه نامگذاری شود، سالی که بورس تهران چشم جهانیان را خیره کرد و ارتش بورس بازان به ۱۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر رسید.

اما در سال ۹۸ چه بر بازار سرمایه ایران گذشت؟
شاخص کل بورس بعد از رشد تقریبا ۹۰ درصدی آخرین برگ تقویم سال ۹۷ را در کانال ۱۷۸ هزار واحدی ورق زد و به استقبال بهار ۹۸ رفت.

نگاهی به قیمت‌های جهانی در ابتدای سال ۹۸

اولین اتفاق مهم سال ۹۸ قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در لیست گروه‌های تروریستی بود. واکنش بورس تهران به این اتفاق مثبت بود. شاخص کل بورس ۲۶ فروردین کانال ۲۰۰ هزار واحدی را فتح کرد.

بازار ارز، اما در رکود بسر می‌برد انتظار کاهش تحریم‌ها و افزایش میزان فروش نفت ایران از یک سو و تاثیر آغاز بکار بازار متشکل ارزی (خبری که آن روز‌ها نقل محافل بود)، مهم‌ترین دلایل این رکود بود.

یکی دیگر از خبر‌های داغ دیگر نیمه اول ۹۸، اخبار مربوط به تکذیب افزایش نرخ بنزین بود! در آن ایام، صادرات ایران هم وضعیت قابل قبولی داشت و گفته می‌شد چهار خریدار بزرگ نفت ایران روزانه ۱.۵۷ میلیون بشکه نفت میخرند.

هفته سوم اردیبهشت، قیمت بازار پراید ۱۱۱ حدود ۵۳ میلیون تومان، نرخ فروش دلار در صرافی ملی ۱۵ هزار و ۳۵۰ تومان بود.

جنگ تجاری آمریکا و چین، مهمترین رویداد آن روز‌ها بود، اما اردیبهشت بورسی با دو خبر خوب به پایان رسید؛ واگذاری سهم دولت در شرکت‌های بورسی و پایبندی اروپا به برجام و راه اندازی اینستکس.

اخبار و شایعات مثبت از هموار شدن مسیر افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی ها، محرک رشد بازار در ماه‌های بعد بود. اتفاقات مثبت دیگری مثل افزایش قیمت ۳۷ درصدی سیمان و خوش بینی به کاهش تنش‌های تجاری و افزایش قیمت‌های جهانی، باعث شد بورس در تیرماه از کانال ۲۵۰ هزار واحدی عبور کند. تیرماه آغاز دورانی بود که عرضه‌های اولیه پیاپی، بوی کباب در بازار سرمایه راه انداخته بود.

بورس تهران همچون صخره نوردی ماهر قله‌ها را یکی یکی در می‌نوردید. اعلام خبر برنامه افزایش سرمایه ایران خودرو و زیر مجموعه هایش از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها در ۲۴ تیرماه، زنگ اول حرکت بورس روی موج تجدید ارزیابی بود. قیمت آن روز سهم ۵۴۴ تومان بود و قیمت پایانی امسال ۱۱۵۷ تومان.

رونق بورس، بازار ارز و طلا و مسکن را از رنگ و لعاب انداخت و دلار به کمتر از ۱۲ هزار تومان رسید.

وداع دلچسب بازار سرمایه با تابستان
نیمه اول سال با رشد ۶۹ درصدی شاخص کل به پایان رسید. «ومشان» با ۱۳۰۴ درصد رشد پر بازده‌ترین نماد شش ماهه اول سال.

و اما ، نیمه دوم
نیمه دوم سال ۹۸ با سفر روحانی به نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل آغاز شد. در آن روز‌ها برخی مقامات اروپایی، ایران را مسوول حمله به ارامکو می‌دانستند و حتی علیه ایران بیانیه‌ای هم صادر کردند. اما در کارگزاری‌ها بخاطر هجوم خیل مشتاقان دریافت کد سهامداری، غوغا برپا بود. ابلاغ دستورالعمل تغییر مقررات بازار پایه شوکی برای فعالان این بازار بود! اتفاقی که البته کمی بعد به مدد قدرت نقدینگی، به راحتی هضم شد. بورس تهران بعد از واکنش منفی کوتاه مدت به این اتفاق، به پشتوانه حمایت دولت و مقامات اقتصادی، پر قدرت‌تر از قبل، به رشد خود ادامه داد.

اواسط آبانماه بود که رئیس جمهور گام چهارم هسته‌ای را اعلام کرد و این روزها، روز‌های غیر جذاب بورس بود. ۲۴ آبانماه اقتصاد ایران شوک دیگری را تجربه کرد، طرح سهمیه بندی بنزین؛ اتفاقی که قبل این تاریخ، بار‌ها تکذیب شده بود! اگر چه این اتفاق آغاز شکل گیری موجی از اعتراضات بود که به قطع چند روزه اینترنت منجر شد. اما روند بازار سرمایه کماکان مثبت بود. پاییز گذشت و روز‌های بعد هم بازار صعودی بود و البته قیمت خودرو و محصولات فولادی هم هر روز بالاتر می‌رفت و صد البته که سهم‌های کوچک بازار، اقبال بسیار بالاتری هم داشتند. بازار ارز، آرامش دلچسبی داشت و اعضای اوپک بر سر کاهش عرضه ۵۰۳ هزار بشکه‌ای نفت به توافق رسیده بودند. نگاه‌ها معطوف به لایحه بودجه ۹۹ بود، بودجه‌ای که برخی ارقام پیش بینی شده در آن، رویایی با نظر می‌رسید. انتظار می‌رفت ارقام مندرج در لایحه بودجه ۹۹، چالش‌هایی ایجاد کند که با شیوع کرونا و تعطیلی خانه ملت، بودجه ۹۹ تا حدی به فراموشی سپرده شد.

زمستان با آرامش آغاز شد. بازار‌های جهانی به استقبال سال نو میلادی رفته بودند و بورس تهران هم بر قله ۳۸۵ هزار واحدی پایکوبی می‌کرد که ناگهان اتفاق دیگری نه فقط بازار سرمایه ما را، که بازار جهانی نفت و بورس‌های منطقه‌ای و... را شوکه کرد؛ ترور سردار شهید قاسم سلیمانی و پاسخ ایران به آمریکا با سیلی محکمی به الاسد!
به دنبال این اتفاقات، قیمت نفت از ترس بروز جنگ در منطقه افزایش یافت. ۱۴ دی ماه بورس تهران با سقوط ۱۴۶۷۳ واحدی شاخص کل، یکی از تلخ‌ترین روز‌های سال ۹۸ را تجربه کرد و به رغم حمایت همه جانبه صندوق توسعه بازار و... ریزش ۸ درصدی داشت.

 

یک‌ هفته بعد، با فروکش کردن خط و نشان کشیدن‌های مقامات ایرانی و آمریکایی برای یکدیگر، آرامش به بازار‌های مالی برگشت و بورس تهران استارت یک حرکت صعودی را زد که تا اوایل اسفند ماه، بی وقفه ادامه داشت.

اوایل اسفند، ناگهان مدیران سازمان بورس تصمیم به کشیدن ترمز بورس گرفتند. مقررات مربوط به تعیین حجم مبنا و پس از آن تغییر دامنه نوسان، ضربه‌هایی بود که در روز‌های پر استرس کرونایی بر پیکره بورس وارد شد که البته تغییر دامنه نوسان با مخالفت مقامات بالاتر اقتصادی، رد شد و به مرحله اجرا نرسید. بورس تهران روز‌های پایانی اسفند را یکی در میان مثبت و منفی سپری کرد. اختلال مکرر سیستم معاملاتی بازار و ضعف سیستم معاملاتی برخی کارگزاری ها، به اعتقاد اکثر فعالان بازار سرمایه، مهم‌ترین مشکل بازار سرمایه در سال ۹۸ بود. مشکلی که انتظار می‌رود سال ۹۹، تکرار نشود.

با این حال پرونده بازار سرمایه در سال ۹۸ با رشد بیش ۱۸۰ درصدی شاخص کل و در کانال ۵۱۲ هزار و ۹۰۰ واحدی بسته شد. بازدهی این بازار نه فقط در بین بازار‌های مالی ایران، که در بین بازار‌های مالی کل دنیا بی نظیر بود.


بورس کالا
بورس کالا هم در سال ۹۸ پر رونق بود. ارزش معاملات این بازار در سال ۹۸ به ارزش معاملات در سال ۹۷ نزدیک شد و ارزش معاملات بازار فیزیکی رشد قابل توجهی را تجربه کرد.
در سالی که گذشت راه اندازی معاملات آتی و گواهی سپرده کالایی بر روی زیره سبز و پسته نیز راه اندازی شد که در کنار زعفران سه گانه محصولات مهم کشاورزی را شکل دادند. ظاهرا این بازار خود را مهیای پذیرش محصولات جدیدتر از جمله خرما و زیتون نیز کرده است.

 

نگاهی به وضعیت بازار‌های جهانی در سال ۹۸
سال ۹۸ با روی ۲۸۳۱ دلاری، مس ۶۳۵۰ دلاری، و نفت ۶۸ دلاری آغاز شد.

بورس تهران در بین بورس‌های جهانی عملکرد بی نظیری داشت و در سه ماه اول ۲۰۱۹ با بازدهی ۱۲.۸ درصدی، رتبه اول را در بین بورس‌های جهانی کسب کرد. بورس ترکیه با سقوط ۹.۲ درصدی، بدترین عملکرد دنیا را داشت.

تنش‌های تجاری آمریکا و چین، مهمترین دغدغه آن روز‌های بازار‌های جهانی بود. دولت آمریکا، اقتصاد چین را نشانه گرفته بود و اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر کالا‌های غیر تکنولوژیک چینی، روز ۱۴ می‌به تنهایی ۱۰۰۰ میلیارد دلار از دارایی سرمایه گذاران را به آتش کشید و همزمان طلای جهانی، روند افزایشی به خود گرفت. کاهش ارزش یوآن، راهکار مقابله دولت چین با جنگ تعرفه‌ای آمریکا بود. اقدامی که واردات از چین را جذاب می‌کرد. این تنش ها، اثر منفی بر اقتصاد جهانی داشت و در سپتامبر، بازار‌های سهام دنیا ۱ تریلیون دلار سقوط کرد.
نوامبر ۲۰۱۹، اما، ماه خوبی برای بازار‌های جهانی بود. آرامکو عرضه شد و قیمت‌های جهانی هم رشد داشتند. در دسامبر با توجه به انتظار افزایش قیمت کامودیتی ها، بورس‌های جهانی هم سبز بودند. ۲۶ دسامبر یک روز بیاد ماندنی بود، روزی که نزدک از مرز ۹۰۰۰ واحد عبور کرد تا رشد ۳۶ درصدی در سال ۲۰۱۹ را به رخ بکشد. داوجونز هم جهش ۲۲.۵ درصدی داشت. شاخص شانگهای شنزن بیش ۳۳ درصد، بورس فرانسه بیش ۲۷ درصد و بورس آلمان بیش از ۲۶ درصد رشد داشتند، طلا هم با ۱۷ درصد رشد، ۱۵۱۴ دلار معامله میشد.

سوم ژانویه ۲۰۲۰ اما، مصادف شد با ترور سردار سلیمانی و آغاز تنش‌های لفظی ایران و آمریکا. نفت برنت به ۷۰ دلار رسید و بورس‌های عربی همگی منفی شدند. با پایان تنش‌ها، فشار از روی بازار نفت و طلا برداشته شد و بازار‌های جهانی جان دوباره گرفتند. در سایه کاهش تنش‌های تجاری در دنیا، اوضاع رو به آرامش بود که کرونا ویروس ظهور کرد. اقتصاد کرونایی با سقوط قیمت نفت و کاهش تقاضای کامودیتی‌ها همراه بود. برگ برنده دولت ترامپ، رشد داوجونز بود که با شیوع کرونا این دستاورد در معرض ریسک قرار گرفت. فوریه با طلای ۱۵۸۹ دلاری، نفت ۴۵ دلاری و زیان ۴۴۴ میلیارد دلاری ۵۰ ثروتمند دنیا به پایان رسید. در این ماه ۸ تریلیون دلار از دارایی سهامداران بورس‌های دنیا کاسته شد.

همزمان تنش‌های عربستان و روسیه بر سر میزان عرضه نفت هم، به بحران بازار نفت دامن زد و کار به آنجا رسید که نفت خام به ۳۰ دلار رسید و تحلیلگران بین المللی پیش بینی می‌کردند بازار نفت حتی قیمت ۲۰ دلاری را هم به خود ببیند.
در پی سقوط قیمت نفت، شاخص S&P500 حدود ۵ درصد افت داشت و بورس انرژی شانگهای به کف رسیده بود. کرونا کشور‌های مختلف را یکی پس از دیگری درگیر کرد.
در نهایت نفت ۲۶ دلاری، مس ۴۹۵۹ دلاری، روی ۱۸۵۱ دلاری، آخرین تحفه‌ای بود که بازار‌های جهانی بدرقه سال ۹۸ کردند.