رخداد عجیب در فرابورس

به گزارش بورس نیوز، در یک سال گذشته شاهد بهبود وضعیت بازار سرمایه با توجه به تحولات ارزی و افزایش تورم بوده‌ایم. دراین‌بین قیمت سهام برخی شرکت‌های زیان‌ده با افزایش‌های عجیبی همراه بوده که هیچ تناسبی با عملکرد عملیاتی شرکت‌ها نداشته است.

در‌این بین تصویب ادامه معافیت مالیاتی انتقال مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌های آن‌ها به حساب سرمایه و همچنین رعایت‌نکردن محدودیت‌های رشد قیمت در بازار پایه و نداشتن الزام شرکت‌های حاضر در این بازار درباره افشای اطلاعات مالی، باعث تشدید این رویه شده است و در‌حال‌حاضر به‌جرئت می‌توان گفت که اکثر نماد‌های قابل معامله در بازار پایه در قیمت‌های بالاتر از ارزش ذاتی آن‌ها داد‌و‌ستد می‌شود.

همچنین، می‌توان به رشد قیمت ۴۸۲ درصدی شرکت قند شیرین خراسان اشاره کرد. این در حالی است که بر‌اساس آخرین صورت‌های مالی ارائه‌شده از سوی این شرکت، عملکرد عملیاتی آن منجر به کسب زیان ۴۲ میلیارد ریالی شده است. همچنین در مدت مشابه سال مالی قبل از آن، شرکت سود عملیاتی ۱۰۸ میلیارد ریالی را محقق کرده بود. همان‌گونه که مشاهده می‌شود، هیچ‌گونه تناسبی بین عملکرد عملیاتی شرکت و رشد بیش از ۴۸۰ درصدی قیمت سهام شرکت وجود ندارد.

 لازم به ذکر است، شرکت در ۶ ماهه نخست سال جاری و با شناسایی سود غیر‌تکرار‌شونده ناشی از فروش سهام، ۱۳۶ میلیارد ریال سود خالص و معادل ۱۴۱ ریال به ازای هر سهم را محقق کرده است. در‌حال‌حاضر ارزش بازار سهام این شرکت با زیان انباشته ۱۰۲ میلیارد ریالی معادل ۱۰‌هزار‌و ۱۲۴ میلیارد ریال است.

همان‌طور که در بند‌های فوق نیز اشاره شد، عوامل اصلی افزایش ارزش بازار سهام شرکت‌های کوچک در یک سال اخیر عمدتا افزایش سرمایه‌های مبهم از محل مازاد تجدید ارزیابی‌ها و همچنین اعمال‌نشدن محدودیت‌های رشد قیمت در بازار‌های پایه هم‌زمان با الزام‌نداشتن شرکت‌ها به افشای برخی از اطلاعات مالی بوده است.

درباره افزایش سرمایه ثبت‌شده شرکت در سال گذشته که از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت صورت گرفته است، همچنان موارد مبهمی وجود دارد که به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

در سال گذشته و بر‌اساس گزارش کارشناس رسمی دادگستری، چهار‌هزارو ۵۱۵ میلیارد ریال مازاد تجدید ارزیابی از محل دارایی‌های ثابت شرکت به جز طبقه زمین به حساب مربوطه منتقل شد. در جدول زیر ترکیب مبالغ شناسایی‌شده از این محل ارائه شده است:

درباره مبالغ شناسایی‌شده از طرف کارشناسان رسمی دادگستری شاید جالب‌ترین نکته لحاظ‌کردن مبلغی بیش از سه هزار میلیارد ریال درباره ارزش فعلی ماشین‌آلات و تجهیزات شرکت است. 

همان‌طور که می‌دانیم، اکثر تجهیزات و ماشین‌آلات شرکت‌های تولید‌کننده شکر در کشور مربوط به سنوات بسیار قبل و قدیمی است و یکی از مهم‌ترین عوامل افت کارایی تولید این شرکت‌ها و اغلب زیان‌ده‌بودن آن‌ها کارایی‌نداشتن ماشین‌آلات با توجه به سن بسیار بالای آن‌ها است. حال سؤال اصلی اینجا است که این کارشناسان محترم با چه ادله و مدارکی اقدام به این ارزش‌گذاری‌های عجیب‌و‌غریب و دور از ذهن می‌کنند و آیا نهاد بالاتری نیز به این ارزش‌گذاری‌ها نظارت دارد یا صرفا دستور کارفرما می‌تواند منجر به ثبت اعداد باورنکردنی در گزارش این اشخاص شود؟ آیا حسابرس شرکت نباید دقت نظر بیشتری داشته باشد؟

همین موضوع منجر به کاهنده‌شدن افزایش سرمایه مدنظر شرکت در فرایند تجدید ارزیابی‌ها شده است. در تاریخ ۲۴ دی ۱۳۹۷ و بر‌اساس گزارش هیات کارشناسان رسمی دادگستری، هیات‌مدیره شرکت قند شیرین خراسان پیشنهاد افزایش سرمایه شرکت به مبلغ چهارهزار‌و ۵۱۵ میلیارد ریال را به مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام ارائه داد؛ اما این افزایش سرمایه صرفا به مبلغ ۹۱۵ میلیارد ریال و معادل ۲۰ درصد پیشنهاد شرکت مورد پذیرش سازمان بورس و اوراق بهادار قرار گرفت.

به نظر می‌رسد که مسئولان سازمان بورس نیز که همواره در ارائه مجوز‌های افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی‌ها بیشترین امتیازات و کمترین سخت‌گیری‌های منطقی را لحاظ می‌کنند، درباره افزایش سرمایه پیشنهادی سنگین شرکت قند شیرین خراسان به‌ناچار از موضوع منفعل خود خارج شده و درباره تعدیل افزایش سرمایه شرکت قند‌شیرین خراسان اقدام کرده‌اند.

با‌این‌حال جالب‌ترین نکته را می‌توان تلاش مدیران شرکت قند شیرین خراسان به حذف مابقی مازاد تجدید ارزیابی‌های شناسایی‌شده در صورت‌های مالی دانست. پس از ثبت افزایش سرمایه ۹۱۵ میلیارد ریالی از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت، مبلغ سه‌هزارو ۶۰۰ میلیارد ریال در حساب مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها و در قسمت حقوق صاحبان سهام شناسایی شد.

شرکت بر‌اساس مصوبه مجمع عمومی عادی سالانه خود درباره حذف این مبلغ از حساب‌های خود اقدام کرده که علت این امر مشخص نیست؛ اما به نظر می‌رسد که خود مدیران شرکت نیز درباره غیرواقعی‌بودن ارزش‌های ثبت‌شده در گزارش کارشناسان رسمی دادگستری که این روز‌ها در اخبار و رسانه‌ها بار‌ها از ایشان نام برده می‌شود، اذعان دارند و پس از ثبت ۹۱۵ میلیارد ریال افزایش سرمایه به نظر می‌رسد که به هدف اصلی خود که رشد حباب‌گونه قیمت سهام شرکت بوده است، رسیده‌اند و در‌حال‌حاضر نیازی به ثبت رقم عجیب سه‌هزارو ۶۰۰ میلیارد ریال برای ماشین‌آلات و چاه‌های عمیق و قنوات در صورت‌های مالی خود ندارند.

همچنین الزام‌نداشتن شرکت‌ها به افشای اطلاعاتی مشابه با شرکت‌های حاضر در بازار‌های بورس و فرابورس منجر به تشویق شرکت‌ها و سهام‌داران عمده آن‌ها برای حضور در بازار پایه شده است. حضور در بازار پایه که در نگاه اول به نظر می‌رسید در راستای محدود‌کردن نوسانات قیمتی شرکت‌های مبهم و بی‌انضباط تأسیس شده بود؛ در‌حال‌حاضر به جولانگاه سفته‌بازان و شایعه‌سازان در کنار ارائه‌ندادن صورت‌های مالی به‌موقع، شفاف‌سازی‌های به‌موقع و ابهامات سنگین در عملکرد و وضعیت مالی شرکت‌های حاضر در این بازار شده است.

مشخص نیست که هدف سازمان بورس و مسئولان بازار سرمایه به جز کسب درآمد از محل کارمزد معاملات این شرکت‌ها در سال‌هایی که از عمر این بازار می‌گذرد، چیست؟ و آیا مسئولان این نهاد‌ها پاسخ‌گوی رشد فراتر از حبابی قیمت سهام شرکت‌های بازار پایه و به طور قطع زیان‌های سنگین سهام‌داران ناآگاه این شرکت‌ها خواهند بود؟ یا اینکه مشابه با وضعیت شرکت کنتور‌سازی مجددا شاهد فرافکنی مسئولان و انتقال مسئولیت ذاتی خود به دیگران خواهیم بود؟

و در نهایت اینکه آیا پایانی را بر فعالیت سفته‌بازان شناخته‌شده بازار سرمایه که همواره منجر به کسب زیان‌های سنگین سهامداران خرد در پی شایعه‌پراکنی و غبارآلود‌کردن فضای معاملات بازار سرمایه و سهام شرکت‌های کوچک شده است، شاهد خواهیم بود؟