مسیر بورس در هفته آینده زیر سایه ریسک سیستماتیک/ دلیل عدم اقدامات نتیجه‌بخش برای نجات بازار سرمایه

هابیل خاوری، کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با بورس‌نیوز مطرح کرد: پیش از ارائه راهکار جهت خروج بازار سرمایه از شرایط بحرانی، لازم است دلایل اصلی ایجاد بحران واکاوی شده و بررسی شود که حمایت از بازار در حوزه اختیارات قانون گذار و ارگان‌های حمایتی قرار دارد یا خیر؟ از اردیبهشت سال گذشته انواع ریسک‌های سیستماتیک و غیر سیستماتیک بسیاری به بازار سرمایه تحمیل شد. اگر حمایت از بازار سرمایه در اولویت‌های سیاست گذار، دولت و مجلس قرار داشت، این ارکان به طرق مختلف توسط نامه‌ها، مصوبات و خلف وعده‌ها، بازار را مورد اذیت و آزار قرار نمی‌دادند!

وی ادامه داد: افکار عمومی نسبت به بازار سرمایه شدیدا وارونه شده بود و سرمایه‌هایی که ازجنس بازار نبودند نیز بهایی به بازار سرمایه نداده و به بازار‌های موازی پناه می‌بردند، زیرا اطمینان بیشتری را در آن بازار‌ها شاهد بودند. این اتفاقات و ناملایماتی‌ها دست به دست ریسک‌های سیستماتیک مانند جنگ و تنش‌های بین منطقه‌ای داد و شرایط بازار وخیم‌تر شد.

سیاست گذار هیچ ابزاری را برای حمایت از بازار سرمایه، به غیر از استراتژی نخ‌نمای دامنه نوسان در اختیار ندارد

خاوری بیان کرد: تنش‌های ایجاد شده در منطقه، طبیعتا بر بازار‌های مالی اثرگذار است و سبب شده که سیاست گذار هیچ ابرازی را جهت حمایت از بازار سرمایه در اختیار نداشته باشد و صرفا به استراتژی کلیشه‌ای و نخ نمای کاهش دامنه نوسان دست ببرد تا زمانی که شرایط عادی شده و اعتماد سرمایه‌های خارج از بورس برای ورود به بازار سهام احیا شود.

وی افزود: سیاست گذار، هیچ گونه برنامه‌ای را جهت بهبود وضعیت بازار سرمایه در دست نداشته، ندارد و نخواهد داشت! زیرا ترمیم این بحران در اولویت او قرار ندارد.

کارشناس بازار سرمایه گفت: در حال حاضر همچنان کابینه دولت جدید تشکیل نشده و تا زمانی که سایه ریسک سیستماتیک، جنگ و احتمالات موجود درخصوص پاسخ ایران به تنش ایجاد شده وجود دارد، مسیر نزولی بازار سرمایه نیز دنبال خواهد شد. اینگونه اقدامات توسط کشور معمولا در پایان هفته اتفاق می‌افتد.

دامنه نوسان محدود می‌تواند باعث خروج سرمایه‌های بیشتری شود

وی اظهار داشت: دامنه نوسان محدود می‌تواند باعث خروج سرمایه‌های بیشتری شود، زیرا افراد این شرایط را فرصت خوبی برای خروج از بازار در نظر می‌گیرند. با وجود حمایت‌هایی که از برخی سهم‌های شاخص‌ساز می‌شود، اما سایر بازار کاملا سرخ پوش است و سهامدار خرد از این شرایط لطمه می‌بیند.

خاوری اشاره کرد: از لحاظ گزارش و وضعیت شرکت‌ها و همچنین از نظر فاندامنتالی، هیچ‌گونه رخداد مثبتی شکل نگرفته است. بسیاری از فعالان بازار نیز ریزش بازار را به بهبود شرایط بنیادی شرکت‌ها ارتباط می‌دهند؛ درصورتی که واقعیت برخلاف این تصور است و ریزش بازار سبب خواهد شد که شرایط برای شرکت‌ها بحرانی‌تر شود، چراکه تمرکز شرکت بر حمایت از سهم معطوف می‌شود و شرکت، منابع و نقدینگی‌هایی که می‌تواند برای سرمایه گذاری و موارد دیگر مصرف کند را صرف حمایت از سهم و زیرمجموعه خود خواهد کرد که همین امر منجر به متلاطم‌تر شدن بازار خواهد شد.

وی اشاره کرد: دامنه نوسان مثبت و منفی یک درصدی، راهکاری بسیار کلیشه‌ای است و بهتر بود که همزمان با این تصمیم حجم مبنا نیز افزایش می‌یافت. از سوی دیگر طی چند روز گذشته نمونه‌های کشور‌های خارجی را نیز شاهد بوده‌ایم؛ برای مثال بورس ژاپن نزدیک به ۱۴ درصد افت کرد، اما این ریزش بلافاصله از طریق تزریق بسته‌های حمایتی جبران شد و بازار این کشور روند عادی سابق را پی گرفته است. متاسفانه بازار سرمایه کشور ما این بسته‌های حمایتی را در اختیار ندارد.

کمیته پایش ریسک سازمان بورس کاملا منفعلانه عمل می‌کند

کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: در حال حاضر کمیته پایش ریسک سازمان بورس کاملا منفعلانه عمل می‌کند؛ درصورتی که در این شرایط، بررسی وضعیت و فعال سازی سیستم مالی و اعتباردهی از این کمیته انتظار می‌رود تا از طریق این اقدامات بازار سرمایه بتواند از بانک‌هایی که تسهیلات ارائه می‌دهند، تسهیلاتی را دریافت کند و صندوق تثبیت بتواند واحد‌های خود را در برخی از بخش‌ها وثیقه سازد.

وی افزود: مسئولین در صحبت‌های خود، ۵۰ همت تقاضای تسهیلات را داشتند و این رقم تصویب نشده است؛ سازمان بورس، کمیته پایش ریسک، مجلس _که اعضای ناظر بر شورای عالی بورس آن طی دو روز گذشته تعیین شدند_ و از آ‌ن‌ها مهم‌تر فراکسیون بازار سرمایه مجلس باید قوانینی را تصویب کنند که منابع قابل توجهی برای زمان بحران را به بازار سرمایه اختصاص یابد. این عوامل سبب بازگشت اعتماد از دست رفته سرمایه گذاران خواهد شد. سهامدار خردی که تصمیم به فروش سهام خود دارد اگر شرایط را عادی احساس کند، دست به اقدامات هیجانی نخواهد زد و تلاطمات این چنینی ایجاد نخواهد شد.

خاوری بیان کرد: به این دلیل که حمایت از بازار سرمایه در اولویت سیاست گذار نبوده و دولت نیز در حال انتقال است، مدیران سازمان نیز صندلی‌های خود را در خطر می‌بینند و در عمل هیچ اقدام نتیجه‌بخشی برای بهبود وضع بازار سرمایه انجام نخواهد شد.

وی با اشاره به درخواست همکاری از نهاد‌ها و سازمان‌ها در شرایط بحرانی بازار سرمایه گفت: شرکت‌ها موظف به خرید نیستند و از خرید سهام خود منع شده‌اند و عملا اجباری برای خرید برای آن‌ها ایجاد نخواهد شد؛ اما سازمان بورس می‌تواند در این خصوص یک بازنگری کلی در قانون بازار داشته باشد. در کشور‌های خارجی و برای مثال بازار سهام آمریکا، این نمونه را شاهدیم که اگر قیمت سهام یک شرکت به رقمی کمتر از ۱ دلار افت کرده و طی حدودا دو ماه پایین‌تر از این رقم معامله شود، از بازار بورس آن کشور اخراج خواهد شد و با مهلت گرفتن نیز معافیت‌ها و مزایایی که در قبال حضور در بازار بورس دریافت کرده نیز کاهش پیدا می‌کند.

خاوری گفت: اگر در بورس، قوانین مسدود کننده وجود داشته باشد، حقوقی‌های سهم‌ها برای بازیچه کردن سهم‌های خود اجازه پیدا نمی‌کنند. در بازه زمانی فعلی یا زمان‌های گذشته، خود حقوقی‌ها بودند که یکسری از سهم‌ها را مورد آزار قرار داده و سهامدار خرد را دلسرد کردند؛ بنابراین اگر از این دست قوانین در بازار سرمایه اجرا شود، می‌تواند مفید واقع گردد.

خط اعتباری ۵۰ همتی می‌تواند منجر به توضیع رانت عظیمی شود

وی مطرح کرد: درصورتی که خط اعتباری ۵۰ همتی در دستور کار قرار بگیرد، می‌تواند منجر به توضیع رانت عظیمی شود. در حال حاضر صندوق‌های سرمایه گذاری، منابع بسیار عظیمی را در اختیار دارند، اما این منابع در جهت ایجاد سود برای مجموعه‌های خودشان است، همان مسئله‌ای که طی حدودا دو هفته گذشته در صندوق‌های اهرمی ایجاد شد که از طریق حباب فروشی کسب سود می‌کردند، به این معنا که به قیمت تابلو ابطال و به قیمت NAV صدور می‌کردند که همین موضوع سبب کسب سود برای مدیران صندوق می‌شد.

کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: باید در نظر داشت که این خط اعتباری قادر است رانت‌هایی را ایجاد کند؛ همانطور که در خرید‌های صندوق تثبیت توسعه بازار، این موارد را به وفور شاهد بوده‌ایم، اما گوش شنوایی نیز وجود ندارد.

تا زمانی که سایه ریسک‌های سیستماتیک و جنگ بر کشور باقی باشد، هزاران هزار میلیارد سرمایه نیز فایده‌ای برای شرایط بازار سرمایه نخواهد داشت

خاوری گفت: درصورتی که در بازه زمانی فعلی، منابعی تخصیص داده شود می‌تواند تعادل را به بازار بازگرداند، اما نمی‌توان توسط این منابع بازار را مثبت کرد؛ تا زمانی که سایه ریسک‌های سیستماتیک و جنگ بر کشور باقی باشد هزاران هزار میلیارد سرمایه نیز فایده‌ای برای شرایط بازار سرمایه نخواهد داشت.

بورسی‌ها در انتظار تعیین سکان‌دار بازار سرمایه

وی اظهار داشت: در هفته‌های آینده فهرست اعضای کابینه از جمله اعضای اقتصادی دولت جدید را خواهیم داد و می‌توانیم تفکرات آن‌ها درخصوص بازار سرمایه را جویا شویم. بورسی‌ها در انتظار تعیین سکان‌دار و هدایتگر بازار سرمایه در بازه زمانی فعلی‌اند و چشم به روز‌های پنجشنبه و جمعه دوخته‌اند، زیرا اوج تنش‌های سیاسی منطقه در پایان هفته رخ خواهد داد. درصورتی که رویداد خاصی از لحاظ سیاسی و ژئوپلیتیکی در منطقه رخ ندهد، هفته آینده می‌تواند هفته آرام‌تری باشد و روند معقول‌تری را برای معاملات شاهد باشیم؛ کما اینکه طی چند روز گذشته صف‌های فروش بسیار هیجانی و سنگینی را داشتیم، اما در روز گذشته از میزان هیجان کاسته و سایه ریسک جنگ برداشته شده بود.

خاوری خاطرنشان کرد: اگر فعالان بازار سرمایه، درگیری بین ایران و اسرائیل را در حد جنگ‌های تلگرامی پیش بینی می‌کنند، این زمان، زمان فروش سهم نیست، اما اگر محتمل است که این جنگ دامنه وسیع و گسترده‌ای را در پیش گیرد و ایران و اسرائیل مسقیما وارد جنگ شوند، دامنه نوسان محدود می‌تواند به عنوان فرصتی برای نقد کردن سرمایه شناخته شود.