مروری بر صنعت غذایی؛ شرکت سالمین
بورس نیوز: صنایع غذایی شبکه‌ای پیچیده از فعالیت‌های مربوط به تأمین، مصرف، تهیه غذا و خدمات غذایی است. همچنین یکی از بزرگ‌ترین صنایعی است که نقش مهمی در تولید ناخالص داخلی دارد و با توسعه بخش کشاورزی و تأمین تضمین امنیت غذایی نقش مؤثری در توسعه صادرات صنعتی کشور‌ها و تلاش برای کاهش فقر دارد.
امروزه به علت نیاز روزافزون جوامع به غذا، منابع غذایی و رشد جمعیت، اگر در قرون گذشته نفت عامل برتری کشوری بر سایرین بود، اما امروزه تئوری پردازان بزرگ جهان، کشور صاحب غذا را ابرقدرت پیروز می‌دانند.
طبق آمار‌های رسمی، پیش‌بینی افزایش ارزش بازار جهانی خدمات غذایی از ۲۳۲۳.۲۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ به ۵۱۹۴.۶۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۸، با نرخ رشد ۱۰.۷۶ از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۹ می‌شود.
در سال ۲۰۲۰ ارزش بازار صنعت جهانی شیرینی ۱۸۸.۵۲ میلیارد دلار بوده است. تأثیر جهانی کرونا بی‌سابقه و ایجاد شوک منفی تقاضا برای محصولات در تمامی مناطق بوده است. انتظار می‌رود بازار جهانی شیرینی از ۱۹۴.۳۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ به ۲۴۲.۵۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۸ با نرخ رشد ۳.۸ درصدی برسد.
صنایع غذایی و به‌خصوص صنعت شیرینی و شکلات در کشور در سال‌های میانی دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ شاهد افزایش شرکت‌های تولیدکننده در این زمینه بوده است که همین امر موجب افزایش تولیدات و تنوع محصولات در بازار گردیده است. با توجه به تغییر ذائقه مردم به محصولات شیرینی و شکلات و افزایش تقاضا، تعداد تولیدکنندگان این صنعت افزایش و موجب افزایش عرضه بیش از مصرف داخل بوده است؛ که شرکت‌ها را برای افزایش سهم در بازار با مشکل مواجه ساخته است.
وضعیت بازار‌های جهانی
دسترسی به غذای کافی و مناسب دغدغه اصلی تمام کشورهاست. این موضوع کشاورزی را به یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین صنایع در جهان تبدیل کرده است. بهره‌وری کشاورزی نه‌تن‌ها برای تراز تجاری یک کشور بلکه برای امنیت و سلامت جمعیت نیز مهم است. تولیدات کشاورزی عموماً در سازگارترین آب‌وهوا و مناطق در حال رشد است.
صنعت غذایی در سال‌های مختلف به‌واسطه افزایش جمعیت و تقاضا برای مواد خوراکی رو به رشد بوده است و از ۶.۷۷ در سال ۲۰۱۴ پیش‌بینی می‌شود به عدد ۱۱ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۷ برسد.
در سال ۲۰۲۰ ارزش بازار صنعت جهانی شیرینی ۱۸۸.۵۲ میلیارد دلار بوده است.
طبقه‌بندی صنعت شیرینی و شکلات
شکلات محصولات این گروه بر پایه دانه کاکائو می‌باشد. در این نوع محصولات کاکائو با نسبت‌های مختلف با مواد دیگر ترکیب‌شده و فرآورده‌های خاص آن تولید می‌شود. این گروه شامل فرآورده کاکائویی و شکلات است.
شیرینی همان‌طور که از نام آن مشخص است شکر، پودر قند یا شیرین‌کننده‌های طبیعی و مصنوعی به‌عنوان ماده اصلی علاوه بر آرد، روغن و تخم‌مرغ در آن قرار دارد. این گروه شامل بیسکویت، ویفر، کلوچه و کیک است.
محصولات شکردار در این محصولات شکر نقش برجسته‌ای دارد و شامل آب‌نبات، پاستیل، آدامس و... می‌شود. این گروه شامل پاستیل، ژله، آدامس و آب‌نبات است.
درآمد کل بازار این صنعت در سال ۲۰۲۱، ۸۵۰ میلیارد دلار بوده است که نسبت به سال گذشته حدود ۵ درصد رشد و بر اساس پیش‌بینی‌ها درآمد این صنعت در سال ۲۰۲۷ به حدود ۱، ۳۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید.
بیشترین درآمد مربوط به ایالات‌متحده آمریکا با ۱۷۴.۲ میلیارد دلار و پس‌ازآن ژاپن با ۱۷۱.۵ میلیارد دلار است.
میزان کل فروش صنعت شیرینی و شکلات در جهان در سال ۲۰۲۱، ۱۰۱/۸ میلیون تن بود که از این مقدار ۱۷ میلیون تن مربوط به محصولات شکلاتی، ۶۲/۶ میلیون تن مربوط به شیرینی و کیک‌های بسته‌بندی و ۲۲/۲ میلیون تن مربوط به محصولات شکردار بوده است.
وضعیت صنعت غذایی و شیرینی جات در ایران
صنایع غذایی مضاف بر نقش مهم در اقتصاد داخلی و امنیت غذایی، تأثیر بسزایی درروند توسعه صادرات غیرنفتی و بهترین استراتژی برای ورود ارز به کشور و فاصله گرفتن از اقتصاد متکی به ارز حاصل از فروش نفت دارد. به‌علاوه افزایش رقابت جهانی، افزایش بی اطمینانی و تقاضای فزاینده برای محصولات متنوع، باعث افزایش استقبال از این صنایع شده است.
صنایع غذایی از اولویت‌ها و مزیت‌های اصلی اقتصادی کشور به شمار می‌رود که حدود ۱۲ درصد از سهم کل واحد‌های صنعتی را به خود اختصاص داده است؛ سهم صنایع غذایی و آشامیدنی از کل اشتغال صنعتی کشور هم ۱۵ درصد است.
صنعت شیرینی و شکلات سال‌ها صدرنشین صادرات گروه صنایع غذایی بوده است. در سال ۱۴۰۰، صادرات محصولات شیرینی و شکلات حدود ۴۷۵ میلیون دلار بوده است که کمتر از یک‌سوم صنعت شیرینی و شکلات در سال است. عمده صادرات شیرینی و شکلات به کشور‌های همسایه ازجمله عراق، افغانستان و کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس است. البته بخشی از صادرات هم به اروپای شرقی، روسیه، چین و مقدار کمی هم به آمریکا انجام می‌شود.
صنعت شیرینی و شکلات در سال ۱۴۰۰ با مشکل تأمین مواد اولیه (شکر، روغن و آرد) همراه بوده است که موجب کاهش در تولید و صادرات به میزان ۸-۱۰ درصد شده است. با توجه به گرانی و تورم شدید و اینکه شیرینی و شکلات در طبقه کالای لوکس قرار دارد؛ این محصولات جای خود را در سبد مصرفی خانوار ازدست‌داده‌اند و با توجه به کاهش قدرت خرید مردم در سال ۱۴۰۰، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از حجم بازار صنعت شیرینی و شکلات به نسبت سال گذشته کاسته شده است.
چالش‌های صنعت غذایی
تغییرات آب‌وهوا، آلودگی، دفع کود، آسیب به آب‌وخاک، جنگل‌زدایی، تخریب محیط‌زیست و فشار بر منابع طبیعی استفاده بیش‌ازحد از کودها، سموم دفع آفات و مواد افزودنی غذایی بر محیط‌زیست و سلامت انسان اثر می‌گذارد.
فرصت‌ها
توسعه روابط اقتصادی با کشور‌های همسایه (افغانستان، عراق و..)
افزایش قیمت محصولات خارجی غذایی به علت تحریم
تنوع سلیقه در میان انواع مشتریان
تمایل به استفاده از غذا‌های آماده و کنسروی
تمایل استفاده مشتریان به دلیل دسترسی آسان از فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای
تمایل استفاده مشتریان به دلیل سهولت از فروشگاه‌های آنلاین
تمایل استفاده از مشتریان به علت ضیق وقت در خرید‌های صبحانه
تمایل مشتریان به استفاده از محصولات ارگانیک
تهدید‌ها
افزایش قیمت محصولات به علت افزایش در هزینه‌های تولید و حمل‌ونقل
وجود مالیات بر ارزش‌افزوده
وجود قوانین دستوری
تغییرات جدی آب و هوایی، کاهش بارندگی و تأثیر مستقیم آن بر میزان تولید و کمبود در تأمین مواد اولیه
تحریم
ایجاد مشکل در بازاریابی محصولات به علت تحریم
عدم برند سازی و کاهش فروش در بازار‌های بین الملی
عدم سرمایه‌گذاری به علت افزایش نرخ بهره و هزینه بانکی
ریسک‌های داخلی
ریسک نوسان قیمت نهاده‌های تولید و محصولات
ریسک حاصل از رقابت درفروش
ریسک حاصل از نوسان نرخ ارز
ریسک تکنولوژی
ضایعات بالای محصولات کشاورزی
مناسب نبودن زیرساخت‌های توزیع و شبکه‌های ارتباطی
مزیت‌ها
وسعت اراضی قابل‌کشت و خاک حاصلخیز
تنوع و شرایط اقلیمی
تنوع محصولات
نیروی کار ارزان
ارزبری کمتر از کشور
صنعت غذایی ایران ظرفیتی بالغ‌بر ۱۵۰ میلیون تن دارد که به علت عدم برنامه‌ریزی و توجه به ظرفیت‌های تولید در بخش کشاورزی و میزان ضایعات موجود در این بخش، بخش زیادی از این ظرفیت بدون استفاده مانده است. به‌منظور افزایش بهره‌وری باید محصولات باارزش افزوده بالاتر تولید و به فروش برسد.
ظرفیت این صنعت در بخش شیرینیجات حدود ۴۸۵ هزار، در بخش شکلات و فرآورده‌های آن حدود ۲۵۹ هزار و در بخش محصولات شکردار حدود ۵۰ هزار تن می‌باشد.
فرآیند تولید بیسکویت
اساس فرایند تولید بیسکویت در تمام واحد‌های تولیدی این محصول مشابه و به شرح زیر است.
انتخاب مواد اولیه مناسب و باکیفیت، آماده‌سازی و مخلوط کردن آن‌ها با یکدیگر، تهیه خمیر و شکل دادن به آن، پخت بیسکویت و بسته‌بندی از اصلی‌ترین مراحل پخت بیسکویت در کارخانه هستند.
ازجمله مزایای بیسکویت نسبت به دیگر محصولات مشابه (کیک، کلوچه و...) این است که، چون غالب میکروارگانیسم‌ها در حضور رطوبت امکان رشد دارند و رطوبت بیسکویت بسیار پایین و معمولاً کمتر از ۳ درصد می‌باشد، به همین دلیل در بیسکویت نیازی به استفاده از مواد نگه‌دارنده نیست و در مقایسه با محصولات مشابه در آن از هیچ نوع ماده نگه‌دارنده‌ای استفاده نمی‌شود و همین امر سالم‌تر بودن بیسکویت را اثبات می‌نماید.
مقایسه شرکت‌های صنعت شیرینی و شکلات در بورس
تحلیل بنیادی سالمین
شرکت سالمین یک شرکت سهامی عام ایرانی و جزء بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین شرکت‌های صنعت شیرینی و شکلات و خالق برند تی تاپ محسوب می‌شود که در سال ۱۳۵۳ ثبت و در سال ۱۳۸۰ در بورس پذیرفته‌شده است.
این سهم حدود ۸.۷۸ ٪ از صنعت شیرینیجات است و در حال حاضر باارزش بازاری حدود ۱۷۸۰ میلیارد تومان و با تعداد سهام ۴.۴۸ میلیارد در بازار اول بورس در گروه محصولات غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر با نماد "غسالم"، در حال معامله است.
موضوع فعالیت شرکت تولید، بسته‌بندی، توزیع و پخش انواع مواد غذایی (کنسرو جات، مواد غذایی خام، پخته و منجمد)، انواع بیسکویت، شیرینی، مربا و ... است.
محصولات اصلی شرکت شامل تولید کیک، بیسکویت و ویفر می‌باشد که مجموعاً با ظرفیت ۴۶۷۰۰ تن در حال فعالیت است.
میزان تولید بیسکویت و کیک در سال‌های اخیر بیش از ظرفیت اسمی بوده، اما ویفر و اسنک هم چنان پایین‌تر از ظرفیت اسمی تولید می‌شود و کلوچه و شکلات تولیدی ندارند.
محصول کیک با برند تی تاپ از معتبرترین و باسابقه‌ترین برند کیک لایه‌ای می‌باشد.
محصولات بیسکویت شامل بیسکویت نان‌روغنی، بیسکویت پتی بور، بیسکویت کرم‌دار، بیسکویت دایجستیو گندمین، بیسکویت ماری و بیسکویت والس می‌باشد.
همچنین شرکت اقدام به تولید محصولات شرکت شیرین عسل به‌صورت کارمزدی و به‌منظور بهره‌برداری از ظرفیت خالی و کاهش هزینه‌ها نموده است که با توجه به قرارداد منعقده با شرکت شیرین عسل سالیانه تقریباً ۲۰، ۰۰۰ تن برای این شرکت محصولات کارمزدی تولید می‌کند.
در بین محصولات تولیدی تی تاپ به‌عنوان کیک بیش از ۵۰ درصد و گروه بیسکویت حدود ۴۵ درصد میزان فروش را دارا می‌باشد، همچنین تولیدات شرکت تنها مصرف داخلی دارد.
شرکت اعتبار صنایع کیش، شرکت‌های دام‌پروری و پرورش تخم‌گذار آذربایجان خاوری از زیرمجموعه‌های شرکت شیرین عسل می‌باشد و شرکت شیرین عسل سهامدار اصلی آن محسوب می‌شود.
بهای تمام‌شده
بهای تمام‌شده درآمد‌های عملیاتی دارای سه شاخص عمده مواد مستقیم، هزینه حقوق و دستمزد و سربار می‌باشد.
بیشترین سهم در بهای تمام‌شده به‌طور میانگین، مربوط به مواد مستقیم با ۷۳ درصد و پس‌ازآن سربار ۱۴ درصد و حقوق و دستمزد ۱۳ درصد می‌باشد.
در بخش مواد مستقیم بیش از ۹۵ درصد از مواد اولیه شامل آرد، شکر، روغن و تخم‌مرغ در داخل و بخش کمی از آن (پودر وانیل، جانشین کره کاکائو و سوربیتول) از خارج وارد می‌شود. بیش از ۵۰ درصد مواد مصرفی را مواد اولیه تشکیل می‌دهد و مابقی شامل هزینه‌های بسته‌بندی (کارتن، سلفون) و سایر می‌باشد.
در بخش سربار بیش از ۵۰ درصد مربوط به حقوق و دستمزد غیرمستقیم می‌باشد.
در سال ۱۴۰۰، افزایش نرخ مواد اولیه و بسته‌بندی آرد، شکر، روغن نباتی، تخم‌مرغ، مواد وارداتی و... کمبود مواد اولیه و همچنین کاهش تقاضا و خرید به‌واسطه افزایش هزینه‌ها و رکود اقتصادی و... مشکلاتی بوده است که صنعت و شرکت با آن مواجه شد.
شرکت باقیمت گذاری و ارائه تخفیف درفروش برخی محصولات و افزایش میزان تولیدات کارمزدی، سهم بازار مصرف خود را حفظ و موجب افزایش سود شده است.
در سال ۱۴۰۱، با توجه به افزایش نرخ مواد اولیه و همچنین وضع تعرفه عوارض بر صادرات و قطعی برق، شرکت‌ها به دنبال افزایش بهای مواد اولیه و ثابت نگه‌داشتن تناژ تولیدات خود موظف به افزایش نرخ محصولات خود شده‌اند.
آرد
وقوع جنگ میان روسیه و اوکراین موجب افزایش قیمت‌های نهاده‌های تولید و کمبود مواد اولیه نظیر غلات، روغن و... شد. همچنین حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی در ابتدای سال ۱۴۰۱ در داخل نیز موجب افزایش چند برابری مواد اولیه و تأثیر مستقیم بر روی بهای تمام‌شده محصولات داشته است. شرکت سالمین هم پس از افزایش نرخ آرد گندم از ۴ هزار و ۱۵۰ تومان، نرخ فروش محصولات گروه کیک، بیسکویت و ویفان را حدود ۵۰ درصد افزایش داد.
تخم مرغ
میانگین قیمت تخم‌مرغ در طی سال‌ها روند صعودی داشته است.
روغن
با حذف ارز ترجیحی و آزادسازی قیمت‌ها در ابتدای سال ۱۴۰۱، افزایش بیش از ۲۴۷ درصدی در روغن نباتی جامد و ۲۳۳ درصدی در روغن مایع به وجود آمد و در برهه‌ای این ماده خوراکی را کمیاب نمود. بر اساس تصمیم وزارت صمت از مردادماه، تولیدکنندگان روغن خوراکی ملزم به کاهش قیمت محصولات به میزان ۱۰-۲۰ درصد شدند؛ درنتیجه قیمت روند کاهشی به خود گرفت. البته روند کاهشی نرخ جهانی در روغن نیز بی‌تأثیر نبوده است.
شکر
شکر به‌عنوان یکی از مواد اصلی در تهیه انواع شیرینی و شکلات است. طبق داده‌های مرکز آمار قیمت شکر در فروردین‌ماه ۱۴۰۱، از ۱۷ هزار و ۹۰۰ تومان تا ۲۳ هزار تومان در نقاط شهری استان‌های کشور متغیر بوده که میزان میانگین آن در سطح ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان به ثبت رسیده است، در آذر ۱۴۰۱ قیمت شکر فله هر کیلوگرم ۲۲ هزار تومان است. ازآنجایی‌که تأمین‌کننده اصلی شکر در کشور دولت بوده و هیچ‌یک از کارخانه‌ها مجوز واردات شکر ندارند، به‌طورکلی عدم واردات محصول و حذف ارز ترجیحی در کنار عدم کشت آن موجب کاهش عرضه و رشد بی‌سابقه قیمت آن شده است.
روند تولید و فروش
تولیدات عموماً در تابستان روند صعودی و در فصل پاییز به علت کرونا و تعطیلی مدارس روند کاهشی و مجدداً در فصل زمستان روند افزایشی داشته است.
تولیدات کارمزدی شرکت شیرین عسل بالاترین میزان تولید را در میان محصولات اصلی شرکت (کیک، بیسکویت و ویفان) دارد و بعدازآن تی تاپ بیشترین میزان تولید و فروش را دارد.
ازآنجایی‌که صنایع شیرینی و شکلات مشمول اولویت قیمت‌گذاری نیست و در فضای کاملاً رقابتی محصولات تولید و عرضه می‌شود، با توجه به شرایط ناپایدار اقتصادی در خصوص نرخ خرید اقلام و حفظ حاشیه فروش محصولات، شرکت تغییرات در نرخ فروش، اوزان محصولات و یا تخفیفات فروش را متناسب با تغییرات نرخ خرید تغییر می‌دهد.
اصلی‌ترین دلیل افزایش در مبلغ درآمد‌های عملیاتی طی سال‌های گذشته، افزایش در نرخ محصولات اصلی کیک تی تاپ و بیسکویت، تغییرات در نرخ تخفیفات فروش و اوزان، افزایش در مقدار تولید و فروش محصولات و افزایش در نرخ خدمات تولید کارمزدی بوده است.
بر اساس قرارداد ابتدای سال ۱۴۰۱، به ازای هر کیلوگرم تولید به‌طور میانگین نرخ ۴۱۰۰۰ ریال (سال قبل ۲۸۰۰۰ ریال) به‌حساب شرکت شیرین عسل منظور شده است. در صورت تقاضا برای محصولات اصلی شرکت تولیدات کارمزدی کاهش خواهد یافت.
در اردیبهشت ۱۴۰۱، طبق مجوز سازمان حمایت در گروه کیک، بیسکویت و ویفان حدود ۵۰% افزایش در نرخ فروش صادرشده است.
در شرکت روغن نباتی به‌صورت محدود مصرف می‌شود لذا افرایش نرخ آن تأثیر به سزایی در بهای تمام‌شده ندارد.
در خرداد ۱۴۰۱، سازمان حمایت از مصرف‌کننده در مواد اولیه شامل تخم‌مرغ و شیر خشک حدود ۱۰۰%، شکر حدود ۳۵% و روغن نباتی حدود ۳۶۰ % مجوز افزایش و هیئت‌مدیره شرکت مجوز افزایش ۱۰ درصد در نرخ فروش محصولات را داده است.
نرخ‌های فروش محصولات و تخفیفات، بر اساس کشش بازار توسط هیئت‌مدیره تعیین می‌شود.
روند سود خالص و عملیاتی
در طی سال‌های گذشته، با افزایش مبلغ فروش، کاهش و کنترل هزینه‌ها در بهای تمام‌شده محصولات، سود خالص و سود عملیاتی روند صعودی داشته است.
مفروضات تحلیل
مقدار تولید محصولات برای ۳ ماه پایانی ۱۴۰۱، بر اساس بیش از ۹۵ درصد میانگین فصل زمستان شرکت در دو سال گذشته لحاظ شده است. همچنین میزان تولید و فروش برابر در نظر گرفته‌شده است.
نرخ فروش محصولات با توجه به افزایش نرخ صورت گرفته در ابتدای سال، برای ۳ ماه پایانی از میانگین نرخ فصل پاییز استفاده شده است.
مقدار مصرف مواد مستقیم در تولید محصولات اصلی (به‌غیراز محصولات کارمزدی)، بر اساس ضرایب مصرف در سال‌های گذشته صورت گرفته است.
هزینه حقوق و دستمزد با توجه به ۶ ماه ابتدای سال در نظر گرفته‌شده است.
هزینه انرژی نیز به میزان ۶۰ درصد بیشتر از ۶ ماه ابتدایی در نظر گرفته‌شده است.
پیش‌بینی سود هر سهم
قیمت تابلوی سهم غسالم ۴۰۰ تومان می‌باشد که با سود برآوردی سال ۱۴۰۱ که در محدوده‌ی ۶۸ تومان است، P/E فروارد آن برابر با ۵.۸ می‌باشد.
تحلیل تکنیکال غسالم
سهم در تایم فریم هفتگی توانسته ابر کومو را به سمت بالا بشکند و هم‌اکنون به محدوده مقاومتی (۳۸۵-۴۲۰) تومان رسیده و از جانب دیگر RSI در این تایم فریم به محدوده اشباع خرید واردشده است. مادامی‌که سهم بالای ابر کوموی هفتگی باشد دیدگاه بلندمدت ما در این سهم صعودی خواهد بود، ولی برای ادامه رشد لازم است تا سهم بالای محدوده مقاومتی فوق‌الذکر تثبیت شود.
روند بلندمدت سهم صعودی است و هدف بلندمدت سهم قیمت ۶۷۵ تومان می‌باشد، ولی برای ادامه صعود لازم است تا ابتدا مقاومت (۳۸۵-۴۲۰) تومان به سمت بالا شکسته شده و سهم بالای این محدوده تثبیت گردد.
در صورت شروع اصلاح سهم نیز محدوده (۳۲۰-۳۴۰) تومان می‌تواند حمایت معتبری برای سهم به شمار بیاید.
- مریم معمارزاده
