تجدید ارزیابی و تاثیر آن بر ارزش بازار سهام

به گزارش بورس نیوز، "تجدید ارزیابی دارایی‌ها به معنای اعمال تغییرات در ارزش دارایی‌ها بر اساس قیمت روز با اعمال استاندارد‌های حسابداری است. این تجدید ارزیابی ممکن است به دلیل تغییرات در شرایط بازار، تغییرات در استاندارد‌های حسابداری، یا به عنوان یک رویداد دوره‌ای انجام شود. با توجه به نگرش قانون‌گذار در ایران که مبتنی برمعافیت انتقال مازاد تجدید ارزیابی به سرمایه بوده، مشخص می‌گردد موضوع تأمین مالی از طریق افزایش سرمایه، نیز مدنظر قانون‌گذار بوده است. یکی از روش‌های افزایش سرمایه، افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌ها است که شرکت‌ها می‌توانند در شرایط تورم اقتصادی که قیمت کالا و خدمات افزایش پیدا می‌کند، نسبت به قیمت‌گذاری روزآمد دارایی‌های خود اقدام کنند که این قیمت‌گذاری مجدد دارایی‌های شرکت عموما با مازاد تجدید ارزیابی «رقمی بیش از قیمت دفتری» مواجه می‌شود؛ لذا این مازاد تجدید ارزیابی، که حاصل از مابه‌التفاوت تاریخی  قیمت دارایی در زمان خرید و قیمت‌گذاری جدید، است یا مستقیما به حساب سرمایه و یا تحت سرفصل مازاد تجدید ارزیابی  به عنوان حقوق سهام‌داران در نظر گرفته می‌شود.  

مدل تجدید ارزیابی به یک کسب و کار این امکان را می‌دهد که دارایی ثابت را به مبلغ تجدید ارزیابی شده ثبت کند. پس از تجدید ارزیابی، مبلغ ثبت شده در دفاتر، ارزش منصفانه دارایی، منهای استهلاک انباشته بعدی و زیان‌های کاهش ارزش انباشته است. بر اساس این رویکرد، باید به تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت در فواصل زمانی کافی ادامه داده تا اطمینان حاصل شود که مبلغ دفتری تفاوت عمده‌ای با ارزش منصفانه در هیچ دوره‌ای ندارد. این گزینه فقط تحت استاندارد‌های بین‌المللی گزارشگری مالی «IFRS» در دسترس است. از آنجا که ارزش منصفانه برخی از دارایی‌های ثابت ممکن است کاملاً بی‌ثبات و مکررا تغییرپذیر باشد و نیاز به تجدید ارزیابی به دفعات یک بار در سال داشته باشند، اما در بیشتر موارد دیگر، بموجب مقررات قانونی «حاکمیت قانون بر استانداردها»  برای کاهش بار مالیاتی تجدید ارزیابی که بر درآمد‌های دولت تاثیرگذار است، تجدید ارزیابی هر سه تا پنج سال یک بار قابل قبول است.

مهم‌ترین نکته تجدید ارزیابی‌ها، تقویم دارایی‌ها یا قیمت‌گذاری درست منطبق بر شرایط اقتصادی است که متاسفانه بدلیل قیمت‌گذاری‌های بعضا دستوری و نادرست مشکلات خاصی در بورس پیش آمد که انتظار می‌رود از انجا که امر کارشناسی و قیمت‌گذاری دارایی‌ها در حوزه کارشناسان رسمی دادگستری قرار دارد، کانون کارشناسان تهمیداتی بی‌اندیشد که کارشناسان ذی‌بربط در اجرای تجدید ارزیابی دارایی‌ها با لحاظ  استاندارد‌های بین‌المللی ارزشگذاری؛ استاندارد شماره ۴۲ ایران در حوزه تعیین ارزش منصفانه و نیز دستورالعمل ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود که به تصویب معاونت علمی رییس‌جمهوری و وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه رسیده را نیز مدنظر قراردهند.  

لازم به یادآوری است که پیامد تجدید ارزیابی که منجر به افزایش سرمایه شود ممکن است در سال‌های آینده منجر به افزایش استهلاک شرکت‌ها شود که می‌تواند بازار سرمایه را با مشکل مواجه کند. علاوه بر این افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، آورده نقدی و سرمایه جدیدی به شرکت اضافه نمی‌کند. اما در شرایط فعلی اقتصاد کشور  و وجود زیان انباشته برخی از شرکت‌های بزرگ و کوچک، افزایش سرمایه شرکت‌ها از محل مازاد تجدید ارزیابی می‌تواند کفایت سرمایه لازم برای انجام سایر امور مربوط به افزایش سوددهی شرکت‌ها را ایجاد کند.

مهم‌ترین اهداف تجدید ارزیابی در ایران

مهم‌ترین اهداف تجدید ارزیابی در ایران فارغ از شفاف‌سازی، افزایش سرمایه شرکت‌ها از محل مازاد تجدید ارزیابی و خروج از موضوعیت ماده «۱۴۱» قانون اصلاح برخی مواد قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷ بوده است.

در ایران باستناد ماده «۱۵۷» اصلاحیه قانون تجارت مصوب اسفندماه ۱۳۴۷، شرکت‌ها به‌صورت کلی و با استفاده از مقررات قانون تجارت می‌توانند از طریق صدور سهام جدید و پرداخت مبلغ اسمی به نقد، تبدیل مطالبات نقدی حال شده اشخاص از شرکت، انتقال سودتقسیم نشده یا اندوخته یا عواید حاصل از اضافه ارزش سهام جدید «صرف سهام» افزایش سرمایه بدهند و در قانون تجارت صراحتا افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها نام برده نشده است،، اما چون مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها نوعی  اندوخته تلقی می‌شود، لذا  افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی هم امکان‌پذیر بوده، ولی به دلیل تبعات مالیاتی آن مورد استفاده قرار نمی‌گرفته است.

علیرغم معافیت تجدید ارزیابی و انتقال آن به افزایش سرمایه  شرکت‌های دولتی که از برنامه دوم اقتصادی تا کنون همیشه امکان پذیر یوده، از سال ۱۳۹۰ بر اساس تبصره بودجه این معافیت عملا به بخش خصوصی هم سرایت کرد و موضوع تجدید ارزیابی بعنوان یک پدیده ناقص‌الخلقه مورد توجه قرار گرفت. پایگاه استانداردی تجدید ارزیابی در بند «۳۲» استاندارد حسابداری شماره «۱۱ - دارایی‌های ثابت مشهود» بوده که عنوان کرده دوره تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت مشهود وابسته به تغییرات ارزش منصفانه دارایی‌ها بین  سه الی پنج سال  و دوره تجدید ارزیابی سرمایه‌گذاری‌ها یک‌ساله است. مضافا در بند «۴۲» همین استاندارد بیان شده که مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها به‌عنوان درآمد تحقق‌نیافته شناسایی می‌شود و افزایش سرمایه از آن محل مجاز نیست، مگر در مواردی که به‌موجب قانون تجویزشده باشد. این فراز همان تجویزی است که دولت در قوانین بودجه سنواتی خود در بند «۷۸» قانون بودجه سال ۱۳۹۰، بند «۳۹» قانون بودجه سال ۱۳۹۱، بند «۴۸» قانون بودجه سال ۱۳۹۲ و ماده «۱۷» قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی (مجوز ۵ ساله از ١٣٩١/٦/٢٥ الی ١٣٩٦/٦/٢٥)، به شرکت‌ها اختیار داده شده که دارایی‌های خود را تجدید ارزیابی کنند، به این شرط که مازاد حتماً به سرمایه منتقل شود. اما در همه مقررات تاکید داشته که هزینه استهلاک مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها، هزینه قابل‌قبول مالیاتی نیست. در همین رابطه از  سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۳۹۴ شرکت‌های زیادی از جمله عمده شرکت‌های بورسی و  بانک‌ها با ارزیابی املاک و سرقفلی، سرمایه خود را از مبالغ ناجیز اولیه به میلیارد‌ها تومان افزایش دادند. سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان، قانون‌گذار در اصلاجیه تیرماه ۱۳۹۴ قانون مالیات‌های مستقیم موضوع تجدید ارزیابی را در ماده «۱۴۹» خود تعریف کرد.

ماده «۱۴۹» اصلاحیه قانون مالیات‌های مصوب تیرماه ۱۳۹۴ در مورد تجدید ارزیابی بیان داشته است که:

«آن قسمت از دارایی‌های استهلاک‌پذیر که بر اثر به کارگیری یا گذشت زمان یا سایر عوامل و بدون توجه به تغییر قیمت‌ها، ارزش آن تقلیل می‌یابد و همچنین هزینه‌های تاسیس، قابل استهلاک بوده و هزینه استهلاک آن‌ها جزء هزینه‌های قابل قبول مالیاتی تلقی می‌شود. مقررات مربوط به استهلاک‌های دارایی‌های استهلاک‌پذیر شامل جداول استهلاک‌ها و چگونگی اجرای آن با رعایت استاندارد‌های حسابداری توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌شود و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب، این قانون به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.

تبصره -افزایش بهای ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌های اشخاص حقوقی، با رعایت استاندارد‌های حسابداری مشمول پرداخت مالیات بر درآمد نیست و هزینه استهلاک ناشی از افزایش تجدید ارزیابی نیز به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی نمی‌شود. در زمان فروش یا معاوضه دارایی‌های تجدید ارزیابی شده، مابه‌التفاوت قیمت فروش و ارزش دفتری بدون اعمال تجدید ارزیابی در محاسبه درآمد مشمول مالیات منظور می‌شود. با تصویب این ماده  قانونی  تا پایان سال ۱۳۹۴، باید مازاد تجدید ارزیابی به سرمایه منتقل شود تا شرکت مشمول معافیت مالیاتی شود. ولی از ١٣٩٥/١/١ به بعد شرکت نباید مازاد تجدید ارزیابی را به سرمایه منتقل کند تا از معافیت مالیاتی بهره‌مند شود. از طرفی در اصلاحیه ١٣٩٤/٤/٣١، ماده «۱۷» قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی که تا ١٣٩٦/٦/٢٤ اعتبار داشت نیز باستناد مفاد ماده ۲۸۲ لغو شد.  

در نتیجه عملا از سال ۱۳۹۵ مقررات حاکم بر تجدید ارزیابی دارایی‌ها بدین شرح است که شرکت‌های مشمول باید مازاد تجدید ارزیابی را هرساله در حقوق صاحبان سهام نمایش دهند. (درآمد تحقق‌نیافته را هرساله مستهلک کنند)

صورت سود و زیان جامع را ارائه کنند و معادل تفاوت استهلاک دو روش، عامل کاهش مازاد بوده و معادل همین رقم هرساله به گردش سود انباشته اضافه کنند «یعنی این تفاوت قابل تقسیم  بین صاحبان سهام بوده و  مشمول مالیات نیست» و در صورت فروش یا برکناری دارایی، مازاد مربوطه مستقیماً به سود انباشته منتقل شود. علاوه بر این تجدید ارزیابی موضوع این آیین‌نامه حسب مورد توسط کارشناسی رسمی دادگستری، با معرفی کانون کارشناسان رسمی دادگستری، یا کارشناسی قوه قضاییه معرفی‌شده توسط امور مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان قوه قضاییه صورت می‌گیرد.

تناقصات بین مقررات تجدید ارزیابی باعث شد مجددا هیئت وزیران در جلسه ۱۸ دی ۱۳۹۸ به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی، آیین‌نامه اجرایی تبصره (۱) ماده (۱۴۹) اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم را اصلاح کند. به موجب این اصلاحیه، پوشش زیان از محل مازاد تجدید ارزیابی، انتقال این مازاد به حساب سود و زیان یا اندوخته یا توزیع آن به هر شکل بین صاحبان سرمایه، به منزله عدم رعایت استاندارد‌های حسابداری و هم‌چنین تحقق درآمد در آن سال است و مشمول مالیات بر درآمد خواهد بود.

هم‌چنین، در صورتی که اشخاص حقوقی موضوع قانون مالیات‌های مستقیم ظرف یک سال پس از تجدید ارزیابی (شناسایی و ثبت تجدید ارزیابی در دفاتر قانونی شرکت)، تشریفات قانونی جهت انتقال مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها به حساب سرمایه و نیز ثبت افزایش سرمایه نزد مرجع ثبت شرکت‌ها را انجام دهند، مازاد تجدید ارزیابی که به حساب سرمایه منتقل می‌شود مشمول مالیات بر درآمد نخواهد بود. افزون بر این، اشخاص حقوقی که با استفاده از مقررات قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی نسبت به افزایش سرمایه خود از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها اقدام کرده‌اند، تا مدت پنج سال مجاز به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها برای استفاده از این معافیت نخواهند بود.

عدم رعایت هریک از شروط قانون فوق «افزایش سرمایه و ثبت آن پس از مهلت یک ساله مقرر یا افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها در فواصل کمتر از پنج سال»  موجب شمول مالیات نسبت به مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌های مربوط می‌شود. هم‌چنین، در صورت کاهش سرمایه اشخاص مذکور که از مشوق مالیاتی مندرج در قانون یادشده استفاده کرده‌اند، مالیات متعلق در سال کاهش، مطالبه و وصول می‌شود.
محدودیت پنج ساله صرفاً در خصوص تجدید ارزیابی هر طبقه به صورت مجزا از سایر طبقات دارایی‌ها ملاک عمل است و انجام تجدید ارزیابی سایر طبقات فارغ از تجدید ارزیابی مذکور در طی پنج سال مجاز است.

باید یاداوری کرد که انتقال مازاد تجدید ارزیابی به‌حساب سرمایه، طبق استاندارد‌های حسابداری «در صورتی که طبق قانون مجاز باشد» اگر چه مجاز و  امکان‌پذیر است، اما انتقال این مازاد به‌حساب سرمایه برخلاف استاندارد‌های بین‌المللی گزارشگری مالی «IFRS» است. طبق استاندارد‌های بین‌المللی مزبور، شرکت‌هایی که برای اولین بار صورت‌های مالی خود را طبق این استاندارد ارائه می‌کنند، باید این استاندارد‌ها را در ارائه اقلام مقایسه‌ای سه سال قبل خود نیز رعایت کنند. از طرف دیگر اگرچه تجدید ارزیابی دارایی‌ها موجب افزایش شفافیت صورت‌های مالی آن شرکت‌ها می‌شود، اما به دلیل افزایش هزینه استهلاک و همین‌طور کاهش سود هر سهم و درنتیجه کاهش ارزش سهام این شرکت‌ها، در مقایسه با شرکت‌های مشابه که دارایی‌های خود را تجدید ارزیابی نکرده بودند، فراگیر نشده است.

علاوه بر این بموجب مقررات قانونی، نکات مهمی که در اجرای تجدید ارزیابی دارایی‌ها باید مدنظر قرار گیرد عبارتند از:

۱_  استفاده از استاندارد‌های حسابداری

 تجدید ارزیابی دارایی‌ها باید طبق استاندارد‌های حسابداری معتبر و قوانین محلی انجام شود. به عنوان مثال، در حسابداری بین‌المللی «IFRS»، استاندارد‌های مرتبط با تجدید ارزیابی مانند IAS -۱۶ (برداشت و ارزیابی دارایی‌های ثابت) و IAS -۳۶ (تخصیص ارزش بازار) وجود دارد.

۲_  استفاده از روش‌های ارزیابی معتبر

 تجدید ارزیابی دارایی‌ها باید با استفاده از روش‌های ارزیابی معتبر صورت گیرد. این روش‌ها می‌توانند شامل روش‌های مقایسه‌ای، هزینه تاریخی، یا ارزش تخمینی باشند که باید توسط ارزیابان متخصص و مجاز «در ایران کارشناسان رسمی دادگستری»  صورت گیرند.  

۳_ تغییرات در شرایط بازار

   تجدید ارزیابی ممکن است به دلیل تغییرات در شرایط بازار اتفاق بیافتد. مثلاً افزایش یا کاهش درخواست برای یک نوع دارایی ممکن است ارزش آن دارایی را تحت تأثیر قرار دهد.

۴_ تغییرات در قوانین حسابداری

  تغییرات در قوانین حسابداری می‌تواند تجدید ارزیابی دارایی‌ها را الزامی کند. به عنوان مثال، اعمال یک استاندارد حسابداری جدید ممکن است نیاز به تغییر در ارزش‌گذاری دارایی‌ها داشته باشد. بطور مشخص وفق مفاد ماده «۱۴۹» قانون مالیات‌های مستقیم مصوب تیرماه ۱۳۹۴ تجدید ارزیابی دارائی‌ها با رعایت استاندارد‌های حسلابداری و مقررات قانونی مجاز و لازم الرعایه شناخته شده است.

۵_ رویداد‌های خاص

 برخی از رویداد‌های خاص ممکن است تجدید ارزیابی دارایی‌ها را مورد نیاز قرار دهند، مانند خرابی دارایی، تغییرات در ساختار سرمایه، یا تغییرات در استراتژی کسب و کار.

۶_  توجه به تصمیمات مدیریت

   تصمیمات مدیریت در خصوص تجدید ارزیابی دارایی‌ها باید با دقت بررسی شوند و اطمینان حاصل شود که این تصمیمات با استاندارد‌های حسابداری مطابقت دارند.

هر چند که این نکات مهم هستند، اما تصمیمات مربوط به تجدید ارزیابی دارایی‌ها باید با توجه به شرایط خاص هر شرکت و با کمک مشاوران حسابداری به صورت دقیق انجام شوند. زیرا اگر چه تجدید ارزیابی دارایی‌ها به معنای اعمال مجدد ارزش‌گذاری و تخصیص ارزش به دارایی‌های یک شرکت است. اما این عمل بخصوص دربورس می‌تواند تاثیرات خاص خودرا داشته باشد که مهم‌ترین این تاثیرات شامل موارد زیر هستند:

۱-تاثیر  بر ارزش بازار سهام

 اگر چه تجدید ارزیابی منجر به افزایش ارزش دارایی‌ها شود، ممکن است ارزش بازار سهام شرکت نیز افزایش واگر تجدید ارزیابی به کاهش ارزش دارایی‌ها منجر شود، ممکن است باعث کاهش ارزش بازار سهام شود. اما بصورت قاعده با توجه به آنکه بعد از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، قیمت بسیاری سهام ممکن است به  کمتر از قیمت اسمی برسد که البته  همین قیمت پایین‌تر از قیمت اسمی بعید نیست رونق خاصی برای آن سهم بوجوداورده که منجر به افزایش بعدی سهام شود،  اما بطور عمده  تجدید ارزیابی دارایی‌ها در عملیات عادی شرکت‌ها تاثیر چندانی ندارد؛ ولی چنانجه این تجدید ارزیابی با بهره مندی مالیاتی مواجه شود  می‌تواند آثار مثبتی هم برای شرکت‌ها به دنبال داشته باشد. اگرچه این امر موجب شفاف ترشدن صورت‌های مالی آن شرکت‌ها می‌شود، اما به دلیل افزایش هزینه استهلاک و همین‌طور کاهش سود هر سهم و درنتیجه کاهش ارزش سهام این شرکت‌ها، در مقایسه با شرکت‌های مشابه که دارایی‌های خود را تجدید ارزیابی نکرده بودند، فراگیر نشده است. تجربه فرایند ادروای تجدید ارزیابی‌ها از سال ۱۳۹۰ تا کنون نشان می‌دهد بیشترین اولویت شرکت‌ها در  افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی درطبقه  املاک و مستغلات در بخش زمین بوده، زیرا زمین، چون استهلاک پذیرنیست  افزایش بهای  زمین منجر افزایش هزینه استهلاک نشده، اما در مقابل، افزایش سرمایه از محل ماشین آلات و تجهیزات با توجه به افزایش هزینه‌های استهلاک، جذابیت چندانی ندارد.

۲_  تاثیر بر نرخ سودآوری شرکت «EPS»

 اگر چه بصورت منطقی با افزایش قیمت دارائی‌ها باید نسبت سود به دارائی کم شود، اما درعمل مشاهده شده که تغییرات در ارزش دارایی‌ها می‌تواند تأثیر مستقیمی بر نرخ سودآوری هر سهم  داشته باشد. بدین معنی که اگر تجدید ارزیابی باعث افزایش ارزش دارایی‌ها شود، ممکن است در مواقعی نرخ شود هرسهم  افزایش یابد و برای سهامداران جذاب‌تر شود.

۳_  تاثیر بر نقدینگی

بر خلاف تصور عده‌ای که مدعی افزایش نقدینگی شرکت از طریق دست یابی به تجدید ارزیابی دارائی‌ها هستند همه تحقیقات بازارسرمایه نشان میدهد اگرچه بعد از تجدید ارزش دارایی، با لیست جدیدی از قیمت‌ها و ارزش‌ها روبه‌رو خواهیم بود که واقعی‌تر و به‌روزتر هستند؛ امااین  مابه‌التفاوت به‌وجود آمده از ارزش و قیمت جدید دارایی‌ها، سبب ایجاد نقدینگی نخواهد شد.

۴_ تاثیربر ساختاربدهی

اگر تجدید ارزیابی باعث افزایش ارزش دارایی‌ها شود، نسبت بدهی به ارزش بازار شرکت کاهش یافته وشاخص دسترسی شرکت به تسهیلات بانکی افزایش خواهدیافت که می‌تواند  برخی از مشکلات مالی شرکت حل شوند. برعکس چنانجه تجدید ارزیابی به کاهش ارزش دارایی‌ها منجر شود، ممکن است نسبت بدهی به ارزش بازار افزایش یابد که مشکلات مالی را تشدید کند.

۵_  تاثیر بر اطلاعات مالی

  تغییرات در ارزش دارایی‌ها ممکن است به تغییرات در گزارشات مالی و اطلاعات مالی شرکت منجر شود که می‌تواند تأثیری در بازار سرمایه داشته باشد. تأثیرات بالا می‌توانند به شدت وابسته به شرایط اقتصادی عمومی، عملکرد صنعت، مدیریت شرکت، و عوامل دیگر باشند. همچنین، ممکن است تجدید ارزیابی دارایی‌ها در موارد خاصی مثل تغییرات قوانین حسابداری یا تغییرات در بازار‌های ارزیابی دارایی‌ها اتفاق بیافتد. در روش تجدید ارزیابی پس از شناخت دارایی ثابت، چنانچه ارزش منصفانه به گونه‌ای اتکاپذیر قابل اندازه گیری باشد، باید آن را به مبلغ تجدید ارزیابی یعنی ارزش منصفانه در تاریخ تجدید ارزیابی پس از کسر استهلاک انباشته و کاهش ارزش انباشته بعد از تجدید ارزیابی، ارائه کرد. در ایران با توجه به تورم مزمن و بالائی که گریبانگیر اقتصاد کشورشده و همچنین تغییرات مداوم و روزانه نرخ ارز که عاملی برای تورم بوده، تجدید ارزیابی دارایی‌ها می‌تواند منجر به  شفافیت اطلاعات مالی شرکت‌ها و قابلیت مقایسه ارقام مالی با واقعیات اقتصادی از طریق روزآمدکردن  ارقام صورت‌های مالی شود. یکی دیگر از اهداف اقتصادی تجدید ارزیابی دست یابی به قیمت تمام شده واقعی محصولات و خدمات است که در نظام قیمت. گذاری دستوری فعلی می‌تواند تاثیرگذار باشد.

۶- تاثیر بر هزینه‌های شرکت

با توجه به افزایش قیمت دارائی‌های ناشی از تجدید ارزیابی،  بالتبع هزینه استهلاک آن دارائی‌ها و همچنین هزینه پوشش بیمه‌ای دارائی‌ها افزایش خواهندیافت. بخصوص با توجه به عدم پذیرش هزینه استهلاک مازاد تجدید ازیابی، تاثیرهزینه‌ای تجدید ارزیابی دارائی‌ها در بسیاری موارد قابل تامل است.

 برای انجام تجدید ارزیابی دارائی‌ها و یا برای تعیین ارزش منصفانه یک دارایی ثابت، از یک ارزیابی مبتنی بر بازار توسط یک متخصص ارزش یابی واجد شرایط استفاده کنید.

اگر دارایی دارای چنان ماهیت تخصصی است که ارزش منصفانه مبتنی بر بازار را نمی‌توان بدست آورد، از روش جایگزین برای رسیدن به ارزش منصفانه تخمینی استفاده کنید. نمونه‌هایی از این روش‌ها استفاده از جریان‌های نقدی آتی تنزیل‌شده یا برآورد هزینه جایگزینی یک دارایی است.

مدل حسابداری یک دارایی تجدید ارزیابی شده - اگر انتخاب با استفاده از مدل تجدید ارزیابی انجام شود و تجدید ارزیابی منجر به افزایش ارزش دفتری دارایی ثابت شود، افزایش سایر درآمد‌های جامع را شناسایی کرده و آن را در حقوق صاحبان سهام در حسابی با عنوان «مازاد تجدید ارزیابی» ثبت کنید.  با این حال، اگر افزایش، کاهش تجدید ارزیابی را برای همان دارایی که قبلاً در سود یا زیان شناسایی شده بود معکوس کرد، سود تجدید ارزیابی را به میزان زیان قبلی در سود یا زیان شناسایی کنید (در نتیجه زیان را حذف کنید). اما چنانچه تجدید ارزیابی منجر به کاهش در ارزش دفتری دارایی ثابت شود، کاهش سود یا زیان را شناسایی کنید. با این حال، اگر موجودی اعتباری در مازاد تجدید ارزیابی برای آن دارایی وجود داشته باشد، کاهش سایر درآمد‌های جامع را شناسایی کنید تا مانده اعتباری را جبران کنید. کاهش شناسایی شده در سایر درآمد‌های جامع، مقدار مازاد تجدید ارزیابی که قبلاً در حقوق صاحبان سهام ثبت شده است را کاهش می‌دهد. اگر یک دارایی ثابت لغو شناسایی شود، مازاد تجدید ارزیابی مرتبط را به سود انباشته منتقل کنید. مبلغ این مازاد منتقل شده به سود انباشته تفاوت بین استهلاک بر اساس بهای تمام شده اصلی دارایی و استهلاک بر اساس مبلغ دفتری تجدید ارزیابی شده دارایی است.

در روش بهای تمام شده تاریخی پس از شناسایی اولیه، دارایی ثابت باید به ارزش دفتری شناسایی شود. ارزش دفتری (ارزش دفتری) دارایی‌های ثابت مبلغی است که دارایی پس از کسر هر گونه استهلاک انباشته و زیان‌های کاهش ارزش انباشته شناسایی می‌شود. واحد تجاری که از بهای تمام شده تاریخی استفاده می‌کند باید آزمون کاهش ارزش انجام دهد.

نقص یا کاهش مداوم ارزش دارائی  چیست؟

یک دارایی مشهود طولانی مدت زمانی که یک شرکت نتواند مبلغ دفتری دارایی را از طریق استفاده یا فروش آن بازیافت کند، کاهش می‌یابد. به طور کلی، کاهش ارزش زمانی اتفاق می‌افتد که شرکت دیگر نتواند جریان‌های نقدی کافی در آینده برای بازیابی ارزش دارایی ایجاد کند. اگر شاخص‌های نقص وجود داشته باشد، باید یک آزمون نقص انجام شود.
در مدل تجدید ارزیابی پس از شناسایی اولیه به عنوان یک دارایی، دارایی، ماشین آلات، تجهیزاتی که ارزش منصفانه آن‌ها قابل اندازه گیری است باید به مبلغ تجدید ارزیابی شده ثبت شوند. بر اساس مدل تجدید ارزیابی، فراوانی تجدید ارزیابی‌ها به تغییرات ارزش منصفانه اقلام مورد تجدید ارزیابی بستگی دارد و در نتیجه، زمانی که ارزش منصفانه دارایی تجدید ارزیابی شده تفاوت با اهمیتی با مبلغ دفتری آن دارد، نیاز به تجدید ارزیابی بیشتر است. تجدید ارزیابی برای همه دارایی‌های یک طبقه وفق IAS ۱۶ و PSAK ۱۶ ایجاب می‌کنند که در صورت تجدید ارزیابی دارایی‌ها، سایر دارایی‌ها در آن طبقات یا دسته‌ها نیز باید تجدید ارزیابی شوند.

تعدیل تجدید ارزیابی

 به طور کلی، تعدیل تجدید ارزیابی که ارزش دفتری دارایی را افزایش می‌دهد، در سایر درآمد‌های جامع شناسایی و در حقوق صاحبان سهام به عنوان «مازاد تجدید ارزیابی» انباشته می‌شود.

تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت برای اهداف مالیاتی

یک واحد تجاری مجاز است برای اهداف مالیاتی تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت را انجام دهد. تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت برای اهداف مالیاتی می‌تواند برای کاهش مالیات بر درآمد آتی مورد استفاده قرار گیرد، زیرا هزینه استهلاک پس از تجدید ارزیابی افزایش می‌یابد. تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت برای اهداف مالیاتی مشمول مالیات نهایی است. بر اساس این مقررات، تجدید ارزیابی صرفا توسط ارزیاب دارای مجوز (کارشناسان رسمی) مجاز است لذا بر اساس این آیین نامه، شرکت‌ها تنها در صورتی می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند که تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت توسط ارزیاب دارای مجوز انجام شده باشد. در واقع اگرچه تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت تأثیر مستقیمی بر جریان نقدی ندارد، اما عدم قطعیت شرایط اقتصادی و کندی رشد اقتصادی، باعث کاهش سود در برخی واحد‌ها شده، اما شرکت‌ها با تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت،  امکان افزایش ارزش دارایی‌های ثابت را دارا می‌شوند تا واحد تجاری بتواند اهرم خود را بهبود بخشد. "

فریبا نوروزی_عضو انجمن حسابداران خبره ایران